So với nhiều loại cây trồng khác thì dừa là loại cây trồng có nhiều ưu thế trên vùng đất Bến Tre. Tuy nhiên, giá dừa xuống thấp đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người trồng dừa.
Để khẳng định giá trị cây dừa và ngành công nghiệp dừa trong phát triển kinh tế - xã hội của Bến Tre, UBND tỉnh đã có nhiều chủ trương, chính sách phù hợp để hỗ trợ người trồng dừa, ngành nông nghiệp thông qua chương trình, dự án, mô hình như dự án phát triển trồng mới 5.000 ha dừa, từ năm 2005 - 2010; dự án thâm canh 1.000 ha vườn dừa từ 2007- 2009; dự án phát triển 10.000 ha ca cao xen trong vườn dừa (đến nay đã trồng được hơn 9.000 ha).
UBND tỉnh Bến Tre đã dưa ra nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người trồng dừa. Trong đó tập trung công tác tuyên truyền, hướng dẫn, vận động người nông dân chăm sóc vườn dừa, hướng dẫn kỹ thuật trồng xen các loại cây trồng khác như ca cao, bưởi, chanh; nuôi xen tôm càng xanh, cá… trong vườn dừa để tăng thu nhập.
Cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để cứu cây dừa Bến Tre
HĐND tỉnh đã ban hành chính sách hỗ trợ phân bón cho tất cả hộ dân trồng dừa và toàn bộ diện tích dừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre với định mức 100 kg/ha, thời gian hỗ trợ chia làm 2 đợt: Đợt 1 vào quý 3/2012, đợt 2 vào quý 1/2013. UBND tỉnh cũng vừa phê duyệt thêm gói hỗ trợ 80% giá cây giống cho việc trồng mới 1.500 ha ca cao năm 2012 là 3,48 tỷ đồng.
Kiến nghị Trung ương giảm các loại thuế đối với các sản phẩm phụ chế biến từ trái dừa, điều chỉnh thuế xuất nhập khẩu dừa trái từ 3% về 0%, hiện Bộ Tài chính đã chấp thuận và đang dự thảo Thông tư điều chỉnh thuế xuất nhập khẩu dừa trái từ 3% về 0%. Triển khai chính sách miễn, giảm, giãn thuế theo Nghị quyết 13/NQ-CP của Chính phủ về các biện pháp tháo gỡ khó khăn trong SX-KD đối với DN, cơ sở thu mua dừa, nhằm giảm bớt khó khăn trong tình hình hiện nay.
Trước tình hình giá dừa trái giảm mạnh, một số người trồng dừa đã chuyển sang bán dừa uống nước, một số hộ đã neo trái lại quá khô hoặc để dừa tự rụng sẽ dẫn đến năng suất giảm vào các vụ sau, một số hộ đốn tỉa bớt để thay thế cây trồng khác. Do đó, trong thời gian tới có khả năng nguồn nguyên liệu dừa phục vụ phát triển công nghiệp chế biến sẽ có nguy cơ bị cạn kiệt. Vì thế, chương trình phát triển cây dừa đến năm 2015 và những năm tiếp theo cần có những giải pháp căn cơ để đảm bảo đời sống người trồng dừa và cũng đồng nghĩa với việc giữ vững diện tích dừa trong tỉnh. Thực hiện một số giải pháp sau:
Giải pháp giống: Tập trung quản lý chặt, chỉ cho phép ươm trồng những giống dừa đã được Bộ NN-PTNT công nhận từ các cơ sở SX giống hợp pháp. Loại bỏ các giống kém chất lượng, tạo ra những vườn dừa thuần giống. Đẩy mạnh dự án thiết lập và bình tuyển cây dừa mẹ để cải thiện giống dừa trong SX đại trà, giai đoạn 2013-2015.
Giải pháp về kỹ thuật: Nhân rộng những mô hình trồng xen, nuôi xen hợp lý có hiệu quả như mô hình ca cao hoặc măng cụt, cây có múi (cam, chanh, bưởi) xen trong vườn dừa; nuôi tôm càng xanh trong mương vườn dừa; nuôi bò, gà… Tiếp tục triển khai dự án trồng xen 10.000 ha ca cao xen trong vườn dừa. Thực hiện dự án nuôi tôm càng xanh trong vườn dừa giai đoạn 2013-2016. Hiệu quả từ các dự án sẽ giúp tăng thu nhập và nâng cao mức sống của người trồng dừa, ổn định SX, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội theo định hướng của Đảng và Nhà nước.
Đẩy mạnh việc phát triển nuôi thủy sản nước ngọt trong vườn dừa, nuôi thủy, đặc sản khác, tăng diện tích nuôi xen trong mương vườn dừa. Đồng thời tiếp tục nghiên cứu xây dựng thêm các mô hình trồng xen, nuôi xen khác có hiệu quả. Xây dựng mô hình vườn xanh, nhà đẹp kết hợp tham quan, du lịch góp phần xây dựng mô hình kiểu mẫu NTM.
Ứng dụng những tiến bộ KHKT trong vườn dừa như kỹ thuật chăm sóc, bồi bùn, bón phân, khuyến cáo nông dân tận dụng các phụ phẩm che phủ và tưới nước cho vườn dừa trong mùa khô hạn. Thực hiện dự án “Cải tạo vườn dừa kém hiệu quả” hướng dẫn kỹ thuật thâm canh dừa nâng cao năng suất và sản lượng dừa của tỉnh.
Giải pháp về tổ chức SX: Xây dựng mô hình “Cánh đồng mẫu lớn” trên cây dừa, tạo điều kiện cho nông dân liên kết học tập kinh nghiệm, là điểm tựa để áp dụng các tiến bộ KHKT, đồng thời là một hình thức liên kết mới trong SX, hình thành mối liên kết “4 nhà”, nâng cao chuỗi giá trị cây dừa. Đây được xem là hướng mở trong SX nông nghiệp hiện nay.
Phát huy vai trò của Hiệp hội dừa Bến Tre, các tổ chức hội, đoàn thể trong việc hình thành các mô hình liên kết dọc - ngang trong ngành dừa để hỗ trợ nhau trong quá trình SX và tiêu thụ sản phẩm, giảm bớt các khâu trung gian.
Giải pháp BVTV: Tăng cường việc nuôi ong ký sinh thả trong vườn dừa phòng trừ bọ cánh cứng hại dừa và nhân rộng mô hình nuôi ong ký sinh tại hộ gia đình. Tích cực tìm nguồn ong giống mới (Tetrastichus brontispae) để bổ sung nguồn ong hiện có (ong Asecodes hispinarum) góp phần tăng hiệu quả phòng trừ bọ cánh cứng. Điều tra tình hình gây hại của loài côn trùng mới là bọ vòi voi hại dừa và phổ biến biện pháp quản lý loài sâu hại này.
Giải pháp về chính sách: Nhà nước cần có những chính sách hợp lý đối với cây dừa và kinh tế dừa trong đó chú ý tăng cường công tác khuyến nông cho cây dừa. Đồng thời, có những chính sách nhằm hỗ trợ, tác động phát triển trồng dừa và kinh tế dừa; hỗ trợ xúc tiến thương mại để tiếp tục mở rộng thị trường, cung cấp thông tin kịp thời, gia tăng chuỗi giá trị sản phẩm dừa; hỗ trợ DN dừa xây dựng thương hiệu, tăng các mặt hàng chế biến từ dừa, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
(*): Tác giả hiện là PGĐ Sở NN-PTNT Bến Tre
