Nhiều năm qua, các bậc phụ huynh không khỏi ngao ngán trước những khoản tiền ngoài học phí phải đóng cho nhà trường, thông qua hình thức bắt buộc hoặc gợi ý. Cho nên, chỉ một thông báo công khai không thu các khoản tiền nhạy cảm kia ở một trường trung học cơ sở, cũng trở thành câu chuyện xôn xao trên những diễn đàn giáo dục.
Cụ thể, Trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn ở Thủ Đức, TPHCM đã niêm yết nội dung: “Phụ huynh không được đóng quỹ lớp, không đóng quỹ khuyến học, không đóng quỹ ban đại diện cha mẹ học sinh. Đặc biệt, phụ huynh muốn tài trợ cho nhà trường phải có văn bản đồng ý của phòng giáo dục”.
Đại diện đơn vị này chia sẻ, đây là một việc làm bình thường, tuân thủ đúng Thông tư 55/2011 và Thông tư 16/2018 của Bộ Giáo dục - Đào tạo, chứ không phải hành vi “chơi trội” hay tư duy “đổi mới” gì cả.
Một việc làm minh bạch nữa của Trường Trung học cơ sở Lê Quý Đôn là tài liệu học tập của học sinh trong lớp, cũng được nhà trường ký hợp đồng với một cơ sở photocopy trên địa bàn, nên giáo viên cũng không phải bận tâm về chi phí phát sinh phục vụ cho từng môn học.
Thử hỏi, bao nhiêu trường học trên toàn quốc đã và đang mạnh dạn nói không với các khoản lạm thu như vậy? Chắc rất hiếm hoi. Bộ Giáo - Đào tạo từng ban hành nhiều văn bản để chấn chỉnh nhưng vẫn chưa thể chấm dứt tình trạng lạm thu mỗi dịp đầu năm học. Thậm chí, nhiều khoản thu khéo léo “né” qui định của Bộ Giáo dục - Đào tạo thông qua “lá chắn” ban đại diện cha mẹ học sinh.
Đành rằng, ngân sách cố định mà Nhà nước chu cấp cho giáo dục còn tương đối ít ỏi, khiến các trường học phải tranh thủ xã hội hóa để huy động tài chính. Thế nhưng, điều oái oăm là các loại quỹ lại không phải “tùy lòng hảo tâm” mà bắt buộc từng hạng mục đối với từng học sinh. Nhất là các loại “sổ vàng” gây ái ngại và bức xúc cho các bậc phụ huynh.
Nếu như hệ thống trường tư thục có học phí cao hơn nhưng phụ huynh chỉ phải đóng một lần với phiếu thu rõ ràng, thì hệ thống trường công lập lại chia nhỏ các khoản thu và tạo ra nhiều “quỹ” rất đáng nghi ngờ. Tính toán chi li thì những khoản lạm thu ở trường công lập mà cộng dồn lại thì số tiền mà phụ huynh phải nộp cũng ngang bằng với trường tư thục. Khi có thắc mắc hay khiếu nại, thì nhà trường lại đổ lỗi cho ban đại diện cha mẹ học sinh khá ung dung và nhẹ nhàng.
Làm sao ngăn chặn vấn nạn lạm thu ở trường công lập? Cách hiệu quả mà ai cũng hình dung được là nâng cao vai trò và trách nhiệm của hiệu trưởng. Với tư cách người quản lý cao nhất ở mỗi trường học, hiệu trưởng phải theo dõi các hoạt động thường xuyên ở đơn vị và khống chế các khoản phụ thu phi lý.
Đồng thời, các phòng giáo dục cũng phải tăng cường kiểm tra và giám sát các loại “quỹ” được vận hành trong trường học, để kiên quyết xử lý mọi khuất tất gây ảnh hưởng đến lòng tin của phụ huynh với môi trường dạy và học vốn rất cần sự trong sáng và lành mạnh.
