Sinh viên dạy thêm có sai luật?

Loay hoay 

Xa quê học đại học, với mong muốn tìm một công việc vừa trau dồi kinh nghiệm giảng dạy, vừa cải thiện thu nhập cá nhân, Kiều Thị Huyền Trang (21 tuổi, Đại học Sư phạm Hà Nội 2) bén duyên với nghề gia sư. Giống như nhiều sinh viên khác, gia sư là nghề tay trái của Trang, giúp nữ sinh này trang trải các khoản sinh hoạt phí hàng tháng cũng như đỡ đần cha mẹ.

Tuy nhiên, khi Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT về dạy thêm, học thêm có hiệu lực, Trang cùng nhiều sinh viên làm gia sư khác hoang mang trước hoạt động dạy thêm của bản thân. Theo đó, Trang cho biết: “Mình có tìm hiểu về Thông tư 29 vì liên quan trực tiếp đến nghề của mình. Tuy nhiên, mình chưa hiểu rõ nội dung Thông tư, mình không nghĩ việc này bao gồm cả vấn đề gia sư…”.

Liên tục cập nhật các thông tin về Thông tư trên các fanpage chính thống, tuy nhiên Trang vẫn không khỏi lăn tăn trước câu hỏi: “Gia sư 1-1 có vi phạm pháp luật hay không?”

Bày tỏ nỗi băn khoăn, Trang cho hay: “Mình dạy gia sư 1-1 và được gia đình mời về dạy cho con họ. Mình cũng không biết lấy đâu ra chứng chỉ hành nghề vì đang còn là sinh viên. Giấy tờ mình có chỉ là giấy khen, học bổng của trường…”. Trang đã tạm dừng hoạt động gia sư cho đến khi xác định rõ liệu việc làm của bản thân có vi phạm pháp luật hay không.

Giống với Trang, nhiều sinh viên khác cũng đã kết thúc công việc gia sư sau khi tìm hiểu về Thông tư 29. N.T.C.G (21 tuổi, sinh viên) cho biết: “Đây là một việc rất quan trọng, ảnh hưởng khá nhiều vì làm gia sư là nguồn thu nhập chính của mình. Nhưng vì chưa có chứng chỉ hành nghề nên mình đành tìm một công việc khác cho đến khi tốt nghiệp”.

Hiểu đúng về luật

Trao đổi với luật sư Dương Lê Ước An (Công ty Luật Hợp danh Đại An Phát) về những băn khoăn của sinh viên trước quy định mới, luật sư giải đáp: “Sinh viên làm gia sư cho học sinh tiểu học các môn văn hóa là bị cấm theo pháp luật. Bởi, căn cứ Điều 4 Thông tư về các trường hợp không được dạy thêm, tổ chức dạy thêm, trong đó có quy định 'không tổ chức dạy thêm đối với học sinh tiểu học, trừ trường hợp: bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kĩ năng sống'. Tuy nhiên, trường hợp Trung tâm ngoại ngữ hoạt động theo Luật Giáo dục và được cấp phép bởi Sở GD-ĐT thì được phép dạy tiếng Anh cho học sinh tiểu học".

Ngoài ra, đối với hoạt động dạy thêm các môn học thuộc chương trình giáo dục đối với học sinh cấp Trung học cơ sở và cấp Trung học phổ thông, sinh viên chỉ được dạy gia sư khi đã đăng ký kinh doanh hoặc sinh viên dạy gia sư trực thuộc trung tâm hoặc công ty môi giới gia sư có đăng ký kinh doanh theo quy định tại Điều 6 Thông tư này, Luật Doanh nghiệp 2020 và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Hiện nay, Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT không quy định bắt buộc người dạy thêm phải có chứng chỉ hành nghề hay yêu cầu nào liên quan đến việc phải có bằng chuyên gia nghiệp vụ hoặc chứng chỉ nghiệp vụ chuyên nghiệp khi đăng ký kinh doanh.

Thông tư chỉ quy định rằng “Người dạy thêm ngoài nhà trường phải bảo đảm có phẩm chất đạo đức tốt; có năng lực chuyên môn phù hợp với môn học tham gia dạy thêm” (Khoản 2 Điều 6). Điều này có nghĩa là người dạy thêm chỉ cần có năng lực chuyên môn phù hợp với môn học dạy thêm (bằng cấp chuyên môn, kinh nghiệm giảng dạy,...) mà không bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề.

