Một đồn điền đậu nành bị hạn hán ở bang Rio Grande do Sul của Brazil. Ảnh: Reuters.
Ngoài ra, mực nước thấp trên các con sông chính của "bộ ba" gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thu hoạch, cũng như vận chuyển đường sông đối với các cây trồng vụ hè quan trọng, trong đó ngô và đậu tương là những loại bị ảnh hưởng lớn nhất.
Đối với đậu tương, các dự báo về thiệt hại do thời tiết bất lợi không giống nhau. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) có dự báo thận trọng nhất với ước tính sẽ thiếu hụt 9,5 triệu tấn, trong khi những dự báo khác cho thấy thiệt hại nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như cơ quan AgRural của Brazil, ước tính sản lượng giảm 20 triệu tấn ở cả ba quốc gia.
Đối với ngô, Argentina và Brazil sẽ khó đạt được sản lượng như mong đợi cách đây vài tuần, theo báo cáo của cố vấn kinh doanh nông nghiệp Marianela de Emilio. Bà giải thích: “Thời tiết tiếp tục đẩy dự báo sản xuất của Nam Mỹ vào tình trạng khó khăn, với việc điều chỉnh diện tích gieo trồng và sản lượng tiềm năng giảm xuống.
Các dự báo về thời tiết, ít nhất là cho đến cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4, không tích cực đối với toàn bộ khu vực, vì kiểu khí hậu La Niña tiếp tục tác động đến thời tiết Nam Mỹ và góp phần gây ra hạn hán ở ba quốc gia.
Cindy Fernández, Dịch vụ Khí tượng Quốc gia (SMN) ở Argentina cho biết: “Chừng nào La Niña vẫn còn hoạt động, các mô hình thời tiết này sẽ tiếp tục và các dự báo không lạc quan trong ngắn hạn, vì chúng ta vẫn đang chịu ảnh hưởng của một mô hình hoàn lưu hạn chế lượng mưa ở lưu vực Paraná”.
Bộ ba đang gặp rắc rối
Brazil là nhà sản xuất và xuất khẩu đậu tương hàng đầu thế giới và là nhà sản xuất ngô lớn thứ ba thế giới. Cả hai loại ngũ cốc đều đang gặp khó khăn trong vụ này do thiếu mưa ở các bang miền nam và sẽ thu hoạch ít hơn so với dự kiến một tháng trước.
Do hạn hán, Công ty Cung cấp Quốc gia (Conab), đơn vị giám sát quy hoạch nông nghiệp của Brazil, đã cắt giảm ước tính vụ mùa đối với các loại ngũ cốc thô mà họ đã đưa ra vào tháng 12/2021. Đối với đậu tương, sản lượng dự kiến giảm từ 142,8 triệu xuống 140,5 triệu tấn, trong khi đối với ngô, dự kiến sản lượng là 112,9 triệu thay vì 117,2 triệu tấn.
Tại Argentina, thiếu mưa ở khu vực miền Trung - Đông trong suốt chu kỳ vụ mùa đã khiến ước tính thu hoạch ngô giảm từ 56 triệu xuống 48 triệu tấn và đậu tương từ 45 triệu xuống 40 triệu tấn.
Trong khi đó ở Paraguay, tình hình cũng không khả quan hơn. Theo Bộ trưởng Nông nghiệp Moisés Bertoni: “Sản xuất của chúng tôi vẫn tốt cho đến những tuần cuối của tháng 11, nhưng tháng 12 rất khô hạn và vào tháng 1, nhiệt độ rất cao ảnh hưởng đến đậu tương, loại cây xuất khẩu chính của Paraguay”.
Sở giao dịch chứng khoán Rosario (BCR) ước tính rằng hạn hán sẽ làm giảm 30% sản lượng đậu tương dự kiến của Paraguay , cùng với sự thiếu hụt dự kiến 5 triệu tấn trong vụ thu hoạch ngô, có thể khiến quốc gia này mất thu nhập khoảng 4,5 tỷ USD.
Khí hậu bất thường
Tuy nhiên, những khó khăn của vụ mùa này không hoàn toàn mới. Paraguay, miền nam Brazil, đông bắc Argentina và cả lưu vực Río de La Plata, đã trải qua tình trạng thiếu nước nghiêm trọng trong gần ba năm, với hai mùa hè liên tiếp chịu ảnh hưởng của La Niña.
