Ngôi nhà thờ 122 năm tuổi
Nhà thờ Kim Châu tọa lạc tại 02 Lâm Văn Thạnh, khu vực Kim Châu, phường Bình Định (thị xã An Nhơn) được biết đến là 1 trong những công trình kiến trúc cổ ở tỉnh Bình Định.
Theo ghi chép của Giáo phận Quy Nhơn, năm 1850 chưa có nhà thờ Kim Châu. Tháng 8/1885 giáo dân Kim Châu chạy xuống Qui Nhơn lánh nạn phong trào Văn Thân, sau đó vào Gia Định, đến năm thì 1887 hồi cư. Sau khi hồi cư, giáo họ Kim Châu được thành lập với 1 nhà nguyện khiêm tốn, nhà tranh vách đất. Dần dần, vùng Kim Châu có thêm nhiều giáo dân, khi ấy mới có linh mục thường trú, Kim Châu trở thành sở chính của giáo xứ.
Khi cha Blais (người Pháp) đến nhận sở Kim Châu, trong giáo xứ đã có nhiều giáo họ. Cha Blais lập trường học, thu hút được nhiều học sinh đến học. Năm 1900, cha Blais xây dựng nhà thờ Kim Châu, với sự trợ giúp của thầy Bốn Chiếm. Từ đó đến nay, nhà thờ Kim Châu đã được tu sửa nhiều lần, nhưng vẫn giữ lại phần lớn kết cấu nguyên bản.
Bên trong nhà thờ Kim Châu được dựng những cây cột to đến hơn 1 vòng tay người lớn bằng gỗ quí; các cửa chính, cửa sổ, các cây cột và khung trần đều được chạm trổ rất nghệ thuật và hết sức tinh vi. Sau Kim Châu, cha Blais còn lập thêm nhiều giáo họ mới như: Hòa Cư, Chánh Thạnh, Dương Lăng, Phò An, Quang Quang và nhiều họ đạo khác.
Một bậc cao niên có nhà ở cạnh nhà thờ Kim Châu nhớ lại: “Hồi còn nhỏ, tôi nghe ông bà kể lại chuyện lưu truyền trong dòng họ là ngày xưa, những trụ cột dựng nhà thờ Kim Châu là những cây rừng cổ thụ rất to còn để nguyên, những cây rừng này được vận chuyển từ Tây Nguyên xuống bằng đường sông. Mùa sông Kôn dâng nước lớn, những cây gỗ được kết lại thành cặp, thả trôi từ thượng nguồn sông Kôn xuống hạ nguồn. Khi gỗ trôi xuống đến địa phận An Nhơn thì được giáo dân Kim Châu đứng đón sẵn, vớt lên, rồi đưa về dựng nhà thờ. Khó khăn lắm mới vận chuyển được những cây gỗ rừng từ bờ sông về đến nhà thờ Kim Châu. Hàng trăm giáo dân phải hùa nhau bẩy từng cây rừng nhích đi từng chút. Gian khổ lắm, ấy vậy mà trong nhà thờ Kim Châu có đến hàng chục trụ cột làm bằng cây cổ thụ như thế”.
Sống tốt đời, đẹp đạo
Theo ông Nguyễn Đức Tuấn, thành viên của Ban hành giáo giáo xứ Kim Châu, nhà thờ Kim Châu là nơi sinh hoạt cộng đồng của giáo xứ Kim Châu với 9 giáo họ, gần 400 hộ dân với hơn 2.000 giáo dân.
Nhiều năm qua, cộng đồng giáo xứ Kim Châu tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước tại địa phương; sống tốt đời, đẹp đạo. Giáo dân đoàn kết chung tay bảo vệ môi trường, xây dựng khu phố xanh, sạch, đẹp với nếp sống văn hóa, văn minh đô thị. Góp phần cùng nhân dân trong tỉnh thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng-an ninh, đưa Bình Định trở thành 1 tỉnh phát triển thuộc nhóm dẫn đầu khu vực miền Trung.
Theo chia sẻ của ông Tuấn, giáo dân Kim Châu luôn ý thức trách nhiệm và bổn phận của người công giáo trên con đường gắn bó và đồng hành cùng dân tộc. Bà con giáo dân tích cực tham gia phong trào thi đua “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, sống tốt đời đẹp đạo” do Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam tỉnh Bình Định phát động, gắn với các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bình Định. Từng hộ giáo dân đều đăng ký tham gia các phong trào xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, đoàn kết, chung tay bảo vệ môi trường, xây dựng khu phố văn minh hướng tới môi trường xanh.
“Trong các buổi sinh hoạt cộng đồng tại nhà thờ Kim Châu, các linh mục thường xuyên chia sẻ, nhắc nhở bà con giáo dân ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn nếp sống văn minh nơi công cộng, đoàn kết thắt chặt tình làng nghĩa xóm, sống tốt đời đẹp đạo, sống có ích cho gia đình và xã hội”, ông Nguyễn Đức Tuấn chia sẻ.
Đặc biệt, trong giáo xứ Kim Châu còn có hoạt động của các linh mục thuộc Dòng Giu Se Kim Châu. Ngoài những công việc phụng sự giáo hội và giáo dân, các linh mục Dòng Giu Se Kim Châu còn làm tốt công tác xã hội, nổi bật trong đó là hoạt động của linh mục Nguyễn Hồng Ân. Với sự chung sức của giáo dân trong giáo họ, mỗi tuần, vào thứ Năm linh mục Ân nấu cháo dinh dưỡng gửi đến tận nhà những người già, người neo đơn trong khu vực, không phân biệt có đạo hay ngoại đạo. Tết đến thì linh mục Nguyễn Hồng Ân gói hàng trăm cây bánh tét gửi đến những hộ dân khó khăn để ai cũng có vị Tết.
Mới đây nhất là Tết Trung thu năm 2022, từ sự đóng góp của giáo dân, linh mục Nguyễn Hồng Ân huy động những người sống cạnh Dòng Giu Se Kim Châu tập trung đến nhà dòng làm hàng chục ngàn chiếc bánh trung thu từ 4,5 tạ đậu xanh và 4,5 tạ đường nguyên liệu. Số bánh trung thu này được gửi cho các cháu thiếu nhi, không chỉ các cháu trong giáo họ Kim Châu mà còn gửi đến các địa phương khác trong giáo phận Quy Nhơn để các cháu có cái Tết Trung thu ấm áp.