Lúa Thơm RVT 'khai sơn phá thạch': Nhân duyên với đất 'chín rồng'

Giống lúa đặc biệt

Những vật liệu đầu tiên để chọn tạo ra giống lúa Thơm RVT ngày nay là do cố Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn sưu tầm và đưa về Việt Nam. Khi đã thuần hoá thành công, ông gọi điện thoại cho lãnh đạo Cty CP Giống cây trồng Trung ương (Vinaseed), mời đi xem khu thí nghiệm sản xuất thử giống lúa tại Sóc Trăng và trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam).

Một mô hình sản xuất lúa Thơm RVT của Vinaseed
 

Vừa nhìn thấy giống lúa đặc biệt này, đôi mắt nhà nghề của những người kinh doanh giống cây trồng chuyên nghiệp sáng rực. Bởi đây là giống phản ứng nhiệt độ, có thể gieo cấy ở bất kỳ mùa vụ nào trong năm trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Thời gian sinh trưởng của cây lúa ngắn (95 - 100 ngày), năng suất vừa phải nhưng chất lượng gạo tốt, hạt dài, trong; cơm dẻo, vị đậm và có mùi thơm.

Nếu đặt thửa ruộng lúa Thơm RVT vào một cánh đồng có nhiều giống lúa khác nhau, nó vẫn nổi bật với vẻ đẹp rất đặc trưng, chỉ thoáng nhìn đã biết. Sự khác biệt nằm ở chỗ, sắc lá Thơm RVT có màu xanh vàng từ thì con gái đến lúc thu hoạch (những giống lúa khác, thời kỳ lúa con gái lá có màu xanh đậm), lá nhỏ nhưng rất bền.

Biết lãnh đạo Cty Vinaseed đã bị “mê hoặc” bởi Thơm RVT, cố Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn ngỏ ý muốn chuyển giao cho “ông trùm” ngành giống cây trồng Việt Nam. Để giống lúa được Bộ NN-PTNT công nhận, Vinaseed cùng các chuyên gia, nhà khoa học đã đầu tư khá nhiều tiền xây dựng mô hình khảo nghiệm, tổ chức hội nghị đầu bờ ở Vĩnh Phúc, Thanh Hoá, Tây Nguyên và Hà Nội...

Và, ngay sau hội nghị đầu bờ được tổ chức tại Thanh Hoá vụ xuân năm 2012, nông dân huyện Đức Thọ (Nghệ An) đã tổ chức sản xuất hẳn một vùng sản xuất lúa Thơm RVT với diện tích 800ha.

Sau khi chinh phục xong đồng đất miền Bắc và Tây Nguyên, vụ mùa năm 2013, hai “lão tướng” của Cty Vinaseed là ông Đỗ Bá Vọng (Phó GĐ Công ty) và bà Lưu Hồ Thuỷ đã đem 11 giống lúa tốt nhất của đơn vị, từ Hà Nội nam tiến vào ĐBSCL trồng thử nghiệm. Những ngày tháng đầu ở Nông trường Mùa Xuân (thị xã Ngã Bẩy, Hậu Giang) rất vất vả. Đất đai tuy rộng nhưng dân lại nghèo, phải ứng cả tiền thuê máy cấy, tiền lúa giống dân mới chấp nhận sản xuất thử. Trong số 11 giống lúa ấy, chỉ có 1 giống trụ lại được với mảnh đất “chín rồng”, đó là Thơm RVT.
 

Sức hút chưa từng có

Thấy lúa năng suất cao, chất lượng tốt và dễ bán, người dân đua nhau mở rộng diện tích (tự phát). Đến năm 2016, quần thể lúa Thơm RVT đã lên tới gần 150.000ha toàn vùng. Trong lịch sử phát triển các giống lúa thơm ở ĐBSCL, khó có giống lúa nào tạo được sức hút mạnh mẽ với nông dân như vậy.

Trong lúc Thơm RVT chưa được Bộ NN-PTNT chưa được công nhận chính thức ở ĐBSCL, việc giữ bản quyền giống của công ty gặp muôn vàn khó khăn. Bởi, tư tưởng “anh Hai” trong sản xuất lúa khá phổ biến. Nhiều cơ sở sản xuất giống lúa Thơm RVT mọc lên như nấm ở hầu hết các tỉnh ĐBSCL. Lúc thị trường khan hiếm, thương lái mua lúa Thơm RVT thương phẩm rồi sàng lọc, đóng vào bao tải trắng đem bán. Cứ đà này thì chắc chắn không ổn.

Để bảo vệ thương hiệu giống, Vinaseed đã phát văn bản gửi Sở NN-PTNT các tỉnh ĐBSCL, trong đó thông báo giống Thơm RVT thuộc quyền sở hữu của công ty. Từ đó, thanh tra các Sở NN-PTNT vào cuộc rốt ráo. Nhiều vụ vi phạm trong sản xuất, kinh doanh giống đã bị xử phạt,

Chỉ trong tháng 10/2016, tỉnh Hậu Giang đã phát hiện khoảng 70 tấn lúa giống RVT không rõ nguồn gốc xuất xứ. Ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau cũng vậy.

Sự quyết liệt của chính quyền địa phương đã đẩy lùi được sự nhiễu loạn trong kinh doanh giống Thơm RVT. Và giờ đây, Thơm RVT ở khu vực phía Nam đã có thêm một chiếc tấm áo giáp bảo vệ, đó là Quyết định số 271 ngày 07/02/2017 của Bộ NN-PTNT về công nhận chính thức giống lúa Thơm RVT tại vùng ĐBSCL.

Từ đây, giống lúa đặc biệt này chính thức được thương mại hoá trên thị trường, với chủ sở hữu duy nhất là Cty CP Giống cây trồng Trung ương. Tình thế “quân loạn vô phèng” trong kinh doanh giống lúa RVT cũng từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi.