Rất đông đại biểu, phóng viên cơ quan báo chí, truyền thông tham dự Diễn đàn.
Sáng 29/11, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam phối hợp với Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức Diễn đàn "Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng ĐBSCL".
ĐBSCL là vùng đất với tiềm năng đa dạng và phong phú, nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, thiên tai, như xâm nhập mặn, ngập úng, sạt lở bờ sông bờ biển, sụt lún đất, nước biển dâng. Những hiện tượng này đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân, nhất là những cộng đồng nông thôn vốn phụ thuộc lớn vào nông nghiệp.
Đặc biệt những năm gần đây, hiện tượng sạt lở đất bờ sông, bờ biển, hạn mặn, ngập úng gần như bủa vây khắp các tỉnh ĐBSCL, đe dọa trực tiếp đến đời sống, sản xuất của người dân. Với mục tiêu phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu, cần giải pháp hiệu quả để hạn mặn, sạt lở đất, ngập úng không còn là nỗi ám ảnh.
Trong bối cảnh này, diễn đàn được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức về diễn biến phức tạp, sự nguy hiểm và hậu quả do sụt lún, sạt lở và ngập úng ở ĐBSCL.
Diễn đàn "Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng Đồng bằng sông Cửu Long" được tổ chức tại Cần Thơ.
Tại đây, các chuyên gia, nhà nghiên cứu từ các Viện, cơ quan chuyên môn sẽ cung cấp tới diễn đàn các tham luận về tổng quan tình hình thiên tai vùng ĐBSCL; các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phòng chống thiên tai; giải pháp ứng phó; và nhận định về diễn biến thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn và nguồn nước trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, đại diện các tỉnh thành, doanh nghiệp, cơ quan truyền thông sẽ chia sẻ ý kiến, thảo luận về công tác phòng chống thiên tai của các địa phương, tăng cường phối hợp giữa cơ quan Trung ương và địa phương cũng như truyền thông nâng cao năng lực cho cộng đồng về phòng chống, ứng phó với thiên tai.
Từ đó, kiến nghị các giải pháp phù hợp nhằm bảo đảm yêu cầu cấp bách trước mắt và lâu dài trong công tác phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng vùng ĐBSCL.
11 giờ 00 phút
Công tác dự báo là giải pháp mềm cần được thúc đẩy
Phát biểu kết thúc, ông Đỗ Đức Dũng (ảnh), Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam, cho rằng, diễn đàn được tổ chức với sự tham gia đầy đủ của nhà quản lý, chuyên gia, đại diện các tỉnh thành, doanh nghiệp… là sự khích lệ lớn cho các hoạt động xây dựng chính sách, tìm kiếm giải pháp phòng, chống thiên tai vùng ĐBSCL.
Các tham luận của diễn đàn đóng góp trên tinh thần của diễn đàn nhằm nâng cao nhận thức trước tình hình diễn biến thiên tai khó lường của vùng ĐBSCL, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương cũng như tổ chức quản lý giúp giảm thiểu thiệt hại một cách sớm nhất, tăng cường sự tham gia của người dân vào hoạt động quản lý ngành…
Bên cạnh đó, các ý kiến đã cho thấy sự quan trọng của công tác dự báo thời tiết, dự báo nguồn nước… Đây là giải pháp có tính "mềm" giúp nhìn nhận vấn đề, đưa ra các biện pháp và sự chuẩn bị cụ thể hơn trước tình hình thiên tai. Bên cạnh đó, công tác dự báo được chú trọng là yếu tố không thể thiếu giúp xây dưng và triển khai các hoạt động sản xuất nông nghiệp hiệu quả.
Ông Dũng cho biết, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam đã và đang tham gia vào nhiều chương trình, kế hoạch, quy hoạch đối với vùng ĐBSCL, trong đó có Quy hoạch Thủy lợi ĐBSCL hiện đang trong tiến trình xin ý kiến cuối cùng. Quy hoạch đưa vào những vấn đề có tính ngắn hạn, dài hạn của vùng. Theo đó, ông Dũng mong muốn phía các địa phương có những tồn tại hạn chế có thể đóng góp ý kiến khẩn trương để các giải pháp đưa ra có thể gắn với thực tiễn nhất, góp phần vào quy hoạch ĐBSCL bền vững hơn.
