Muôn kiểu vi phạm chính sách Bảo hiểm thất nghiệp
Người lao động ở Thái Nguyên bị mất việc làm với số lượng lớn tập trung ở những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) như Samsung, Hansol, Glonic… và một số doanh nghiệp may mặc trên địa bàn tỉnh. Nguyên nhân chủ yếu do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến kinh tế thế giới suy giảm. Còn các doanh nghiệp FDI luôn có tính sàng lọc lao động hàng năm, loại bỏ những lao động không đạt yêu cầu về kỷ luật, trí tuệ và sức khỏe.
Theo tổng hợp của ngành Bảo hiểm Xã hội tỉnh Thái Nguyên, trong 3 năm gần đây, số lượng người lao động trên địa bàn tỉnh được giải quyết chế độ có xu hướng tăng cao. Cụ thể, năm 2020 là 8.968 người với tổng số tiền 121 tỷ đồng; năm 2021 là 9.730 người với tổng số tiền 157 tỷ đồng; năm 2022 là 10.547 trường hợp với tổng số tiền lên đến 171 tỷ đồng; Riêng quý I/2023 là 2.175 trường hợp với tổng số tiền là 42 tỷ đồng.
Qua kiểm tra, đối chiếu rà soát, cơ quan Bảo hiểm Xã hội tỉnh Thái Nguyên (BHXH) đã phát hiện ra nhiều trường hợp lạm dụng, có dấu hiệu trục lợi tiền trợ cấp từ chính sách của Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Đã có 54 trường hợp với số tiền hưởng sai quy định phải thu hồi lên đến hơn 200 triệu đồng.
Trong đó, có tình trạng người lao động có được việc làm rồi, có thu nhập khác (thậm chí là đã hưởng lương hưu) vẫn đăng ký nhận BHTN; Nhiều trường hợp bị cơ quan BHXH phát hiện khi giải quyết chi trả trợ cấp thất nghiệp lần tiếp theo; hoặc thông qua rà soát dữ liệu thu BHXH khi làm việc mới. Ngoài ra, còn có tình trạng người lao động chủ động xin nghỉ việc để đăng ký hưởng BHTN; hay hiện tượng người lao động di chuyển từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác, nhưng chỉ sau một thời gian quay lại đúng doanh nghiệp cũ…
Ông Nguyễn Hồng Trường, Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội tỉnh Thái Nguyên khẳng đinh không phát hiện ra việc tổ chức trục lợi BHTN. Ảnh: Toán Nguyễn.
Ông Nguyễn Hồng Trường, Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội tỉnh Thái Nguyên khẳng định: Chưa phát hiện doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị nào cố tình, hoặc tổ chức hành vi trục lợi BHTN, chỉ có các cá nhân đơn lẻ. Một số người lao động khai báo không đúng tình trạng việc làm trong quá trình thẩm định giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp. Việc thực hiện chính sách BHTN gặp nhiều khó khăn, do nhiều doanh nghiệp còn nợ đọng tiền đóng BHXH, BHTN, làm ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của người lao động.
Các vấn đề về người lao động có hồ sơ nhận tiền chi trả BHTN của BHXH đã được liên thông chặt chẽ, kịp thời với Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên. Qua đó sẽ xác định các hành vi phạm, mức độ vi phạm để có biện pháp xử lý và thu hồi lại tiền đã chi trả sai.
Theo bà Phạm Như Thùy, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên thuộc Sở Lao động – Thương binh & Xã hội Thái Nguyên, phát hiện ra nhiều trường hợp vi phạm, nhưng có thể khẳng định là phần lớn người lao động không cố tình làm hồ sơ để hưởng chế độ, trục lợi các chính sách của BHTN.
Người lao động đến làm thủ tục BHTN tại Phòng giao dịch, Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên. Ảnh: Toán Nguyễn.
Một số nguyên nhân vi phạm chính sách BHTN dẫn tới đã hưởng sai chế độ hỗ trợ được bà Thùy chỉ ra như sau: Người lao động có công việc mới nhưng không khai báo, hoặc cố tình không khai báo để hưởng tiền trợ cấp; các phát sinh như đi học, đi nước ngoài, chết… nhưng người lao động hoặc người thân không thông báo với cơ quan quản lý; các chủ sử dụng lao động khi tiếp nhận lao động mới không báo cáo đầy đủ với cơ quan quản lý; nhiều doanh nghiệp chậm đóng bảo BHXH, BHTN tới 3 – 4 tháng, thậm chí là lâu hơn từ đầu năm tới cuối năm mới đóng, nên đến khi đóng bù thì mới phát hiện ra đã chi trả sai trợ cấp thất nghiệp cho người lao động.
Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên là đơn vị nhận được ủy thác của BHXH tiếp nhận hồ sơ xin hưởng trợ cấp thất nghiệp và các chính sách từ quỹ Bảo hiểm thất nghiệp; giải đáp các thắc mắc, hỗ trợ các thủ tục liên quan tới lĩnh vực BHXH nói chung, trong đó có BHTN.
Trung bình mỗi năm tại tỉnh Thái Nguyên giải quyết trợ cấp thất nghiệp cho trên dưới 10.000 trường hợp. Ảnh: Toán Nguyễn.
Giải pháp ngăn chăn trục lợi
Công tác tiếp nhận và giải quyết các chế độ BHTN đối với người lao động, người sử dụng lao động trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có nhiều điểm tích cực; cơ bản là đúng đối tượng, kịp thời, thuận tiện và đúng các quy định hiện hành, theo đánh giá là đáp ứng được nhu cầu của người sử dụng lao động và người lao động.
Sở LĐ-TB&XH Thái Nguyên đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đối thoại về chính sách BHTN cho doanh nghiệp, người sử dụng lao động và người lao động. Tuy nhiên như đã nói ở trên, vẫn còn số ít người lao động có thể là vô tình hoặc cố tình qua mặt cơ quan quản lý dẫn tới hưởng sai tiền trợ cấp thất nghiệp. Các trường hợp này sẽ bị lập biên bản nhắc nhở khắc phục hậu quả, phải thu hồi lại số tiền đã nhận và bị xử lý hành vi vi phạm hành chính.
Tuy không vi phạm quy định chính sách Bảo hiểm thất nghiệp, nhưng có không ít trường hợp người lao động chỉ muốn nhận trợ cấp thất nghiệp mà không quan tâm đến việc tham gia đào tạo để có việc làm mới. Theo thống kê thực tế, số người lựa chọn học nghề chiếm tỷ lệ rất thấp trong những người đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp…
Ông Phạm Hoàng Hải, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Thái Nguyên cho rằng, để hạn chế trục lợi BHTN thì cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, tăng cường kiểm soát ngay từ khi tiếp nhận hồ sơ, tư vấn, tuyên truyền đầy đủ cho người lao động; các cơ quan của tỉnh Thái Nguyên phải có sự phối hợp chặt chẽ việc triển khai, kiểm soát trước, trong và sau đối với các trường hợp được hưởng trợ cấp thất nghiệp; nâng cao tuyên truyền chính sách BHXH, BHTN cho các doanh nghiệp, chủ sử dụng lao động và người lao động. Đặc biệt là cán bộ thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận, giải quyết, tuyên truyền cho người lao động thì phải nắm chắc các quy định, nội dung của chính sách BHTN.
Ông Phạm Hoàng Hải, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Thái Nguyên cho rằng, để hạn chế trục lợi BHTN thì cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Ảnh: Toán Nguyễn.
Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên cũng đã áp dụng các biện pháp kiểm soát trong thực hiện chế độ BHTN với người lao động, đồng thời thực hiện đồng loạt các giải pháp nhằm hạn chế tình trạng trên, phòng tránh việc trục lợi BHTN. Đầu tiên là tăng cường công tác tuyên truyền, đối thoại về chính sách BHXH, BHTN cho doanh nghiệp, người sử dụng lao động và người lao động.
Đến nay, tỉnh Thái Nguyên còn hơn 70 trường hợp người lao động phải thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp.
Quan trọng nhất là việc phối hợp với BHXH tỉnh Thái Nguyên rà soát, đối chiếu thông tin người lao động tham gia BHXH, BHTN, cán bộ hưu trí... trước khi trình Giám đốc Sở LĐ-TB&XH ban hành quyết định trợ cấp thất nghiệp cho các đối tượng người lao động được hưởng.
Đối với các trường hợp phải thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp, có hướng dẫn và đôn đốc người lao động nộp lại tiền đã hưởng sai quy định cho cơ quan BHXH theo các quyết định chấm dứt, hủy, thu hồi đã ban hành. Sử dụng nhiều hình thức liên lạc thông báo người lao động đến Trung tâm Dịch vụ việc làm Thái Nguyên để hoàn thiện các thủ tục giải quyết hưởng Bảo hiểm thất nghiệp.
