Thành tựu quan trọng, toàn diện
Ngày 19/1, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì Hội nghị góp ý kiến Báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Theo ông Trần Tuấn Anh, sau hơn 13 năm thực hiện Nghị quyết, nông nghiệp, nông thôn đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, có ý nghĩa to lớn, bao trùm, toàn diện.
Tốc độ tăng trưởng nông nghiệp đạt được mức khá cao (2,94%/năm), chất lượng tăng trưởng ngày càng được cải thiện, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản tăng trưởng 8,17%/năm, cán cân thương mại liên tục xuất siêu, nông sản Việt Nam có mặt trên 196 quốc gia và vùng lãnh thổ, đưa Việt Nam thành một trong những cường quốc nông sản, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, giảm nghèo bền vững.
Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Hoàng Anh.
Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới về đích sớm trước 1,5 năm, với những thành tựu to lớn, toàn diện và lịch sử. Thu nhập bình ở nông thôn tăng nhanh hơn đô thị, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều ở nông thôn giảm nhanh, bình quân giảm khoảng 1,5%/năm. Môi trường cảnh quan ngày càng cải thiện, xuất hiện ngày càng nhiều các làng, xã xanh, sạch, đẹp.
Nông dân đã phát huy tốt hơn vai trò chủ thể, chủ động và tích cực chuyển đổi cơ cấu sản xuất, ứng dụng khoa học và công nghệ, tham gia chuỗi giá trị nông sản, khôi phục và phát triển ngành nghề nông thôn.
Đặc biệt, người dân nông thôn đã tích cực tham gia, tự nguyện hiến đất, hiến nhà, góp công, góp sức, trực tiếp tham gia cùng chính quyền cơ sở trong công cuộc xây dựng nông thôn mới theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra giám sát, dân thụ hưởng”.
Đời sống vật chất và tinh thần của người nông dân không ngừng được nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo ở nông thôn giảm nhanh, dân chủ ở cơ sở được tăng cường…
Nông thôn ngày càng văn minh, hiện đại hơn. Cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển đổi tích cực, tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ ở nông thôn tăng khá.
Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới về đích sớm hơn 1,5 năm, tạo sức lan tỏa, trở thành phong trào sâu rộng trong toàn xã hội. Nông thôn chuyển biến rõ rệt, khang trang, xanh, sạch, đẹp; hạ tầng thiết yếu về giao thông, thủy lợi, điện, viễn thông, văn hóa, y tế, giáo dục... được quan tâm đầu tư đồng bộ hơn. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) tuy được triển khai chưa lâu nhưng đã đạt được kết quả tích cực ở nhiều địa phương.
Mặc dù vậy khu vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế. Giá trị tăng trưởng nông nghiệp có xu hướng chậm lại, chưa bền vững. Việc xây dựng nông thôn mới gắn với đô thị hoá; công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Thu nhập ở nông thôn còn thấp, chênh lệnh vùng miền, giữa nông thôn và đô thị còn cao. Môi trường nông thôn còn ô nhiễm, vai trò cộng đồng chưa phát huy tốt, nếp sống văn hoá nông thôn, nơi gìn giữ những truyền thống văn hoá cao đẹp của dân tộc ở một số nơi có nguy cơ ngày càng mai một...
Sau hơn 13 năm thực hiện Nghị quyết 26, nông nghiệp, nông thôn đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, có ý nghĩa to lớn, bao trùm, toàn diện. Ảnh: Tùng Đinh.
Với bối cảnh mới đòi hỏi phải có những chính sách mới để phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII, tận dụng cơ hội cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Mục tiêu tổng quát đến 2030, tầm nhìn 2045 tăng cường năng lực làm chủ, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của người dân nông thôn, phát triển nền nông nghiệp sinh thái bền vững hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu dựa trên nền tảng khoa học kỹ thuật tiên tiến, chuyển đổi số. Xây dựng nông thôn mới hiện đại, môi trường sống tốt đẹp, tiệm cận với các đô thị, xã hội nông thôn giàu bản sắc văn hóa dân tộc.
