Sản xuất lay lắt, người sống quắt quay

Mất điện, sản phẩm mộc truyền thống ở xã Lãng Sơn được làm bằng tay

“Ngủ ngày, cày đêm”

Ở xã Ngọc Châu, huyện Tân Yên (Bắc Giang), gần tháng nay, người dân phải sống trong cảnh “ngủ ngày, cày đêm” chỉ vì mất điện. Lịch cắt điện ở đây không cố định nên người dân chỉ biết mất điện ban ngày thì ban đêm sẽ có và ngược lại.

Vừa múc nước giếng rửa chuồng lợn, bà Nguyễn Thị Huyên ở thôn Ngọc Lợi vừa bức xúc: “Thường ngày có máy bơm, xối vèo một lúc là xong nhưng giờ phải múc từng gầu nước. Đặc biệt, nguồn nước sinh hoạt người dân vẫn phải bơm từ giếng khoan nên điện mất nước cũng mất theo. Vì thế, ở đây đang xảy ra tình trạng, nửa đêm có điện cả làng gọi nhau dậy bơm nước”. Thảm hơn là gia đình ông Trần Trọng Hòa, thôn Lộc Ninh. Dưới cái nắng oi ả, căn nhà tuềnh toàng lợp mái tôn của ông nóng như lò lửa. Đưa cho khách cái quạt mo, ông Hòa gạt những giọt mồ hôi lấm tấm trên trán rồi nói: “Hơn nửa tháng nay, ban ngày có điện thì tối mất, nhưng thường mất vào giờ cao điểm. Mọi việc từ sinh hoạt đến sản xuất đều bị đảo lộn”.

Trụ sở UBND xã Ngọc Châu bao trùm không khí ngột ngạt vì mùi vôi của tường nhà mới quét lại cộng với tình trạng mất điện nên không quạt, không nước... Ông Nguyễn Văn Đỉnh, Phó Chủ tịch UBND xã ái ngại: “Mất điện, mọi hoạt động của UBND xã bị gián đoạn. Chỉ khi nào có điện người dân mới tìm đến UBND xã để xin thủ tục, giấy tờ”. Hỏi về lịch cắt điện của địa phương, ông phó chủ tịch cũng không nắm được.

Cũng như ở Bắc Giang, nhiều gia đình ở Thanh Oai (Hà Nội) đã chuẩn bị máy phát điện để đối phó với tình trạng cắt điện luân phiên. Một ngày mất điện, cảnh làng quê “ồn ào” chẳng khác gì thành phố vì hộ gia đình nào khá giả cũng dùng máy nổ phát điện, hộ nào sản xuất máy nổ chạy cả đêm.

Gia đình nào không có điều kiện thì đành chấp nhận cảnh “đèn dầu lay lắt”. Trường hợp gia đình anh Chiến, xã Bích Hoà còn gặp nhiều khó khăn, nên việc mua máy phát điện là một mơ ước quá xa vời. “Những ngày có điện gia đình tôi phải cử người túc trực ở nhà để tranh thủ bơm đầy bể nước… Còn những hôm mất điện thì nấu cơm như là đánh vật ấy, mệt lắm! Đến tối, cả nhà ăn cơm bên ngọn nến, 8 – 9h tối là đi ngủ cả. Cuộc sống xáo trộn nhiều lắm…”.

Điện nông thôn luôn được “ưu tiên” cắt trước

Cắt điện triền miên là bất bình đẳng!

Ông Nguyễn Đức Kiểm, Trưởng thôn, cho hay: “Những hộ làm ăn lớn thì có thể mua máy phát điện thay thế nhưng hộ nào vốn ít thì lấy đâu tiền đầu tư”. Theo ông Kiểm, cắt điện vào ban đêm còn đỡ, cắt vào ban ngày thì thanh niên trong thôn vì không có việc nên tụ tập chơi bời. Người lớn cũng chẳng có việc để làm, cứ quanh ra quẩn vào vì đất nông nghiệp ở đây chưa đến 1 sào (360m²)/người.

Mặc dù Tập đoàn Điện lực Việt Nam – EVN khẳng định sẽ đảm bảo điện phục vụ sản xuất, nhưng không ít cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp ở nông thôn đang bị lao đao vì thiếu điện. Để duy trì sản xuất ổn định, DN phải sử dụng máy phát điện và đây là lý do chính khiến chi phí sản xuất tăng lên. Hiện, giá thành sản xuất của Cơ sở Ngôi Sao Xanh (Bắc Ninh), chuyên sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, đã đội lên 10% do phải sử dụng máy phát để duy trì sản xuất. Mỗi tháng, Ngôi Sao Xanh sản xuất 1,5-2 nghìn sản phẩm mây tre đan. Để trả hàng đúng hạn, cơ sở này buộc phải thay đổi lịch sản xuất và tăng ca, tăng thời gian làm 1 - 2 giờ, thậm chí 3 giờ mỗi ngày, tùy từng đơn hàng. Theo ông Nguyễn Trọng Khánh, chủ cơ sở, thì không những chi phí sản xuất tăng, mà chất lượng sản phẩm cũng không được như ý.

Theo EVN, năm nay, việc cắt luân phiên sẽ được giao về cho các địa phương tự quyết. Tại mỗi tỉnh, TP, danh sách phụ tải ưu tiên sẽ do UBND các tỉnh, TP quyết định và các đơn vị điện lực sẽ căn cứ danh sách để ưu tiên khi cắt điện luân phiên. Ngành điện phải ưu tiên phân bổ sản lượng điện năng cho công nghiệp và sản xuất. Vì thế khu vực sinh hoạt và nông thôn buộc phải cắt điện trước. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, hoạt động sản xuất ở khu vực nông nghiệp, nông thôn hiện đang phụ thuộc rất lớn vào điện, hơn nữa khu vực này có mức tiêu thụ điện năng thấp nên việc cắt điện triền miên và kéo dài là bất bình đẳng.