Mô hình tôm sú - lúa đạt ASC Group đầu tiên tại Việt Nam

Chứng nhận ASC Group đầu tiên tại Việt Nam

Vừa qua tại huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau, Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD) phối hợp với UBND huyện Thới Bình cùng các đối tác đã tổ chức hội nghị tổng kết và chia sẻ mô hình tôm sú - lúa đạt chứng nhận ASC Group tại xã Trí Lực, huyện Thới Bình.

Hội nghị nhằm đánh giá tổng kết và chia sẻ mô hình tôm sú - lúa đạt chứng nhận ASC Group tại xã Trí Lực và công bố kết quả chứng nhận ASC Group cho HTX Tôm - lúa Trí Lực.         

Cà Mau là địa phương có tiềm năng, lợi thế rất lớn về phát triển thủy sản, đặc biệt là nuôi tôm, với ba mặt giáp biển, chiều dài bờ biển trên 254km, có trên 80 cửa sông thông ra biển chịu ảnh hưởng bởi hai chế độ triều đặc trưng của vùng Biển Đông và Biển Tây. Phần lớn diện tích đất của Cà Mau đều có nguồn nước với chất lượng khá tốt, đáp ứng cho nhu cầu phát triển nuôi tôm, với trên 302.000ha nuôi trồng thủy sản, trong đó có trên 280.000ha nuôi tôm nước lợ.

Hiện nay, tôm Cà Mau đã được nhiều tổ chức quốc tế cấp chứng nhận (ASC, B.A.P, GlobalGAP, EU, Naturland...). Toàn tỉnh có 30 doanh nghiệp với 32 nhà máy chế biến xuất khẩu tôm, thiết bị, công nghệ hiện đại so với khu vực và thế giới, công suất trên 250.000 tấn tôm nguyên liệu/năm. Hầu hết các nhà máy đều đạt các tiêu chuẩn quốc tế (SA-8000, ISO 26000, ISO-9001, BRC, B.A.P...). Tôm Cà Mau đã có mặt trên 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, bốn thị trường chính là Mỹ, Nhật Bản, EU, Trung Quốc.

Đây là thế mạnh không nơi nào có được, góp phần tạo nên thương hiệu tôm Việt Nam nổi tiếng thế giới trong thời gian qua. Từ tiềm năng, lợi thế, giá trị tạo ra từ tôm Cà Mau, đã đóng góp quan trọng, có vai trò quyết định cho sự phát triển của ngành tôm Việt Nam hiện tại cũng như trong tương lai.

Ngành tôm được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm 80% trong tổng giá trị sản xuất, chiếm 49% tổng giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau. Ngành tôm chi phối đến đời sống của khoảng trên 50% dân số của tỉnh (khoảng 600.000 người), ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của trên 350.000 lao động, trong đó tham gia trực tiếp hoạt động nuôi tôm khoảng 300.000 lao động.

Hiện tại, Cà Mau có trên 37.000ha sản xuất tôm - lúa, tập trung tại các huyện: Thới Bình, Trần Văn Thời, U Minh, Cái Nước và TP Cà Mau. Đặc điểm của mô hình này là thả tôm mật độ thưa vào mùa khô và trồng lúa vào mùa mưa. Thả giống 1 - 2 đợt tôm/vụ, mật độ từ 1 - 3 con/m2 và thu tỉa thưa đến khi tôm đạt kích cỡ. Năng suất tôm nuôi trên đất có trồng lúa bình quân từ 300 - 350kg/ha/năm.

Đối với xã Trí Lực, địa phương được cấp chứng nhận ASC Group, xã có 2900ha diện tích nuôi trồng thủy sản, trong đó có 700ha tôm - lúa thực hành theo hướng sinh thái (hữu cơ). Hiện nay, HTX Trí Lực liên kết với doanh nghiệp xã hội Minh Phú. Năm 2019, có 329 hộ gia đình đăng ký tham gia ký hợp đồng và thực hiện đánh giá nuôi tôm theo tiêu chuẩn. Đến nay, đã có đánh giá 252 hộ, với diện tích 565ha được chứng nhận đạt ASC Group.

