Cố ý làm trái quy định
Ngày 28/12/2008, UBND tỉnh Hà Giang cấp giấy chứng nhận đầu tư số 10 121000052 về chứng nhận Cty CP thủy điện sông Miện 5 thực hiện Dự án đầu tư công trình thủy điện sông Miện 5 tại xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên với công suất lắp máy 14-16,5MW. Ngày 22/10/2012, Bộ Công thương ra Quyết định số 6210, b an hành quy trình vận hành hồ chứa thủy điện sông Miện 5.
 |
| Nhà máy Thủy điện sông Miện 5, nơi diễn ra nhiều sai phạm trong xây dựng so với thiết kế cơ sở. |
Theo quy định tại Điểm a, Khoản 5, Điều 9 của Nghị định số 16/2005/NĐ-CP ngày 7/2/2005 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, Sở Công nghiệp (nay là Sở Công thương) tỉnh Hà Giang đã tổ chức thẩm định thiết kế cơ sở của các dự án đầu tư xây dựng công trình nhà máy thủy điện.
Theo đó, kết quả thẩm định dự án Thủy điện sông Miện 5 tại Thông báo số 22/TB-SCT, ngày 8/5/2009 có các thông số cơ bản: Diện tích lưu vực là 1.827 km2; mực nước dâng bình thường là 155m; mực nước chết là 146,7m; mực nước lũ kiểm tra là 157,3m; mực nước hạ lưu nhỏ nhất là 123m; cao trình đỉnh đập là 159,8m; cao trình ngưỡng tràn là 147,7m; công suất lắp máy 16,5MW…
Quyết định thẩm định, phê duyệt dự án nêu rõ như thế, nhưng trong quá trình thi công dự án, đơn vị này đã cố ý làm trái, dẫn đến hàng loạt sai phạm nghiêm trọng. Tại Quyết định số 976 ngày 2/6/2015 của UBND tỉnh Hà Giang đã nêu rõ những sai phạm xảy ra tại Cty CP thủy điện sông Miện 5, gồm: Mặt nước dâng của lòng hồ thủy điện sông Miện 5 có cao độ mực nước ngập là 162,7m, theo thiết kế cơ sở mực nước dâng bình thường là 155m và mực nước lũ kiểm tra là 157,3m. Đối với cao trình hiện trạng tại đập nhà máy thủy điện sông Miện 5, cao trình ngưỡng xả tràn đập là 153,8m, theo thiết kế cơ sở được phê duyệt là 147,7m; cao trình đỉnh đập là 163,1m, theo thiết kế cơ sở được phê duyệt là 159,8m.
Qua so sánh số liệu thực tế với thiết kế cơ sở đã được thẩm định thì cao trình ngưỡng xả tràn đập cao hơn so với thiết kế cơ sở là 6,1m; cao trình đỉnh đập cao hơn so với thiết kế cơ sở là 3,3m; mực nước dâng hiện trạng cao hơn so với mực nước dâng bình thường là 7,7m và cao hơn 5,4m so với mực nước lũ kiểm tra.
 |
| Lãnh đạo xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên thừa nhận, hàng năm nhiều diện tích hoa màu của người dân bị ngập úng, năng suất thấp do hệ lụy từ thủy điện. |
Như vậy trong quá trình xây dựng, Cty CP thủy điện sông Miện 5 đã xây dựng đập thủy điện sai so với quy hoạch được phê duyệt và thiết kế cơ sở được thẩm định, vi phạm các quy định: Luật Xây dựng ngày 26/11/2003; Nghị định số 112/2008/NĐ-CP ngày 20/10/2008 của Chính phủ về quản lý, bảo vệ, khai thác tổng hợp tài nguyên và môi trường các hồ chứa thủy điện, thủy lợi.
Qua tìm hiểu của NNVN, ông Chu Văn Lý, Chủ tịch HĐQT của Cty CP Thủy điện sông Miện 5, chính là Chủ tịch HĐQT của Cty CP sân gôn Đại Lải, đơn vị đang vướng mắc hàng loạt các sai phạm nghiêm trọng liên quan đến vấn đề chuyển nhượng dự án, xây dựng, môi trường, tài chính… mà Báo NNVN đã có loạt bài viết về vấn đề này.
