Sông Cái, bao giờ 'cát tặc' thôi hoành hành?

Dân kêu nhiều, vẫn thế

Giờ đây, người dân sống dọc con sông ở thôn 1 và 2, xã Diên Phú đã quen mắt với hình ảnh các ghe hút cát lậu tung hành trên sông Cái cứ chạy đi chạy lại như trẩy hội. Họ dường như thờ ơ và chẳng muốn phản ứng nữa vì nhiều năm qua nạn hút cát lậu vẫn diễn ra, đã cày nát dòng sông, gây sạt lở, cuốn trôi không biết bao nhiêu đất vườn, đất sản xuất.

Các ghe hút cát chạy qua chạy lại như đi trẩy hội

Vậy tại sao bà con không phản ứng, tôi hỏi? Một người dân ở thôn 1 bảo: Trước kia, dân phản ứng dữ lắm từ các cuộc họp thôn cho đến tiếp xúc cử tri. Nhưng dân phản ánh nhiều, ý kiến mãi vẫn thế, nạn hút cát lậu vẫn tồn tại cho đến hôm nay. Nói lắm chỉ mỏi mồm, ai nghe đâu?

Xã Diên Phú là điểm nóng của nạn khai thác cát lậu trên sông Cái, nhất là đoạn sông qua thôn 1 và tiếp giáp thôn 2. Việc khai thác cát vô tội vạ trong thời gian dài đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, dòng chảy và xâm thực vườn tược của những hộ dân vùng ven. Trong đó khu vực đoạn đường xóm sông 2, thuộc thôn 2 thiệt hại nặng nhất vì “cát tặc” thường xuyên đưa ghe đến vị trí này hút cát.

Ông V xin giấu tên ở thôn 2 bức xúc: “Do “cát tặc” hoành hành nên hiện nay đất nhà tôi sạt lở liên tục, mất dần hàng năm. Trước đây cách sống Cái hơn 15m, nhưng nay chỉ cách hơn 7m. Nếu tình trạng này cứ tiếp diễn, e rằng nay mai nhà tôi mất hết đất. Nhất là thời điểm này đang mùa xây dựng nên việc hút cát trên sông diễn ra tấp nập bất kể ngày đêm. Thời điểm “cát tặc” hoạt động mạnh nhất từ 16-17h chiều hôm trước đến 3-4h sáng hôm sau".

Càng về đêm “cát tặc” càng hoạt động mạnh

Có mặt tại hiện trường khu vực bến đò ông Bộ, thôn 2, lúc 17h chiều, chúng tôi chứng kiến tại khúc sông này có 4-5 chiếc thuyền hút cát hoạt động. Càng về khuya các ghe hút cát lậu càng đông hơn, khoảng từ 10-15 chiếc. Tiếng máy nổ gầm rú vang cả khúc sông. Theo quan sát của chúng tôi, mỗi chiếc ghe có 2 lao động và chỉ trong vòng gần 1 tiếng đồng hồ các ghe đã hút đầy cát.

Sau khi hút xong, ghe chở cát chạy ngược lại về 2 điểm tập kết ở thôn 1 (đoạn cầu gỗ băng qua Bình Cang, xã Vĩnh Trung, TP Nha Trang). Số lượng cát hút mỗi ghe đủ cung cấp cho khoảng 2 xe tải lọai 2,5 tấn. Nếu có xe chờ sẵn “ăn hàng” thì các ghe bơm cát thẳng lên chở đi tiêu thụ, với giá khoảng 400 ngàn đồng. Còn nếu chưa có xe, sau khi cát được tập kết tại bãi sông, các “ông chủ” sẽ cho xe chở cát đi các bãi tập kết vào sáng sớm.

Một ghe đang hút cát gần cầu ông Bộ, thôn 2

Người dân phản ánh, hầu hết “cát tặc” đều là dân địa phương. Do nghề này siêu lợi nhuận nên các “ông chủ” từng nghèo khổ nay trở nên giàu có.
 

Bao giờ mới triệt hết nạn “cát tặc”?

Đem thắc mắc của người dân, chúng tôi làm việc chính quyền, bà Nguyễn Thị Kim Hương, Chủ tịch UBND xã Diên Phú thừa nhận tình trạng khai thác cát trái phép đã diễn ra từ nhiều năm nay. Mặc dù địa phương đã tích cực tuần tra, xử lý bằng cách triệt phá nhiều bãi. Nếu như 2014-2015 toàn xã có 4 bãi, nay chỉ còn 2 bãi ở thôn 1.

Bãi cát nằm ở thôn 1 gần cầu gỗ băng qua Bình Cang, xã Vĩnh Trung, TP Nha Trang

Sở dĩ chưa triệt phá dứt điểm nạn khai thác cát trái phép do "cát tặc" có “tai mắt” khắp nơi. Vì vậy lực lượng liên ngành địa phương vừa xuất quân ra khỏi UBND xã thì toàn bộ hoạt động khai thác đều ngưng lại ngay. Hơn nữa, "cát tặc" thường hoạt động ngoài giờ hành chính vào sáng sớm và ban đêm để tránh lực lượng tuần tra, xử lý.

“Lần này các ghe sử dụng vòi hút cát dài hơn lần trước để khi lực lượng tuần tra phát hiện chúng sẵn sàng vứt bỏ vòi chạy ra xa giữa dòng sông nên chúng tôi khó xử lý lắm. Vì vậy từ cuối năm 2016 đến nay, chúng tôi chỉ bắt được 1 ghe, hầu hết là xử lý các xe vận chuyển cát không rõ nguồn gốc và chỉ phạt hành chính 300 ngàn đồng. Do mức phạt thấp nên tôi nghĩ không đủ sức răn đe”, bà Hương cho biết thêm.

Cát hút lên bán với giá 400 ngàn cho xe loại 2,5 tấn

Còn ông Võ Thành Nhân, Trưởng phòng TN-MT huyện Diên Khánh cho biết, không chỉ trên địa bàn Diên Phú mà hiện nay khai thác trái phép trên sông Cái, đoạn từ xã Diên Sơn đến Diên Lâm vẫn tồn tại, dù địa phương đã nỗ lực tuần tra, xử lý. Tuy nhiên, ông Nhân so sánh nếu so với những năm trước thì "cát tặc" đã giảm đi nhiều.

Ông Nhân cũng nói, các đối tượng khai thác trái phép có xu hướng hoạt động vào ban đêm, nhất là đêm khuya. Do đó, thời gian tới đội liên ngành của huyện sẽ thường xuyên phối hợp với địa phương để tuần tra, xử lý. Để triệt phá dứt điểm, ông Nhân kiến nghị UBND tỉnh xem xét cấp phép khai thác cát cho các đơn vị hiện nay đang thăm dò trên địa bàn để dễ quản lý. Cộng với triển khai các giải pháp căn cơ từ tuyên truyền, vận động, phối hợp với giao thông đường thủy tăng cường kiểm ra, xử lý… thì tin rằng sẽ không còn “cát tặc”.

Do hút cát nên các bụi tre giữ đất cũng bị cuốn xuống sông