Bên cạnh đó, ông Dũng cho rằng công tác thông tin đóng vai trò vô cùng quan trọng. Ông mong muốn Báo Nông nghiệp Việt Nam với thế mạnh của mình sẽ tiếp tục giúp hoạt động tuyên truyền, thông tin về các giải pháp ứng phó thiên tai, lan tỏa một cách hiệu quả nhất, nhằm giảm thiểu tác động của thiên tai đến đời sống người dân và sản xuất.
10 giờ 45 phút
Đẩy sớm các kế hoạch ứng phó xâm nhập mặn
Cánh đồng lúa tại Trà Vinh khô cháy do hạn mặn, hồi năm 2016.
Ông Nguyễn Trường Chinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Trà Vinh, chưa quên đợt xâm nhập mặn lịch sử 2015-2016. Khi ấy, tỉnh mất khoảng một nửa diện tích lúa đông xuân.
“Tỉnh có khoảng 75.000ha lúa đông xuân, nhưng hồi năm 2016 mất khoảng 30.000ha”, ông Chinh bày tỏ, và đề nghị, việc triển khai các kế hoạch ứng phó với xâm nhập mặn cần được đẩy sớm hơn.
Vào mùa khô năm nay, Chi cục đã tham mưu Sở NN-PTNT để trình UBND tỉnh kế hoạch từ tháng 10. Do đó, ông đề nghị cơ quan Trung ương, các nhà khoa học phối hợp để cùng giúp Trà Vinh tháo gỡ khó khăn.
Báo cáo trước Diễn đàn, ông Chinh cho biết, hệ thống thủy lợi Nam Mang Thít phát huy rất hiệu quả trong chống xâm nhập mặn. Tuy nhiên, do lịch thời vụ của 2 tỉnh (Trà Vinh và Vĩnh Long) thường không đồng bộ nên việc sản xuất, nhất là vụ đông xuân, chưa đạt lợi ích tối đa.
Hiện Bộ NN-PTNT bàn giao cho Trà Vinh quản lý khoảng 50 cống trên địa bàn, nhưng vẫn còn tới hơn 50% chưa được đầu tư cửa mở. Vì vậy, đại diện Chi cục Thủy lợi tỉnh Trà Vinh kiến nghị Bộ NN-PTNT quan tâm, bố trí nguồn vốn trung hạn để tỉnh dứt điểm tình trạng này.
10 giờ 35 phút
Cần một bài toán tổng thể để giải quyết các vấn đề tại ĐBSCL
Ông Nguyễn Quốc Duy, Phó Giám đốc Ban Quản lý Đầu Tư và Xây dựng Thủy lợi 10, cho rằng, việc nhận diện các vấn đề thiên tai vùng ĐBSCL đã khá rõ ràng. Những năm qua, ĐBSCL đã đầu tư một số công trình ứng phó thiên tai xảy ra, song nguồn lực còn hạn chế khiến cho sự quan tâm còn “chưa thỏa đáng” để hoàn thiện bức tranh tổng thể về công tác ứng phó thiên tai của vùng.
Ông Duy điểm lại một số công trình tại hai tỉnh ảnh hưởng nặng nề nhất là Cà Mau với các công trình đê biển, kè giảm sóng hạn chế sạt lở, Bạc Liêu chuẩn bị cho các công trình xây dựng như QL1 A, JICA4…
Bạc Liêu tiến hành vận hành điều tiết nước từ những cống dọc theo Quốc lộ 1A để kiểm soát nước mặn, ngọt. Ảnh: Nhật Hồ/Báo Lao động.
Trong giai đoạn tới, Bộ NN-PTNT cũng xem xét nghiên cứu đầu tư đê biển đông, biển tây, tuy nhiên, với nguồn lực hiện tại, chưa thể giải quyết các bài toán của ĐBSCL. Từ câu chuyện của tỉnh Bạc Liêu có mâu thuẫn trong xây dựng cống ngăn hạn mặn, triều cường gây ảnh hưởng sản xuất, ông Duy cho rằng, bài toán này cần đưa ra ngay từ đầu khi đưa ra kế hoạch về công trình.
Lấy ví dụ về việc làm đường đô thị cần gắn với công trình thoát nước, cấp nước đồng bộ, ông Duy cho rằng, vấn đề của ĐBSCL cũng cần sự đầu tư, quan tâm đồng bộ từ Trung ương đến địa phương và có đơn vị xây dựng đồng bộ tất cả các công trình cũng như có chính sách phù hợp.
10 giờ 30 phút
Vẫn có những bất cập trong vận hành cống Thất Thủ
Ông Lê Tự Do (ảnh), Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi miền Nam, cho biết, hiện nay, tại các tỉnh nhiều dự án nằm trong tổng thể quy hoạch vùng, ngành, tích hợp vào phòng, chống thiên tai. Tuy nhiên, cống Thất Thủ thuộc hệ thống Cái Lớn - Cái Bé vẫn có những bất cập trong vận hành. Còn lại trong mùa khô 2023-2024, cùng với giải pháp phi công trình, kết hợp với đẩy sớm khung thời vụ nên hoạt động sản xuất vẫn đạt được thắng lợi.
10 giờ 25 phút
Điểm nghẽn nguồn vốn trong việc hỗ trợ Cà Mau
PGS.TS Tô Văn Thanh (ảnh), Phó Giám đốc Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam, cho biết, Viện đã phối hợp tỉnh Cà Mau nghiên cứu xây dựng đề án chống sạt lở ven biển. Kinh phí dự kiến để bảo vệ toàn bộ 254km đường bờ biển lên tới khoảng 31.000 tỷ đồng.
Thời gian qua, Cà Mau đã chủ động huy động các nguồn lực xã hội cũng như ngân sách. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại mới có khoảng 2.000 tỷ (tương đương hơn 6% kinh phí). “Rõ ràng cần nhiều giải pháp nữa để tháo gỡ cho Cà Mau”, ông Thanh nói.
Về vấn đề điều tiết nguồn nước, các tỉnh lân cận như Bạc Liêu, Kiên Giang đã kiểm soát được bằng các hệ thống thủy lợi lớn như Cái Lớn - Cái Bé… Do đó, nếu Cà Mau có thể phối hợp, giữ nước nội đồng và làm chậm mùa khô khoảng 1 tháng, vấn đề trồng trọt vụ đông xuân có thể bớt căng thẳng.
Rừng phòng hộ được tái sinh nhờ kè chắn sóng ven biển Tây Cà Mau, đoạn thuộc xã Khánh Tiến, huyện U Minh.
Hiện nhiều người dân Cà Mau nói riêng và ĐBSCL nói chung đã chủ động làm các bể chứa. Ông Thanh cho rằng, nguồn lực vốn vay từ các tổ chức tín dụng nên hướng đến nhóm đối tượng này, giúp giải quyết các vấn đề trước mắt. Bởi đây cũng là nhóm yếu thế, chịu ảnh hưởng nhiều nhất trước thiên tai.
10 giờ 20 phút
Cần một đề án riêng cho Cà Mau về chống sạt lở
Cà Mau có đường bờ biển dài 254km, đứng thứ nhì cả nước chỉ sau Khánh Hòa. Tỉnh còn có khoảng 8.000km kênh mương. Tuy nhiên, tỉnh chịu nhiều yếu tố bất thuận như lịch nhật triều, bán nhật triều không đều đặn, không có nước về từ sông Hậu.
Ông Nguyễn Thanh Tùng (ảnh), Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau nêu một nghịch lý. Vào mùa mưa, tỉnh có lượng mưa đến 2.400mm, cao nhất ĐBSCL, nhưng vào mùa khô, địa phương cũng là nơi chịu khô hạn bậc nhất.
Nghịch lý về lượng mưa chỉ là một trong số rất nhiều diễn biến bất lợi của khí hậu tác động đến Cà Mau, khiến tỉnh có tới 188km đường bờ biển (hơn 70%) bị sạt lở nguy hiểm, đặc biệt nguy hiểm.
Hiện Cà Mau mới xử lý được khoảng 78km đường bờ biển, và còn hơn 80km khác cần xử lý gấp trong thời gian tới. Do đó, ông Tùng kiến nghị Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ NN-PTNT nghiên cứu, xem xét và phê duyệt 1 đề án riêng cho Cà Mau về vấn đề bảo vệ đê ven biển.
Bên cạnh đó, ông Tùng kiến nghị Bộ NN-PTNT xem xét, tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục pháp lý liên quan đến cơ chế giao đất giao rừng ở khu vực xung yếu, giúp tỉnh chủ động phương án chống sạt lở bờ biển, xã hội hóa kè bảo vệ bờ biển, phát triển du lịch sinh thái.