Doanh nghiệp tố nhau, lộ thêm những bất cập
Ngày 16/12/2014, Cty CP Thủy điện Thuận Hòa – Hà Giang đã có đơn khiếu nại gửi UBND tỉnh Hà Giang về nhiều sai phạm trong xây dựng tại Cty CP sông Miện 5 dẫn đến việc thi công nhà máy thủy điện của Cty CP thủy điện Thuận Hòa không xây dựng được. Cty này cũng khiếu nại về việc giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có sự chồng lấn giữa 2 Cty.
Trước vấn đề này, UBND tỉnh Hà Giang đã thành lập đoàn thanh tra, xác minh vụ việc. Ngày 2/6/2015, Đoàn thanh tra đã có kết luận: Việc giao đất cho Cty CP thủy điện Thuận Hòa đã chồng lấn với phần giao đất cho Cty CP sông Miện 5 là 12.215,3m2. Lý do là do Cty CP dịch vụ TN và MT Quyền Sơn lập bản đồ giao đất không tuân thủ các quy định của pháp luật trong việc xây dựng bản đồ thu hồi đất, không xác định theo hồ sơ thiết kế của 2 dự án và thuyết minh phần diện tích trùng nhau, dẫn đến việc giao đất chồng lấn giữa 2 Cty.
 |
| PV Báo NNVN trao đổi với đại diện Sở Công thương Hà Giang về những sai phạm của Cty CP thủy điện sông Miện 5. |
Đoàn thanh tra cũng nêu ra vấn đề Cty CP sông Miện 5 tự ý cắm 4 mốc ranh giới không nằm trong diện tích đất của công ty được giao; khi thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án Thủy điện sông Miện 5, và dự án Thủy điện Thuận Hòa, Cty CP thủy điện sông Miện 5 đã tự kiểm đếm, thỏa thuận mức giá bồi thường với các hộ dân, chưa tổng hợp kết quả bồi thường, xây dựng phương án bồi thường theo quy định để trình UBND huyện Vị Xuyên thẩm định, phê duyệt quy định.
Người dân Thuận Hòa… sống chung với lũ
Như đã nêu trên, do xây dựng không đúng quy hoạch phê duyệt nên vào mùa nước lên nước thường vượt quá cốt nước quy định từ 3 đến 7m, vì vậy hằng năm, cứ vào dịp tháng 5 đến tháng 7, hầu như diện tích hoa màu gần khu vực sông Miện của người dân đều bị ngập úng. Đỉnh cao nhất là trận lụt năm 2018, đã nhấn chìm cả nửa thôn Mịch B, xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên; thôn bị cô lập 3 ngày, học sinh phải nghỉ học.
Thôn Mịch B có 112 hộ dân thì hằng năm có 79 hộ dân bị ảnh hưởng nặng do thủy điện. Tổng diện tích hoa màu bị thiệt hại hàng năm là khoảng 24ha. Những hộ bị ảnh hưởng đã làm đơn, thủ tục gửi cấp trên làm công tác đền bù nhưng đến nay chưa được giải quyết thỏa đáng.
Bà Lệnh Thị Xanh, Phó trưởng thôn Mịch B, xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên cho biết, thủy điện làm ngập úng có nhà mất toàn bộ diện tích. Nhiều diện tích dù nước đã rút cả năm trời nhưng rất khó canh tác và không đạt năng suất bởi nước sau khi nước rút, bùn đất đọng khi nắng nóng hoặc khô hanh thường bị nứt nẻ không giữ được nước đảm bảo cho hoa màu sinh trưởng.
 |
| Người dân thôn Mịch B, xã Thuận Hòa bức xúc vì diện tích hoa màu bị ngập úng dẫn đến mất mùa. |
Trước những sai phạm của công trình Thủy điện sông miện 5, chính quyền xã Thuận Hòa cũng đã thừa nhận. So với cột mốc quy định mực nước của Cty thủy điện sông Miện 5 cắm thì trong mùa mưa mực nước thường xuyên dâng lên hơn 2m, thời gian ngập thường từ 3 giờ đồng hồ, nhưng úng kéo dài từ 3 đến 5 ngày sẽ ảnh hưởng rất lớn đến diện tích canh tác của bà con.
Ông Nguyễn Thành Trung, Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Thuận Hòa cho biết, mực nước thủy điện dâng lên trong mùa mưa lũ làm ngập úng nhiều diện tích đất trồng cây hoa màu của người dân. Thông thường năng suất lúa của xã đạt từ 58 tạ/ha, ngô đạt 36 tạ/ha, nhưng với diện tích bị ngập úng, năng suất lúa chỉ đạt 30%, ngô đạt 25%.