Mục tiêu cụ thể đến 2030 duy trì tăng trưởng GDP nông nghiệp khoảng 3%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động nông nghiệp đạt bình quân từ 5,5-6%/năm, tăng trưởng công nghiệp dịch vụ nông thôn trên 10%/năm, số xã đạt chuẩn nông thôn mới trên 90% theo tiêu chí hiện hành, thu nhập bình quân người dân nông thôn năm 2030 tăng gấp 2,5-3 lần so với năm 2020. Tỷ trọng lao động nông nghiệp trong tổng số lao động xã hội còn khoảng 15%...
Để hiện thực các mục tiêu đó cần hoàn thiện đồng bộ thể chế mới để thúc đẩy phát triển theo định hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân thông minh. Bổ sung hoàn thiện các chủ trương chính sách luật pháp để tháo gỡ các vướng mắc thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn, nâng cao hiệu quả, đưa nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam bước sang trang phát triển mới”, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh khẳng định.
Đào tạo người nông dân công nghệ số
Tại Hội nghị, nhiều ý kiến góp ý, xây dựng của đại diện các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương, đánh giá về kết quả sau hơn 13 năm thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW của Trung ương và bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình tổ chức thực hiện, đánh giá về những thành tựu, khó khăn, thách thức, tồn tại, nguyên nhân, cũng như đề xuất điều chỉnh một số chính sách khó thực hiện đối với các địa phương, nhận định bối cảnh, xu hướng và đề xuất về quan điểm, mục tiêu, giải pháp để phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn, nâng cao đời sống của nông dân trong thời gian tới.
Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp là yêu cầu cấp thiết. Ảnh: Việt Đức.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam chia sẻ, sau hơn 13 năm thực hiện Nghị quyết 26, ngành nông nghiệp tiếp tục xác định rõ thêm thế mạnh về cây trồng vật nuôi, từ đó tái cơ cấu để đảm bảo giá trị gia tăng, tăng trưởng khá trong nhiều năm. Đặc biệt, nhân dân đã nhận thức rõ chủ trương của Đảng, Nhà nước trong xây dựng nông thôn mới, đóng góp sức lực, của cải vật chất hơn 2 triệu tỷ đồng, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt.
“Bộ NN-PTNT hướng tới tập trung xây dựng một nền nông nghiệp chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng cao, đào tạo người nông dân công nghệ số để tiếp cận thị trường khoa học công nghệ, tiếp cận pháp luật. Vấn đề mấu chốt là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần người nông dân. Bộ NN-PTNT cũng kiến nghị xây dựng Nghị định về quản lý quy hoạch phát triển nông thôn bởi rất nhiều vấn đề đang đặt ra trong quản lý đất đai, quản lý ngành nghề ở nông thôn”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam phát biểu.
Cũng đặt vấn đề nâng cao thu nhập người nông dân, ông Lương Quốc Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam nhìn nhận, thực tiễn cho thấy quá trình thực hiện Nghị quyết 26 vẫn chưa thực hiện thực sự có hiệu quả liên kết 4 nhà, chưa phát huy được vai trò nòng cốt của hợp tác xã, nông dân tham gia cổ phần hóa bằng đất như Nghị quyết đã đề ra chưa trở thành xu hướng hợp tác lớn như kỳ vọng của nông dân và doanh nghiệp.
Nông dân góp đất có nguy cơ tăng rủi ro, giảm lợi ích nhận được vì đất được doanh nghiệp định giá thấp, nông dân có ít cổ phần, lợi nhuận không đáng kể. Chất lượng nguồn nhân lực còn chịu ảnh hưởng bởi xu hướng nông dân di cư từ nông thôn ra thành thị, xuất khẩu lao động.
Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Thị Tuyến kiến nghị Ban Chỉ đạo sớm hoàn thiện dự thảo và trình Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết mới về nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong giai đoạn mới để các địa phương có căn cứ tổ chức triển khai thực hiện.
Đề nghị Đảng đoàn Quốc hội nghiên cứu, sớm sửa đổi Luật Đất đai để tháo gỡ những bất cập trong quản lý, sử dụng đất nông nghiệp hiện nay; cần có quy định cụ thể về tích tụ, tập trung ruộng đất; có các cơ chế, chính sách thông thoáng trao quyền chủ động cao hơn cho người dân được giao đất, thuê đất tạo điều kiện cho phát triển sản xuất hàng hóa chuyên canh quy mô lớn.
Đề nghị Chính phủ sớm ban hành Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn hiện nay, nhất xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp theo các mức độ; Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) giai đoạn 2021-2025 để các địa phương có căn cứ tổ chức thực hiện.
Phải xác định đúng vị trí của tam nông
Nguyên Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường nhất trí với dự thảo báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 26 và khẳng định kết quả bao trùm của quá trình thực hiện Nghị quyết 26 có thể khẳng định: Nông nghiệp phát triển rõ nét, nông thôn mới thay đổi có bước ngoặt lịch sử, đời sống người nông dân được cải thiện lên một bước rất đáng kể và ngày càng khẳng định sứ mạng trong tiến tình phát triển đất nước.
Nguyên Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: Hoàng Anh.
Về quan điểm, nông nghiệp, nông dân, nông thôn không chỉ quan trọng mà còn là thế mạnh dư địa phát triển của Việt Nam. Tiềm năng nông nghiệp còn rất lớn, vị trí địa lý, cảnh quan nông thôn Việt Nam đến chỗ nào cũng đẹp, văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc sẽ là dư địa phát triển trong một nền kinh tế du lịch tới đây. Có xác định đúng vị trí của nông nghiệp, nông dân, nông thôn thì mới dồn lực cho chỉ đạo và đầu tư. Cá nhân tôi cho rằng phải đặt mục tiêu đến năm 2030 thu nhập người dân khu vực nông thôn phải tăng ít nhất từ 3 lần trở lên so với năm 2020.
Nghị quyết phải rõ ràng, mạch lạc, khả thi
Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng khẳng định, từ khi có Đảng ra đời thì nông nghiệp, nông dân là vấn đề chiến lược, luôn được Đảng, Nhà nước ta xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.
Nghị quyết 26-NQ/TW ra đời hợp lòng dân, sát thực tiễn, tính khả thi cao, tạo được cảm hứng của cả hệ thống chính trị. Sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện rất bài bản của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, của các cơ quan nhà nước đã thúc đẩy tính tích cực của các cấp ủy, tổ chức Đảng, Ban, Bộ, ngành Trung ương tạo ra bước chuyển mạnh mẽ từ nhận thức đến hành động và đạt được nhiều thành tựu to lớn trên lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân.
Nông nghiệp trong nhiều năm liền được nhắc đến như là trụ đỡ của nền kinh tế. Thành tựu trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã góp phần vào những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới mà chúng ta đạt được trong thời gian vừa qua.
Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng: “Đến thời điểm này đã chín muồi để tổng kết thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW và cũng là thời điểm để có thể ban hành một Nghị quyết mới của Ban Chấp hành Trung ương về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn”. Ảnh: Hoàng Anh.
Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình trong đất nước và thế giới có nhiều thay đổi lớn, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước trong tình hình mới đặt ra yêu cầu nâng cao chất lượng trong thực hiện nhiệm vụ phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Chủ trương hướng đến nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh mà Đại hội XIII đề ra, đòi hỏi phải tăng cường thêm nhiều chủ trương, chính sách, giải pháp mạnh mẽ mới để thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
“Đến thời điểm này đã chín muồi để tổng kết thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW và cũng là thời điểm để có thể ban hành một Nghị quyết mới của Ban Chấp hành Trung ương về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn”, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng nói.