10 giờ 05 phút
Kiến nghị có thêm giải pháp công trình để giảm chi phí giải phóng mặt bằng
Ông Phạm Thanh Hải (ảnh), Phó Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi Bạc Liêu, chia sẻ, về sạt lở, sụt lún bờ sông, bờ biển, hiện nay theo thống kê trên địa bàn tỉnh có 77 vị trí sạt lở bờ sông, 6 vị trí sạt lở bờ biển.
Tại tỉnh vẫn tồn tại mâu thuẫn trong việc vận hành công trình cống ngăn mặn. Khi triều cường lên, cống đóng ngăn hiện tượng xâm nhập mặn, nhưng điều này vô hình trung đã làm hạn chế nguồn nước nuôi tôm của các hộ dân.
Bên cạnh đó, thời gian qua, một số công trình phòng chống sạt lở bờ sông có chi phí giải phóng mặt bằng quá cao, ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ thi công. Do đó, mong muốn Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam nghiên cứu, xây dựng kết cấu công trình mới, tối ưu mà không gây tác động nhiều tới đời sống người dân, không phải di dời các hộ để giảm chi phí giải phóng mặt bằng.
Sạt lở ở ĐBSCL.
9 giờ 55 phút
Tăng cường các giải pháp phi công trình cho ĐBSCL
Nông dân ĐBSCL chủ động đẩy vụ đông xuân sớm 1 tháng để giảm thiểu ảnh hưởng do hạn mặn.
Chia sẻ về các giải pháp mềm cho vùng ĐBSCL, nhà báo Trần Cao - Phó Tổng biên tập báo Nông nghiệp Việt Nam thông tin, thời gian gần đây, công tác dự báo đã được sử dụng một cách khoa học. Công tác dự báo chính xác giúp địa phương, ngành Nông nghiệp chuyển đổi mùa vụ hợp lý, từng bước thích ứng các tình huống thiên tai.
Lấy ví dụ về đợt hạn mặn lịch sử mùa khô 2015-2016, mặn xâm nhập sâu, vụ đông xuân năm đó ĐBSCL bị thiệt hại gần 400.000ha lúa và cây ăn trái. Lúa Cà Mau, Sóc Trăng, Trà Vinh chết trắng đồng. Nhiều vườn cây ăn trái đặc biệt là sầu riêng ở tận Tiền Giang cũng chết vì mặn.
Tuy nhiên, sang đến đợt xâm nhập mặn mùa khô 2019-2020, rồi mới đây là mùa khô 2023-2024, ngành nông nghiệp và các địa phương đã chủ động hơn và quyết định đẩy vụ đông xuân sớm hơn 1 tháng để né hạn mặn. Nhờ đó, năng suất, sản lượng cây trồng của ĐBSCL ít bị ảnh hưởng, thiệt hại không lớn.
Với việc lũ sông Mê Kông các năm gần đây cũng như dự báo năm tới cũng sẽ tiếp tục thấp, cùng với hệ thống đê bao ở các tỉnh đầu nguồn vùng ĐBSCL được gia cố, nâng cấp, sản xuất đảm bảo an toàn trong mùa lũ, thì việc chuyển đổi mùa vụ bằng việc giảm lúa hè thu hay bị rủi ro mưa lớn thời điểm thu hoạch, tăng diện tích lúa thu đông ở ĐBSCL - vụ lúa quan trọng dịp cuối năm, bán được giá, là hoàn toàn có thể.
9 giờ 40 phút
Dự báo sơ bộ: Lũ đầu nguồn sông Cửu Long đạt đỉnh từ cuối tháng 9
Về tình hình thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn và lũ năm 2025 vùng ĐBSCL, ông Nguyễn Huy Khôi (ảnh), Trưởng phòng Khoa học Công nghệ - Hợp tác quốc tế (Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam), cho biết, các yếu tố, căn cứ đưa ra nhận định dựa trên cơ sở về điều kiện ENSO, diễn biến mưa trái mùa, diễn biến nguồn nước… Như vậy, nước cuối mùa lũ có ảnh hưởng nhiều đến tình hình xâm nhập mặn của mùa khô kế tiếp.
Theo ông Khôi, năm 2024, hồ chứa thủy điện thượng lưu đã tích được khoảng 88% tổng dung tích hữu ích. Trong đó, các hồ trên sông Lan Thương (Trung Quốc) tích 94%, các hồ ở hạ lưu vực sông Mê Kông tích trữ ở mức khoảng 74%. Dự kiến đầu mùa năm 2024-2025, dung tích hữu ích duy trì ở mức 70-80%.
