Lễ hội Tiên Công - Di sản văn hóa phi vật thể

Đón nhận bằng di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội Tiên Công

Theo tư liệu tiền nhân để lại, vào năm 1434, các vị Tiên Công đã từ kinh thành Thăng Long về vùng cửa sông Bạch Đằng khai canh mở đất, lập nên vùng đất bán đảo Hà Nam trù phú hiện nay. Ghi nhớ công ơn các vị Tiên Công, các thế hệ hậu sinh đã lập từ đường thờ thuỷ tổ Tiên Công, lập miếu thờ Tiên Công và tổ chức tế lễ, sau đã trở thành lễ hội lớn của cả vùng bán đảo Hà Nam.

Từ hơn 300 năm nay, Lễ hội Tiên Công được duy trì không bị đứt quãng dù cho thiên tai hạn hán, úng lụt, dù cho chiến tranh khốc liệt. Ghi nhận truyền thống tốt đẹp này, ngày 8/5/2017, Bộ Trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 1852/QĐ-BVHTTDL về việc công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia đối với Lễ hội Tiên Công, xã Cẩm La, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

Lễ hội năm nay với chủ đề “Về miền di sản văn hóa Tiên Công” được diễn ra trong 4 ngày từ 19/2/2018 đến 22/2/2018 (tức ngày 4 - 7 tháng Giêng) với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và các trò chơi dân gian phong phú. Đặc sắc nhất là các đoàn rước cụ Thượng lên miếu Tiên Công; chơi cờ người, tổ tôm điếm, chơi đu, các chương trình nghệ thuật quan họ, hát đúm giao duyên...

Năm 2018 có 186 cụ thượng thọ (62 nam và 124 nữ), trong đó có 142 cụ tròn 80 tuổi, 40 cụ tròn 90 tuổi và 4 cụ tròn 100 tuổi. Các cụ thượng thọ sẽ được các gia đình, dòng họ đưa lên miếu Tiên Công lễ tổ.

Lễ rước cụ thượng tại Lễ hội Tiên Công

Sáng 22/2/2018, tức mùng 7 tháng Giêng, ngày chính hội đã có 7 đoàn rước cá nhân và 4 đoàn rước tập thể với 51 cụ thượng được rước về miếu Tiên Công lễ tổ. Trong đó, đông nhất là đoàn rước tập thể của phường Yên Hải với 24 cụ thượng. Các cụ thượng còn lại, gia đình, dòng họ không tiến hành rước mà tổ chức dẫn lễ cho các cụ thượng lên miếu lễ tổ rải rác trong các ngày lễ hội.

Các cụ thượng được rước bằng võng đào về miếu Tiên Công lễ tổ, là nét văn hoá độc đáo, riêng có của Lễ hội Tiên Công so với các lễ hội truyền thống khác trong cả nước.

Từ năm 2012 đến nay, thị xã Quảng Yên đã có cơ chế hỗ trợ kinh phí động viên, khuyến khích các gia đình, dòng họ tổ chức đoàn rước cụ thượng lên miếu Tiên Công lễ tổ. Năm nay mức hỗ trợ là 15 triệu đồng/đoàn rước cá nhân và 20 triệu đồng/đoàn rước tập thể.

Ông Vũ Văn Diện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết: Lễ hội Tiên Công là lễ hội truyền thống mà chủ thể là cộng đồng cư dân trong vùng. Vì vậy, công tác quản lý và tổ chức lễ hội trong thời gian tới cần hướng tới mục tiêu giúp nhân dân tổ chức tốt lễ hội. Đây là trách nhiệm không chỉ của những người làm công tác quản lý di sản và chính quyền các cấp mà còn là trách nhiệm của cả cộng đồng dân cư trong vùng, để di sản văn hóa vùng đất Tiên Công với đặc trưng văn hóa Thăng Long nơi cửa biển sẽ còn mãi với thời gian.