Gợi ý về quan điểm, mục tiêu và giải pháp đối với Nghị quyết mới, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng yêu cầu:
Một là, tiếp tục khẳng định nông nghiệp, nông dân, nông thôn là vấn đề có vai trò, ý nghĩa chiến lược đối với giai đoạn phát triển mới của đất nước. Giải quyết tốt những vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn là yếu tố quan trọng mang tính tiền đề để đất nước đạt mục tiêu mà Đại hội XIII đặt ra đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Hai là, nâng cao nhận thức của các cấp ủy, tổ chức Đảng, Ban, Bộ, ngành về vị trí, vai trò ý nghĩa chiến lược của nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Ba là, mục tiêu, giải pháp của Nghị quyết phải rõ ràng, mạch lạc, khả thi. Trong đó phải xác định các giải pháp đột phá phù hợp từng giai đoạn, có lộ trình để thực hiện, tránh trường hợp quá chung chung thời nào nói cũng được.
Bốn là, Nghị quyết mới phải tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn trên cơ sở cái gì mà đã làm hay thì tiếp tục phát huy, giải pháp mới để giải quyết các vấn đề mới, khắc phục tối đa các hạn chế yếu kém.
Bên cạnh đó, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng cũng lưu ý một số vấn đề đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của xã hội như: Vấn đề thể chế về đất đai để phục vụ cho phát triển nông nghiệp được hoàn thiện; thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; nông sản Việt Nam phải được mong chờ đặt hàng chứ không phải là chờ đợi để giải cứu; nông thôn trở thành môi trường để giới trẻ khởi nghiệp trong kinh tế nông nghiệp; môi trường bền vững, an ninh trật tự được giữ vững; đời sống văn hóa tinh thần được nâng cao…
Lấy ý kiến về tên gọi Nghị quyết mới
Ban Chỉ đạo Trung ương Tổng kết Nghị quyết 26-NQ/TW kiến nghị Bộ Chính xem xét trình Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết mới về nông nghiệp, nông dân, nông thôn với tên gọi theo hai phương án.
Một là Nghị quyết Hội nghị lần thứ V Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn 2045.
Hai là Nghị quyết Hội nghị lần thứ V Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Ngoài ra, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương Tổng kết Nghị quyết 26-NQ/TW Trần Tuấn Anh đề nghị các ý kiến đóng góp đánh giá tình hình triển khai, thực hiện Nghị quyết về những thành công và hạn chế, nguyên nhân trong thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết đã đề ra. Làm sâu sắc thêm những bài học kinh nghiệm, nhất là kinh nghiệm rút ra từ việc thể chế Nghị quyết. Những nội dung kế thừa và phát huy từ kết quả thực hiện Nghị quyết 26 và những quan điểm, mục tiêu, giải pháp nào phù hợp với tình hình mới, bối cảnh mới cho từng giai đoạn.
Xác định về vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Kế thừa các quan điểm đã nêu trong Nghị quyết 26-NQ/TW, phát triển, hình thành hệ quan điểm mới và các mục tiêu giai đoạn tới. Cho ý kiến về các nhiệm vụ giải pháp; cho ý kiến về tiêu đề của Nghị quyết mới.
Đánh giá cao những ý kiến phát biểu tâm huyết, ngắn gọn, sát thực tiễn, đề xuất nhiều giải pháp quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp, nông dân, nông thôn của các đại biểu tham dự Hội nghị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng yêu cầu các đại biểu tiếp tục nghiên cứu, đóng góp ý kiến, trên cơ sở đó Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập tiếp thu, hoàn chỉnh Báo cáo Tổng kết để báo cáo Bộ Chính trị cho ý kiến trước khi trình Ban Chấp Trung ương đảm bảo chất lượng, đúng kế hoạch đã đề ra (dự kiến vào khoảng tháng 3 đến tháng 5 năm 2022), sau khi trình Trung ương sẽ văn bản hóa ngay để triển khai cụ thể.