Trong khi đó, triều cường dự báo các tháng mùa khô 2024-2025 ở mức cao. Cao hơn khá nhiều so với trung bình nhiều năm. Kế hoạch xuống giống lúa vụ Đông Xuân năm 2024-2025 vùng ĐBSSCL 1.490.000ha, lớn hơn không nhiều so với cùng kỳ 2 năm 2022-2023 và 2023-2024. Theo đó, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam nhận định, nguy cơ xuất hiện tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2024-2025 vẫn có thể xảy ra và ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng sẽ không gay gắt như mùa khô các năm 2023-2024, 2015-2016 và 2019-2020.
Về xu thế lũ năm 2025, ông Khôi cho rằng, còn khá sớm để dự báo, song với căn cứ điều kiện triều cường, tác động biến đổi khí hậu gây ra mưa, dự báo sơ bộ cho thấy lũ năm 2025 đầu nguồn sông Cửu Long đạt đỉnh vào cuối tháng 9 đến nửa đầu tháng 10.
Đỉnh lũ năm 2025 trên vùng thượng ĐBSCL phổ biến ở mức xấp xỉ và trên mức Báo động (BĐ) I, một số trạm dưới mức BĐI. Đỉnh lũ năm 2025 trên vùng giữa ĐBSCL phổ biến trên mức BĐIII, một số trạm từ BĐII- BĐIII; thời gian đạt đỉnh phổ biến rơi vào kỳ triều cường cao nhất tháng 11, một số trạm đỉnh lũ rơi vào kỳ chính vụ tháng 10; Đỉnh mực nước lớn nhất năm 2025 các trạm vùng ven biển ĐBSCL có thời gian đạt đỉnh phổ biến rơi vào kỳ triều cường cao nhất tháng 11.
9 giờ 20 phút
Xâm nhập mặn cao, nhưng không nghiêm trọng như 2020
Bà Nguyễn Thanh Hoa (ảnh), Phòng Dự báo khí hậu, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, cho biết, thời tiết trong 3 tháng tới có thể nghiêng về hướng La Nina, đến tháng 3/2025, hiện tượng này sẽ chấm dứt.
Đặc biệt, trong 3 tháng tới, từ 12/2024 đến tháng 2/2025 có thể xuất hiện mưa trái mùa tại ĐBSCL, lượng mưa có thể cao hơn so với trung bình nhiều năm. Nhưng do đây là giai đoạn cuối mùa khô, nên lượng mưa tăng cao không đáng kể.
Phân tích sâu hơn về tình hình mưa tại khu vực Nam bộ, bà Hoa thông tin, lượng mưa có thể tăng cao vào tháng 12/2024, với tổng lượng mưa cao hơn từ 10-30mm so với trung bình nhiều năm, sau đó giảm dần.
Ngoài ra, mùa mưa tại ĐBSCL đang có xu hướng kết thúc muộn hơn. Hiện là cuối tháng 11, nhưng vị chuyên gia khí tượng nhìn nhận, khu vực miền Tây Nam bộ vẫn chưa bắt đầu vào mùa khô.
Hơn 10 công đất trồng dưa hấu của anh Nguyễn Tấn Phong xã Thủy An huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre chết héo vì hạn mặn. Ảnh tư liệu: vietnam.vnanet.vn.
“Trong vòng 6 tháng tới, tổng lượng dòng chảy trên sông Mekong về ĐBSCL ở mức thiếu hụt so với trung bình nhiều năm từ 5-15%”, bà Hoa nhấn mạnh. Đại diện Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự đoán, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long xuống dần và ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 0,1-0,2m. Tuy nhiên, xâm nhập mặn mùa khô năm 2024-2025 ở mức cao hơn trung bình, không nghiêm trọng như mùa khô năm 2015-2016, 2019-2020.
9 giờ 00 phút
Đồng bộ nhiều giải pháp bảo vệ bờ sông, bờ biển tại ĐBSCL
Tại Diễn đàn, ông Lê Thanh Chương (ảnh), Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chỉnh trị sông và phòng, chống thiên tai (Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam), thông tin, trong trường hợp hoàn thành 133 đập trên sông Mê Kông thì dự báo lượng phù sa về tới ĐBSCL giảm còn 4% (6-7 triệu tấn/năm).
