Thị trường Trung Quốc không còn dễ tính!

Đây là nhận định của các chuyên gia tại Hội thảo quốc tế trao đổi thông tin các quy định thị trường, kiểm soát xuất nhập khẩu rau quả Việt Nam – Trung Quốc do Bộ NN-PTNT phối hợp với Hiệp hội Rau quả Việt Nam và Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại TP.HCM tổ chức.

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, thời gian qua thương mại nông sản giữa Việt Nam và Trung Quốc có bước phát triển tích cực. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, từ đầu năm đến nay tổng kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) nông sản Việt Nam - Trung Quốc đã giảm 8,6% so với cùng kỳ năm 2019, đạt hơn 9,8 tỷ USD. Trong bối cảnh đó, Bộ NN-PTNT đã làm việc với Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc nhằm thúc đẩy mở cửa thị trường nông sản, tháo gỡ khó khăn vướng mắc để phát triển thị trường cho các sản phẩm nông sản chính ngạch như các sản phẩm trái cây, khoai lang... xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Hiện, có 9 loại trái cây tươi của Việt Nam được phép nhập khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, gồm: Thanh long, dưa hấu, vải, nhãn, chuối, xoài, mít, chôm chôm, măng cụt. Sắp tới, Bộ NN-PTNT sẽ tiếp tục thúc đẩy tiến trình mở cửa thị trường cho trái bưởi, chanh leo, bơ, na, roi, dừa, thảo quả và dứa; đồng thời ký kết Nghị định thư mở cửa thị trường thạch đen, khoai lang. Các chuyên gia cho rằng, tiềm năng thương mại nông sản giữa hai nước rất lớn. Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản lớn thứ 16 trên thế giới và đứng thứ 2 trong các nước ASEAN, nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam đang giữ vị trí tốp đầu trên thế giới trong đó có sản phẩm trái cây nhiệt đới. Còn Trung Quốc vẫn là thị trường lớn với trên 70% rau quả của Việt Nam xuất khẩu sang nước này.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), xuất khẩu rau quả vào thị trường Trung Quốc đang gặp “khó khăn kép”; trong đó, dịch COVID-19 bùng phát mạnh từ Trung Quốc hồi đầu năm khiến sức tiêu thụ của thị trường này bị giảm sút rõ rệt, cộng với việc thắt chặt chính sách kiểm soát xuất nhập khẩu biên mậu khiến các mặt hàng rau quả Việt Nam càng khó vào hơn trước đây rất nhiều.

Với chính sách ưu tiên nhập khẩu chính ngạch, chỉ có các loại rau quả được Trung Quốc cấp phép, có đăng ký mã số vùng trồng mới được nhập khẩu. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Vinafruit cho rằng: “Với mức sống của người dân Trung Quốc được nâng cao, người tiêu dùng ngày càng đề cao chất lượng, tính an toàn của nông sản, thực phẩm. Do đó, Trung Quốc không còn là thị trường xuất khẩu dễ tính. Tuy nhiên đây vẫn là thị trường có sức mua lớn và là điểm đến xuất khẩu hàng đầu của nông sản, rau quả Việt Nam, nhất là sau khi COVID-19 được kiềm tỏa”. Theo ông Nguyên, để đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường này, các doanh nghiệp, người nông dân Việt Nam không còn cách nào khác cần phải nâng cao chất lượng nông sản, đáp ứng tiêu chuẩn mà đối tác đặt ra.

Ông Lý kiến Lương, Bí thư Thứ nhất Lãnh sự thương mại – Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc tại TP.HCM chia sẻ: Hải quan Trung Quốc đang từng bước tăng cường kiểm tra, giám sát kiểm dịch đối với mặt hàng rau quả nhập khẩu, đưa ra các quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn về xuất xứ, vùng trồng, bao bì, nhãn mác của rau quả nhập khẩu nhằm kiểm soát nhập khẩu theo tiêu chuẩn quốc tế và đảm bảo an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu rau quả của Việt Nam cũng đã cho thấy khả năng thích ứng nhanh chóng, đến nay xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang Trung Quốc cơ bản vẫn được duy trì.

Tuy nhiên, hiện vẫn còn những vướng mắc về đăng ký vùng trồng, quản lý cơ sở đóng gói, kiểm soát và truy xuất nguồn gốc gây ảnh hưởng đến tiến độ và kim ngạch xuất khẩu rau quả giữa hai nước. Do vậy, Trung Quốc mong muốn hai bên sẽ đẩy mạnh hợp tác trong việc phổ biến thông tin, cập nhật các quy định, chính sách nhập khẩu mới của Trung Quốc và hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp xuất khẩu đáp ứng các điều kiện để thúc đẩy mạnh hơn nữa việc xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Trung Quốc một cách ổn định, bền vững.

Các chuyên gia cho rằng, ngành nông nghiệp và các địa phương sản xuất nông sản xuất khẩu cần tăng cường phổ biến thông tin đến từng doanh nghiệp, hộ sản xuất để hiểu rõ, nâng cao năng lực thực thi và đáp ứng các quy định thị trường của hai bên, tạo thuận lợi cho xuất khẩu nông sản.

Bộ NN-PTNT cần tiếp tục thúc đẩy tiến trình mở cửa thị trường Trung Quốc đối với các sản phẩm có thế mạnh của Việt Nam như sầu riêng, bưởi, chanh leo, bơ, na, mận, dừa… để khai thác hiệu quả nhu cầu thị trường và tạo đầu ra bền vững cho các loại nông sản, rau quả Việt Nam trong thời gian tới.

Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, ngược lại Trung Quốc là thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn thứ 2 của Việt Nam. Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc đạt 10,9 tỷ USD, chiếm 24% tổng giá trị xuất khẩu nông lâm thủy sản chính của Việt Nam, xuất siêu đạt 6,1 tỷ USD. Tuy nhiên những con số trên vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu trao đổi sản phẩm nông sản, rau quả giữa hai nước. Trung Quốc với hơn 1,4 tỷ dân, cùng với 50 triệu khách du lịch hàng năm đã tạo ra thị trường có sức tiêu dùng rất lớn và là điểm đến xuất khẩu mục tiêu của nhiều quốc gia.

(Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản)