Phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng: Nhiều địa phương triển khai hiệu quả

Ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, ông Đinh Viết Hồng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An chủ trì.

Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Tỉnh đánh giá cao kết quả của Nghệ An

Những năm qua, được sự đầu tư rất lớn của Nhà nước cũng như sự đóng góp của nhân dân, cả nước đã triển khai xây dựng được 904 hệ thống thủy lợi tưới tiêu quy mô từ 200ha trở lên, 6.648 hồ chứa với tổng dung tích trữ khoảng 12,5 tỷ m3, 14.712 đập dâng các loại (không bao gồm đập dâng nước hồ chứa), gần 10.000 trạm bơm điện có công suất từ 1.000 m3/h trở lên, 235.000km kênh mương các loại. Nhìn chung cơ bản đáp ứng được nhiệm vụ tưới, tiêu phục vụ sản xuất và dân sinh.

Hệ thống thủy lợi đảm bảo đã tạo nên hiệu ứng dây chuyền tích cực trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều doanh nghiệp lớn không ngần ngại liên kết với nông dân, từng bước áp dụng quy trình tưới tiết kiệm cho những vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, điển hình là tập đoàn TH True Milk, Hoàng Anh Gia Lai, Thành Thành Công Tây Ninh hay VinGroup. Cùng với đó, các DN vừa và nhỏ, HTX nông nghiệp và rất nhiều hộ nông dân tại khắp các tỉnh, thành cũng mạnh dạn thực hiện theo.

Báo cáo từ các địa phương cho thấy, cả nước hiện có 21.304 tổ chức quản lý các trình thủy lợi nhỏ và thủy lợi nội đồng, trong đó HTX làm dịch vụ thủy lợi chiếm 38%, tổ hợp tác 32%, UBND xã 28%, còn lại là ban quản lý thủy nông.

Ông Đinh Viết Hồng đánh trống phát động ra quân làm thủy lợi

Ở khía cạnh khác, thông qua các dự án do Ngân hàng Châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB), tổ chức phát triển Pháp (AFD), tổ chức hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và các tổ chức phi chính phủ (OXFAM, DANIDA…) tài trợ, đến nay đã thành lập, củng cố được 456 mô hình quản lý tưới có sự tham gia của người dân (PIM).

Theo đánh giá của các đơn vị chuyên ngành, mô hình phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng được nhiều địa phương triển khai hiệu quả dựa trên kế hoạch, phương án phù hợp với tình hình thực tiễn. Ví dụ, tỉnh Lâm Đồng đã ban hành chính sách hỗ trợ nhóm hộ gia đình, tổ hợp tác, HTX, trang trại triển khai xây dựng ao hồ nhỏ để cung cấp nước tưới cho cây trồng cạn. Chủ trương nhận được sự đồng thuận cao của người dân, bằng chứng các hộ đã tự trang trải, xây dựng đường ống tưới phục vụ cho khoảng 100.000ha rau, hoa, cây công nghiệp. Tương tự là Nghệ An, Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Sơn La, Tuyên Quang, ĐăK Nông.

Trao tặng bằng khen cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “Toàn dân ra quân làm thủy lợi”

Dẫn đầu về “phong trào toàn dân làm thủy lợi” phải nói đến Nghệ An. Được biết đến là tỉnh có hệ thống thủy lợi trải khắp, tuy nhiên do thiếu hụt kinh phí quá trình đầu tư sửa chữa, duy tu còn lắm hạn chế. Từ 17 năm trước (ngày 21/5/2001) Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 02 NQ/TU về thủy lợi, trong đó quy định lấy ngày 16/10 hàng năm phát động toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên và nhân dân cùng tham gia, phong trào ngày càng lan tỏa mạnh mẽ.

Ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực trong suốt 17 năm qua của ngành thủy lợi Nghệ An. Trên kết quả đạt được của địa phương này, Tổng cục trưởng yêu cầu các tỉnh, thành khác tìm hiểu, học tập và nhân rộng cách làm.

Đó là những nét tích cực. Ở chiều ngược lại, phải thừa nhận quá trình thực hiện phát triển thủy lợi nhỏ, nội đồng nhìn chung còn tồn tại khá nhiều vướng mắc. Cái khó đầu tiên là nhu cầu tài chính, thực tế có một số tỉnh chưa quy định mức trần phí thủy lợi nội đồng, có tỉnh dù ban hành nhưng mức thu quá thấp (hoặc không thu được) khiến cho tổ chức thủy lợi cơ sở không đủ nguồn kinh phí để hoạt động (trên 52% tổ chức có nguồn thu chỉ đáp ứng 65-70% yêu cầu chi), hệ quả kéo theo là công trình hư hỏng, xuống cấp nhanh chóng. Hay như một số địa phương (Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hưng Yên) đang có xu hướng giao các công trình cho các công ty khai thác trực tiếp quản lý, điều này “góp phần” làm tăng gánh nặng ngân sách nhà nước.

Nghệ An là địa phương đi đầu trong phong trào thủy lợi của cả nước

Về giải pháp trong thời gian tới, một trong những nội dung trọng tâm mà các địa phương phải chú trọng thực hiện đánh giá hiện trạng cơ sở hạ tầng hiện có, từ đó có phương án tập trung đầu tư sửa chữa, nâng cấp và xây mới nhằm áp dụng phương thức canh tác tiên tiến, tiết kiệm, đáp ứng quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng và nâng cao hiệu quả các công trình.