Theo ghi nhận tại các địa phương, tổng số điểm sạt trong khu vực là 743 điểm, với chiều dài 794km (bờ sông 686 điểm/591 km; bờ biển 57 điểm/203 km). Các giải pháp bảo vệ bờ sông đã thực hiện ở ĐBSCL hiện nay hầu hết đều tính toán đầy đủ theo các quy trình, quy phạm hiện hành, tuân thủ trình tự xây dựng cơ bản, quan tâm đến vấn đề xói sâu, tuổi thọ cao; Bảo vệ an toàn cơ sở hạ tầng, đặc biệt ở các đô thị, khu tập trung dân cư. Hầu hết đều là loại gia cố bờ, ít tác động đến dòng chảy, ít tác động đến lòng dẫn. Từ đó, giúp sông giữ nguyên trạng thái tự nhiên.
Tuy nhiên, một vài công trình tính toán chưa hợp lý. Chưa có công cụ giám sát thi công (đặc biệt dưới nước): bao tải cát, rọ đá, thảm đá....; chưa chú trọng theo dõi, đánh giá được tác động do công trình gây ra. Hầu hết công trình xây dựng chưa có nghiên cứu đánh giá tổng thể (đối với công trình chỉnh trị, phân lưu...). Công tác duy tu, bảo dưỡng chưa được chú trọng.
Cũng theo ông Lê Thanh Chương, bờ sông và bờ biển ĐBSCL hiện nay đang trong giai đoạn biến động mạnh về hình thái, ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế, xã hội và môi trường. Để bảo vệ bờ sông, bờ biển hiệu quả cần xem xét kết hợp nhiều giải pháp khác nhau như: giải pháp công trình cứng, giải pháp mềm, giải pháp kết hợp và giải pháp quản lý.
Đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phi công trình, quy hoạch lại khu dân cư dọc theo tuyến bờ sông, bờ biển bị sạt lở trên cơ sở so sánh chi phí di dời và xây dựng công trình để quyết định cho phù hợp.
Đối với xử lý sạt lở bờ sông, cần thiết lập quy hoạch chỉnh trị tổng thể các sông lớn, sông rạch chính để đảm bảo lợi dụng tổng hợp của các ngành kinh tế có liên quan.
Đối với các giải pháp công trình cứng và giải pháp nuôi bãi, cần có những dự án nghiên cứu thử nghiệm để quan trắc theo dõi và đánh giá hiệu quả. Hoàn chỉnh và thực thi khung pháp lý về quản lý bờ sông, bờ biển; thiết lập và thực thi hành lang bảo vệ bờ, trong đó quy định khoảng lùi hợp lý trong việc xây dựng công trình hạ tầng, quy hoạch sử dụng đất.
Bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn là giải pháp ưu tiên hàng đầu, vừa thân thiện với môi trường vừa tạo ra đa dạng sinh học cho khu vực ven biển, mang lại sinh kế cho người dân địa phương. Công tác quan trắc, giám sát diễn biến quá trình xói, bồi phải được thực hiện định kỳ hằng năm.
8 giờ 40 phút
Còn khoảng 1 triệu hộ dân ĐBSCL có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt
Chia sẻ về tình hình vùng ĐBSCL và định hướng giải pháp phòng, chống cũng như giảm thiểu thiệt hại thiên tai trong thời gian tới, ông Trần Duy An (ảnh), Phó Trưởng phòng Quy hoạch Thủy lợi (Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam), nhận định, thiên tai đã và đang đe dọa trực tiếp đến sinh hoạt, sinh kế của người dân.
Toàn vùng hiện có hơn 800 khu vực sạt lở, với tổng chiều dài trên 1.000km; trung bình mỗi năm, đồng bằng mất từ 300-500ha đất do sạt lở bờ sông, bờ biển. Tốc độ sụt lún trung bình hằng năm toàn ĐBSCL trong giai đoạn này là 1,07cm. Ngoài ra, mùa khô năm 2024, xâm nhập mặn đã làm hơn 50.000 hộ dân ở ĐBSCL bị thiếu nước sinh hoạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trồng trọt và nuôi trồng thủy sản.
Để công tác phòng, chống thiên tai (PCTT) hiệu quả, đến nay, ĐBSCL đã xây dựng 15 hệ thống thủy lợi tương đối khép kín (7 liên tỉnh, 8 nội tỉnh) phục vụ 2,5 triệu ha (chiếm 64% diện tích ĐBSCL); cơ bản đảm bảo cấp, tiêu thoát nước cho dân sinh và sản xuất nông nghiệp.