Theo Fernández của SMN, đã hơn 20 năm kể từ khi lượng mưa bình thường hoặc dưới mức bình thường được ghi nhận ở miền nam Brazil, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ. Điều này có nghĩa là khu vực này đã bị thiếu nước từ lâu. Ở Argentina, vùng đông bắc đã ghi nhận lượng mưa dưới mức bình thường trong hai năm qua, đặc biệt là trong mùa hè.
Theo nhà nông học người Paraguay, Luis Recalde, mặc dù sự kiện năm nay không phải là một hiện tượng hoàn toàn mới hoặc chưa được biết đến, nhưng nó là bất thường về mức độ và tần suất.
Đối với Recalde, các vấn đề của hạn hán vượt ra ngoài sản xuất và là môi trường xã hội, gây thiệt hại về năng suất nông nghiệp và vật nuôi đến việc khuếch đại các đám cháy rừng, gây ra “sự mất mát lớn về đa dạng sinh học và tổn hại đến sức khỏe về chất lượng không khí”.
Mực nước sông vẫn ở mức thấp
Các con sông tạo nên lưu vực Río de La Plata, có diện tích hơn 3 triệu km2 , hiện có mực nước thấp bất thường, bắt đầu từ mùa đông năm 2019 và vẫn đang tiếp tục diễn ra. Hiện tượng này gây ra nhiều hậu quả khác nhau đối với những người sử dụng các dòng sông và các chức năng sản xuất của chúng.
Theo Recalde, nó khiến người dân thiếu nước sinh hoạt và làm tăng giá điện, hàng hóa và nhiên liệu vận chuyển qua các con sông.
Đối với Paraguay, nơi vận chuyển một phần sản lượng ngũ cốc của mình bằng sà lan đến các cảng xuất khẩu nông sản Rosario ở Argentina, mực nước thấp làm các sà lan không tải hết công suất khiến chi phí xuất khẩu tăng gấp đôi.
Theo SCR, chỉ tính riêng trong năm 2021, Argentina bị thiệt hại khoảng 620 triệu đô la Mỹ do các tàu không thể xếp hàng hóa hết công suất do các vấn đề sản xuất liên quan đến hạn hán.
Tác động kinh tế
Hạn hán hiện nay đã và sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế. Nền kinh tế Argentina ít nhất sẽ chịu thiệt hại 4,8 tỷ USD, tương đương 1% GDP của nước này - theo một báo cáo từ SCR.
Nhưng thời tiết không ảnh hưởng đến tất cả mọi người như nhau. SCR cho rằng hạn hán ảnh hưởng đến các nhà sản xuất vừa và nhỏ nói riêng, nhất là những nông dân phải đi thuê ruộng. SCR cũng cảnh báo tình hình này có thể khiến các nhà sản xuất quay lại trồng nhiều đậu tương hơn và trở lại hình thức độc canh.
Carlos Achetoni, Chủ tịch của Federación Agraria Argentina, đại diện cho các nhà sản xuất vừa và nhỏ của Argentina, cho biết thu hoạch tệ hại khiến nhiều nông dân phá sản.
Theo Bertoni: “Tác động của hạn hán ở Paraguay là tàn khốc, và thậm chí còn hơn thế nếu nói về đậu tương, chiếm 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của chúng tôi".
Tại Brazil, chỉ tính riêng năm ngoái, hạn hán và cuộc khủng hoảng năng lượng mà nó gây ra đã gây ra thiệt hại khoảng 1,464 tỷ USD, theo Liên đoàn Công nghiệp Quốc gia (CNI).
Thời tiết vẫn sẽ bất thuận
Theo dự báo hàng quý từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2022 từ cơ quan khí tượng Argentina, thời tiết sẽ ấm hơn, các khu vực ảnh hưởng nhất là các vùng trung tâm nông nghiệp của nước này như Santa Fe, Córdoba, Buenos Aires và La Pampa, và lượng mưa ở các khu vực này cũng ở mức dưới trung bình 50%.
Chuyên gia khí tượng Cindy Fernandez cho biết, những điều kiện này sẽ mở rộng trên toàn bộ miền nam Nam Mỹ, bao gồm cả khu vực sản xuất nông nghiệp lớn ở miền nam Brazil, Paraguay và đông bắc Argentina: “Khu vực này có chung các kiểu thời tiết và chịu ảnh hưởng của La Niña trong mùa hè thứ hai liên tiếp. Các dự báo không tốt, ít nhất là cho đến cuối mùa hè”.