Anh Trần Văn Tính ở ấp 9, xã Trí Lực tham gia mô hình cho biết: Gia đình tham gia mô hình chứng nhận ASC với diện tích 4ha. Trước đây khi chưa tham gia mô hình, gia đình sản xuất theo truyền thống rất bấp bênh từ khâu đầu vào đến tìm đầu ra. "Khi tham gia mô hình, tôi rất an tâm, thứ nhất vừa bảo vệ được môi trường, vừa nâng cao được giá trị gạo thơm, tôm sạch. Thứ hai, tham gia mô hình mọi người sản xuất đồng loạt, đầu vào được hướng dẫn kỹ thuật, phân thuốc đảm bảo chất lượng. Thứ ba, sau khi được chứng nhận ASC, đầu ra rất an tâm, lúc nào cũng được bao tiêu, giá cao hơn giá thị trường từ 1.000 – 3.000 đồng/kg", ông Tính phấn khởi.  

Bà Thân Thị Hiền, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD) đánh giá cao sự hợp tác của các đối tác tại tỉnh Cà Mau và thành viên HTX Trí Lực để mô hình tôm - lúa thành công đến thời điểm hiện tại. Thông qua việc vận hành mô hình tôm - lúa, cũng đã thể hiện sự quan tâm của cộng đồng về vai trò của phụ nữ trong việc chia sẻ trách nhiệm công việc trong gia đình và sản xuất kinh doanh. MCD mong muốn tiếp tục kết nối các đối tác và nguồn lực, công nghệ để những sáng kiến sinh kế thích ứng do phụ nữ làm chủ ngày càng được ủng hộ và nhân rộng, lan tỏa hơn.

Bà Hiền cho biết, dự án “Tăng cường bình đẳng giới trong chuỗi giá trị tôm và đầu tư kinh doanh nông nghiệp tại Việt Nam và Đông Nam Á” – GRAISEA 2 do MCD phối hợp với đối tác thực hiện tại Cà Mau với sự hỗ trợ của OXFAM. Mục tiêu của dự án nhằm tăng cường năng lực người sản xuất quy mô nhỏ, đặc biệt là phụ nữ có được những cơ hội và lợi ích công bằng và hỗ trợ các doanh nghiệp tăng hiệu quả kinh doanh áp dụng và thực hiện các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội trong chuỗi giá trị tôm thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phấn đấu 40.000ha tôm - lúa đạt chứng nhận quốc tế

Ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Cà Mau cho biết: Mô hình tôm – lúa trên địa bàn tỉnh Cà Mau có vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Tỉnh Cà Mau có tổng diện tích tôm - lúa khoảng 40.000ha, định hướng trong sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu của tỉnh sẽ mở rộng thêm diện tích tôm - lúa để tận dụng tối đa các diện tích bị xâm nhập mặn để chuyển dịch phù hợp, đây được xem là tiềm năng, lợi thế rất lớn của tỉnh Cà Mau.

Trước đây, vùng đất xã Trí Lực sản xuất độc canh cây lúa thì hiện nay đã chuyển sang kết hợp lúa - tôm, góp phần nâng cao thu nhập người dân lên gấp 2 lần so với độc canh cây lúa trước đây, đồng thời có ý nghĩa cả về môi trường.

Theo ông Bằng, khi kết hợp cây lúa với con tôm đạt điều kiện theo quy định, môi trường sẽ sạch, đảm bảo các điều kiện phát triển bền vững, đây là yếu tố rất quan trọng trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Đặc biệt thời gian qua, các bên liên quan đã nỗ lực xây dựng vùng sản xuất lúa – tôm có chứng nhận ASC Group, ngành không nghiệp tỉnh Cà Mau đã rất quyết tâm cùng với Doanh nghiệp xã hội Minh Phú và các tổ chức phi chính phủ hỗ trợ để xây dựng dự án.

Đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã đạt chứng nhận ASC với 600ha, với 252 hộ dân, đây được xem là kết quả rất phấn khởi với nỗ lực của chung của ngành nông nghiệp, doanh nghiệp và nông dân tại xã Trí Lực, vì để đạt được chứng nhận ASC là rất khó, các điều kiện tuân thủ hết sức khắc khe.

Khi đạt được chứng nhận ASC, sản phẩm tôm sú sẽ được xuất khẩu sang rất nhiều thị trường, góp phần nâng cao giá trị. Đối với tôm sú – lúa, đây là chứng nhận ASC đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện tại xã Trí Lực, huyện Thới Bình.

Hiện nay, Cà Mau quy hoạch vùng tôm– lúa theo hướng sinh thái, hữu cơ chủ yếu tập trung tại vùng Bắc Cà Mau. Đến năm 2030, xây dựng hơn 40.000ha (100%) diện tích tôm – lúa đạt được một trong các chứng nhận quốc tế (hữu cơ, ASC…).