Tuy nhiên, sinh viên, gia sư tự do được các gia đình mời đến nhà chỉ dạy cho con em họ (không phải là học sinh và giáo viên dạy chính khóa trên trường) không bị coi vào diện tổ chức dạy thêm, học thêm.

Luật sư Dương Lê Ước An cho biết thêm: “Trường hợp phụ huynh thuê gia sư là sinh viên (1 kèm 1) chỉ cần đáp ứng điều kiện về phẩm chất, năng lực tại khoản 2 Điều 6 nêu trên là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật, chứ không phải thực hiện hoạt đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. Ngoại trừ trường hợp sau: sinh viên là gia sư không bảo đảm có phẩm chất đạo đức tốt, không có năng lực chuyên môn phù hợp với môn học tham gia dạy thêm; sinh viên tổ chức dạy gia sư cho 2 học sinh trở lên nếu sinh viên không đăng ký hoạt động kinh doanh, thì sẽ thuộc trường hợp tổ chức hoạt động dạy thêm, học thêm; phụ huynh thuê sinh viên làm gia sư dạy con mình là học sinh tiểu học các môn văn hóa (ngoại trừ bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kĩ năng sống)”.

Với những sinh viên dạy gia sư không tiến hành đăng ký hoạt động theo quy định pháp luật sẽ bị xử phạt. Căn cứ quy định tại Nghị định 04/2021/NĐ-CP, hành vi vi phạm trong lĩnh vực giáo dục sẽ bị xử phạt hành chính theo các hình thức sau đây: cảnh cáo, phạt tiền và hình phạt bổ sung khác. Theo Điều 6 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định thì từ ngày 14/2/2025, giáo viên có tổ chức dạy thêm ngoài nhà trường sẽ phải thực hiện đăng ký kinh doanh. Trường hợp giáo viên không đăng ký kinh doanh dạy thêm thì có thể sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Theo đó, trong trường hợp giáo viên dạy thêm theo hình thức hộ kinh doanh nhưng không đăng ký thành lập hộ kinh doanh sẽ bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng; đối với tổ chức, mức phạt là từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng. Trường hợp dạy thêm theo hình thức doanh nghiệp nhưng không đăng ký thành lập doanh nghiệp thì mức phạt sẽ là từ 25 triệu đồng đến 50 triệu đồng áp dụng đối với cá nhân; từ 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng áp dụng đối với tổ chức.

Những điểm mới cần lưu ý trong Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT:

Thứ nhất, thông tư mới quy định về các trường hợp không được dạy thêm, tổ chức dạy thêm: không được dạy thêm, học thêm đối với học sinh tiểu học, trừ các trường hợp bồi dưỡng về nghệ thuật, ngoại ngữ, thể dục thể thao; đặc biệt là quy định giáo viên dạy thêm không được dạy học sinh của mình.

Thứ hai, quy định cụ thể hơn về đối tượng dạy thêm, học thêm trong trường, cụ thể bao gồm: học sinh có kết quả học tập môn học cuối học kỳ liền kề ở mức chưa đạt; học sinh được nhà trường lựa chọn để bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh lớp cuối cấp tự nguyện đăng ký ôn thi tuyển sinh, ôn thi tốt nghiệp theo kế hoạch giáo dục của nhà trường.

Thứ ba, việc dạy thêm, học thêm trong nhà trường không được thu tiền.

Thứ tư, đối với quy định dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường có thu tiền, quy định nghiêm ngặt hơn về việc thành lập và tổ chức hoạt động dạy học thêm. Ví dụ: phải đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật; giáo viên đang dạy học tại các nhà trường tham gia dạy thêm ngoài nhà trường phải báo cáo với hiệu trưởng về môn học, địa điểm, hình thức, thời gian tham gia dạy thêm; dạy thêm thu tiền thì phải đóng thuế…

Thứ năm, quy định cụ thể hơn về trách nhiệm của các cấp quản lý trong việc quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm (UBND các cấp; Sở GD-ĐT; Phòng GD-ĐT; nhà trường…).