Ma trận giống cây trồng Tây Nguyên: Siết chặt bằng cách nào?

Để giúp nông dân yên tâm trong việc không phải mua nhầm giống cây trồng kém chất lượng, ngoài việc các cơ quan chức năng cần tổ chức kiểm tra thường xuyên, xử lý nghiêm khắc những cơ sở ươm, bán cây giống không bảo đảm chất lượng, thì nông dân cần lựa chọn những cơ sở cung cấp cây giống có uy tín.

Khuyến cáo

Như ở bài trước cho thấy, nhu cầu về giống cây trồng hàng năm đều tăng cao đã kéo theo rất nhiều điểm ươm bán giống mọc lên một cách tự phát. Hầu như các địa phương tại Đăk Lăk đều có điểm bán giống cây trồng Ea Kmat, trong đó có một số điểm còn dùng đội ngũ “cò mồi” giả danh cán bộ, kỹ sư… để chèo kéo khách hàng.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (dân gọi là Viện Ea Kmat - PV) hiếm khi nhận đơn đặt hàng hoặc hợp đồng bán cây giống cho cá nhân, DN trong và ngoài tỉnh kinh doanh.

Vì vậy việc chủ vườn ươm tư nhân nào trong khu vực cũng nhận cây giống mà họ đang cung cấp cho khách hàng được lấy từ Viện Ea Kmat là không đúng. Đặc biệt, cây giống của Viện Ea Kmat đều được niêm yết giá rõ ràng và ổn định theo từng năm chứ không “nhảy múa” như tại các cửa hàng, vườn ươm tư nhân (ngoài Viện).

Nông dân nên mua giống ở Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên

Ông Trần Vinh, Phó Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết: Để tránh mua phải giống giả, giống kém chất lượng, chúng tôi khuyến cáo bà con khi mua giống phải tìm hiểu hết sức kỹ càng về cơ sở sản xuất giống có đủ điều kiện theo qui định của Nhà nước hay không. Tốt nhất bà con nên tới các cơ sở sản xuất giống có uy tín như các Viện, Trung tâm nghiên cứu về giống cây trồng của Trung ương và địa phương gần đó để mua.

Liên quan về quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh giống cây trồng, ông Nguyễn An Ninh, GĐ Trung tâm khảo kiểm nghiệm giống cây trồng Tây Nguyên cho biết, Pháp lệnh Giống cây trồng quy định: Tổ chức, cá nhân kinh doanh giống cây trồng chính phải có đủ các điều kiện sau đây: Có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trong đó có mặt hàng về giống cây trồng; có địa điểm kinh doanh và cơ sở vật chất kỹ thuật phù hợp với việc kinh doanh từng loại giống, từng cấp giống; có nhân viên kỹ thuật đủ năng lực nhận biết loại giống kinh doanh và nắm vững kỹ thuật bảo quản giống cây trồng và có hoặc thuê nhân viên kiểm nghiệm, thiết bị kiểm nghiệm chất lượng các loại giống kinh doanh.

Bất cập và chế tài chưa đủ mạnh

Ông Huỳnh Quốc Thích, PGĐ Sở NN-PTNT Đăk Lăk cho biết, hàng năm, ngành chức năng tỉnh và huyện có đẩy mạnh công tác thanh, kiểm tra chất lượng giống cây trồng trên thị trường.

Tuy nhiên số đại lý được kiểm tra mới chỉ chiếm chưa đầy 10% số lượng cơ sở kinh doanh giống trên toàn tỉnh. Điều đáng nói là khi các đoàn thanh tra kiểm tra đột xuất thì phát hiện hầu hết các cơ sở đều không đủ các điều kiện, tiêu chuẩn về sản xuất, kinh doanh giống cây trồng.

Các lỗi vi phạm phổ biến là không có vườn cây giống đầu dòng, không có vườn chồi ghép được công nhận; không có cán bộ kỹ thuật; sản xuất, kinh doanh các loại giống cây trồng không có trong danh mục và chưa được phép lưu hành… Đã vậy, các biện pháp xử lý khi kiểm tra phát hiện sai phạm cũng chỉ là buộc thu hồi lại giống kém chất lượng hoặc xử phạt hành chính vài ba triệu đồng.

Để tránh hàng giống cây trồng “rởm” nông dân nên mua ở các địa chỉ tin cậy

Theo ông Thích, các biện pháp xử lý này so với lợi nhuận từ việc bán giống kém chất lượng chẳng thấm tháp gì nên vẫn không đủ sức răn đe. Chưa hết, trong quá trình thanh, kiểm tra đã nảy sinh nhiều vấn đề bất cập.

Chẳng hạn việc cấp giấy phép kinh doanh là thuộc thẩm quyền của Sở KH-ĐT, trong khi việc kiểm tra xử lý lại thuộc thẩm quyền ngành nông nghiệp. Vì vậy dù phát hiện sai phạm nghiêm trọng nhưng Sở NN-PTNT không có thẩm quyền thu hồi giấy phép kinh doanh, nên nhiều cơ sở năm trước phát hiện sai phạm thì năm sau vẫn tái diễn.

Cũng theo ông Thích, dù một số cơ sở kinh doanh giống cây trồng có quảng cáo, công bố chất lượng rất nổi trội trên bao bì sản phẩm, nhưng thực tế, chất lượng giống cây của họ như thế nào thì chưa một cơ quan chức năng nào kiểm định.

Hiện nay, hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống cây trồng trên địa bàn tỉnh phát triển theo kiểu tự phát rồi sản xuất và bán tràn lan các loại cây giống kém chất lượng ra thị trường, gây thiệt hại lớn và khó lường về lâu dài cho nông dân.

“Để xử lý có hiệu quả tình trạng sản xuất, kinh doanh giống cây trồng kém chất lượng, thời gian tới, chúng tôi sẽ tăng cường các đợt kiểm tra đột xuất và có các biện pháp phối hợp với các ngành chức năng tỉnh xử lý mạnh tay đối với cơ sở sai phạm, nhằm tăng sức răn đe.

Bên cạnh đó, đòi hỏi sự phối hợp hơn nữa của chính quyền cấp xã trong việc quản lý chất lượng giống cây trồng trên địa bàn mình.

Đồng thời, người dân cũng cần biết lựa chọn giống cây trồng hiệu quả, khi phát hiện việc kinh doanh, vận chuyển giống cây kém chất lượng cần báo cho chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý, ngăn chặn kịp thời”, ông Thích nói.