Ông Nguyễn Văn Lập, PGĐ Sở NN- PTNT Nghệ An cho biết: Nghệ An đã gieo cấy được 55.000 ha lúa hè thu và lúa mùa. Trong đó có 48.000 ha lúa hè thu (87,27% kế hoạch) và gần 7.000 ha lúa mùa (23,33% kế hoạch). Thế nhưng trên các trà lúa hè thu, lúa mùa đã gieo cấy hiện có 23.000 ha đang bị hạn hán đe dọa nghiêm trọng.
Trong đó có trên 10.000 ha bị hạn khá nặng nề và trên 4.000 ha lúa đã chết đứng trên ruộng. Diện tích mạ vụ mùa cũng bị vàng ố, khô héo trên ruộng lên tới hàng nghìn ha. Tình trạng hạn hán, nhiệt độ liên tục duy trì ở mức trên dưới 40 độ C kéo dài gần 35 ngày qua đã khiến hầu hết cây nông nghiệp lâu năm đều bị khô héo nên mạ non trên ruộng trông vàng úa. Đã thế khắp các huyện tình trạng sâu cuốn lá nhỏ, rầy nâu xuất hiện phá hoại khắp nơi làm người nông dân thêm khốn đốn...
Xuống 2 huyện Hưng Nguyên và Nghi Lộc chúng tôi không khỏi xót xa khi thấy những thửa ruộng lúa hè thu thẳng cánh cò bay ngay giữa vùng rốn ngập lũ của xã Hưng Châu, Hưng Nguyên đang úa vàng chờ chết. Những thửa ruộng còn đất có màu thâm đen thì lại bị sâu cuốn lá nhỏ tàn phá khiến ½ lá lúa bị bạc trắng đang phơi mình trước nắng nóng đang hun đốt. Ông Cao Danh Phú, PGĐ Cty Thuỷ lợi Nam Nghệ An cho biết: Cty đã làm hết mình để ép nước từ kênh Hoàng Cầm xuống trạm bơm Hưng Châu để cứu lúa nhưng đến nay đành bó tay ngồi chờ lúa chết vì dưới lòng kênh hiện không đủ nước cho trâu bò uống. Mấy ngày vừa qua, nước sông Lam từ thượng nguồn đổ về nhiều hợ nhưng vẫn thấp hơn thiết kế của hệ thống nước tự chảy Nam – Hưng – Nghi trên 1 mét nên không có nguồn nước tiếp tế cho các kênh dẫn nước về các huyện Hưng Nguyên, Nghi Lộc, TP Vinh được.
Chúng tôi có mặt tại Trạm bơm Chợ Quán (xã Nghi Hoa, Nghi Lộc) nước dưới dòng kênh khá dồi dào nhưng trạm bơm vẫn phải nằm im. Ông Nguyễn Hữu Văn, Chi cục phó Chi cục Thuỷ lợi Nghệ An cho biết: Trạm bơm Chợ Quán cách Bara Nam Đàn khoảng 40 km và các công ngăn mặn Nghi Quang 17km thế nhưng do nguồn nước ngọt từ đầu nguồn không có nên nước mặn đã xâm nhập sâu vào nội địa. Tại Trạm bơm Chơ Quán, nhân viên trạm này lấy nước từ dưới lòng kênh lên đo độ mặn kết quả ngay tại đấy bể hút của trạm là 4/1000. Ông Văn cho biết thêm nếu mức độ nhiễm mặn dưới 1/1000 thì có thể bơm tưới cho lúa được, trên mức đó nếu bơm lên là lúa sẽ chết ngay lập tức. Điều tai hại là sau đó phải mất khoảng 4 - vụ rửa vẫn chưa hết mặn. Nghệ An đang đề nghị Bộ NN- PTNT hỗ trợ thêm khoảng 100 tỷ đồng để giúp Nghệ An chống hạn. Trong đó có 45 tỷ đồng dùng để nạo vét kênh mương, 3 tỷ đồng để mua thêm 100 máy bơm dầu, 1,5 tỷ đồng mua dầu diezel, 2 tỷ đồng do định mức điện vượt 15 triệu kw, mua giống lúa, ngô cấp cho dân 24 tỷ đồng và 18 tỷ đồng hỗ trợ nước sinh hoạt cho dân.
Đứng trước tình hình trên, Sở NN- PTNT đã chỉ đạo bà con sử dụng tiết kiệm nước. Mở hết các các cửa lấy nước tại Nam Đàn và cống Mụ Bà, huy động phương tiện và nhân công tập trung nạo vét các tuyến kênh, các bể hút để bơm lượng nước chết trong các lòng hồ đập lên cứu lúa; điều hành phân phối nước cho từng vùng một cách hợp lý: Toàn bộ các hệ thống thuỷ lợi phải tổ chức bơm luân phiên không để lúa chết. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Trong đó chỉ đạo các địa phương dùng các giống lúa ngắn ngày để gieo thẳng trở lại 4.000 ha lúa hè thu đã chết khi có nước. Bổ sung mạ cho 7.000 lúa mùa do mạ đã bị chết cho kịp thời vụ. Chuyển đổi tiếp 7.000 ha lúa mùa không đủ nước sang làm ngô thu đông.