ĐBSCL đã tập trung nguồn lực giải quyết các loại hình thiên tai. Công tác chống sụt lún đất, sạt lở bờ sông, kênh rạch, xói lở bờ biển, đã có hiệu quả nhất định nhưng hệ thống chưa được đầu tư đồng bộ đặc biệt là vùng ngọt hóa.
Về xâm nhập mặn, các công trình lớn được xây dựng như Cái Lớn - Cái Bé, Ninh Quới… hỗ trợ kiểm soát vùng xâm nhập mặn cho vùng trồng trọt và giúp giảm số hộ thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thủy lợi vẫn chưa hoàn chỉnh, thiếu khả năng trữ nước, hệ thống trạm bơm điện còn thiếu so với nhu cầu, có khoảng gần 1 triệu hộ dân có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, trong đó có nhiều khu vực không thể cấp nước tập trung.
Về định hướng PCTT trong thời gian tới, đại diện Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam cho biết, ĐBSCL đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm 50% thiệt hại về người trong các trận lũ lớn so với giai đoạn 2011-2020; hoàn chỉnh hệ thống pháp luật cơ cấu tổ chức PCTT, phòng chống hạn hán cho diện tích có nguy cơ ở vùng giữa vùng ven biển 530.000ha thuộc các tiểu vùng ngọt hóa; giảm thiểu tác động xâm nhập mặn cho 600.000ha khu vực ven biển thuộc vùng dự án thủy lợi; sắp xếp lại, di dời dân cư, phấn đấu hoàn thành 90% việc di dời các hộ dân ra khỏi khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở.
Người dân Tiền Giang xếp hàng chờ nhận nguồn nước ngọt miễn phí. Ảnh: Báo Người lao động.
Theo ông An, dự báo diễn biến thiên tai vùng ĐBSCL trong bối cảnh mới phức tạp hơn, khó lường hơn do tác động của biến đổi khí hậu và các tác động từ khai thác tài nguyên ở thượng nguồn sông Mê Kông và phát triển nóng về KTXH ở vùng.
“Hạ tầng thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong giảm thiểu và phòng chống thiên tai đối với vùng ĐBSCL, hiện đã từng bước được hoàn thiện, tuy rằng trong những năm cực đoan về hạn hán, ngập lụt vẫn còn bộc lộ nhiều rủi ro, đòi hỏi phải hoàn thiện và tiếp cận ở mức độ quản lý rủi ro, đồng bộ cùng các giải pháp mềm khác”, ông An cho biết. Theo đó, bên cạnh phát triển hạ tầng, các giải pháp phi công trình là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro thiên tai.
8 giờ 30 phút
Chung tay biến thách thức thành cơ hội tại ĐBSCL
Ông Trần Cao, Phó Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, phát biểu khai mạc Diễn đàn.
Phát biểu khai mạc, ông Trần Cao, Phó Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, cho biết, ĐBSCL là vùng trọng điểm nông nghiệp quốc gia nhưng thời gian qua đã chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu như xâm nhập mặn, nước biển dâng, ngập úng…
“Với mục tiêu phát triển bền vững ĐBSCL, cần một giải pháp căn cơ để ngập úng, xâm nhập mặn không còn là nỗi ám ảnh của người dân”, ông Cao nói, và kêu gọi sự chung tay vào cuộc của cơ quan quản lý, các nhà khoa học, nghiên cứu, tổ chức quốc tế.
Theo ông Cao, diễn đàn sẽ được nghe nhiều tham luận về ĐBSCL, về nhiều chủ đề khác nhau, nhằm phản ánh một bức tranh đa chiều về khu vực này. Đồng thời, ông hy vọng nhiều tham luận, giải pháp lâu dài, bền vững sẽ được trình bày.
Ngập úng là nỗi ám ảnh của người dân ĐBSCL.
Chính phủ đã ban hành Nghị quyết chuyên đề 120 về ĐBSCL. Trên cơ sở đó, lãnh đạo Báo Nông nghiệp Việt Nam mong muốn, những giải pháp cho vùng này cũng mang tính chuyên biệt, nhằm phát huy hết tiềm năng, cũng như biến thách thức thành cơ hội cho vùng đất Chín Rồng.
