Toi tiền tỷ

Là tỉnh có diện tích trồng mía lớn nhất ĐBSCL, mỗi năm nông dân Hậu Giang phải bỏ ra hàng chục tỷ đồng để trồng lại vụ mía mới do không thể lưu gốc từ vụ trước. Đây chính là một trong những nguyên nhân làm giá thành SX tăng cao, lợi nhuận giảm, khiến nhiều nông dân quay lưng với mía.

Huyện Phụng Hiệp là vùng trồng mía nguyên liệu trọng điểm của tỉnh Hậu Giang, chiếm hơn 2/3 diện tích toàn tỉnh. Nhưng do địa hình trũng thấp, lại chưa có hệ thống đê bao hoàn chỉnh nên hàng năm nông dân ở đây phải lo sốt vó thu hoạch mía chạy lũ mỗi khi mùa nước nổi đổ về. Đây cũng chính là lý do khiến nông dân không thể trồng mía lưu gốc. Một số hộ tận dụng mặt liếp trồng lại vụ lúa cũng không mấy hiệu quả.

Để tránh tình trạng phải thu hoạch mía chạy lũ, UBND tỉnh Hậu Giang đã quyết định đầu tư gần 160 tỷ đồng làm hệ thống đê bao bảo vệ vùng nguyên liệu mía ở huyện Phụng Hiệp. Đây được coi là giải pháp căn cơ giúp nông dân tránh tình trạng phải thu hoạch mía quá sớm khi chưa đủ chữ đường và giảm áp lực ép mía chạy lũ cho các nhà máy.

Do không thể lưu gốc, mỗi năm nông dân Hậu Giang phải tốn hàng chục tỷ đồng để trong lại vụ mía mới

Đồng thời hướng tới đầu tư cơ giới hóa cho canh tác mía (có đê bao nông dân không cần phải lên liếp cao, thuận lợi cho việc áp dụng cơ giới hóa), áp dụng biện pháp lưu gốc… để giảm giá thành. Tuy nhiên, hiện nay tiến độ triển khai dự án rất chậm do nguồn kinh phí phân bổ bị hạn chế (năm 2013 nguồn vốn bố trí chỉ 25 tỷ đồng).

Chi phí giá thành cao, trong khi giá mía nguyên liệu lại không ổn định, lợi nhuận từ cây mía giảm, thậm chí là thua lỗ nên không ít nông dân Hậu Giang đã bỏ cây mía để chuyển sang cây trồng khác. Ông Nguyễn Thế Tự, Phó Trưởng phòng NN-PTNT huyện Phụng Hiệp cho biết, niên vụ mía 2013 - 2014, nông dân toàn huyện chỉ xuống giống được 8.690 ha, giảm gần 900 ha so với niên vụ trước.

Nguyên nhân bỏ mía là do cho phí cao (giá thành niên vụ 2012 - 2013 của huyện là 760 đ/kg), đầu ra của cây mía bấp bênh và giá liên tục bị sụt giảm nên không còn hiệu quả. Chính vì thế, nhiều nông dân đã phá bỏ cây mía chuyển sang trồng lúa, cây ăn trái, rau màu…

Về giải pháp trồng mía lưu gốc, ông Tự nói: “Hiện nông dân trồng mía vụ nào ăn vụ đó chứ không thể lưu gốc vì liếp mía bị ngập lũ tới 2 - 3 tháng/năm. Trước đây, bà con đầu tư trồng thử 100 ha lưu gốc nhưng không hiệu quả (bị mối ăn gốc) nên lại thôi”.

Theo Sở NN-PTNT Hậu Giang, niên vụ mía 2013 - 2014, diện tích mía toàn tỉnh giảm chỉ còn 12.800 ha, giảm hơn 1.000 ha so với cùng kỳ do giá mía nguyên liệu ở mức thấp, người trồng không có lãi. Nhất là đối với những nơi có điều kiện canh tác khó khăn, thường bị ngập sâu mỗi khi mùa lũ về làm ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây mía buộc nông dân phải chuyển đổi sang trồng cây khác hiệu quả hơn.

Ông Trương Thanh Hiền, Chủ nhiệm Câu lạc bộ 200 (trồng mía đạt năng suất từ 200 tấn/ha trở lên do Cty CP Mía đường Cần Thơ thành lập) ở xã Hiệp Hưng, huyện Phụng Hiệp tâm sự: “Nông dân chúng tôi rất muốn trồng mía lưu gốc và áp dụng cơ giới hóa trong SX nhằm giảm giá thành nhưng không thể thực hiện vì diện tích manh mún và bị ngập lũ hằng năm. Nếu có đê bao tốt tôi sẽ để mía lưu gốc chứ chẳng ai dại gì mà năm nào cũng mất tiền oan, vừa tốn của vừa tốn công”.

Theo tính toán của ông Hiền, để trồng lại 1 ha mía, nông dân phải mua từ 1 - 1,6 tấn giống (tùy vào loại giống), giá dao động ở mức 1,5 - 1,6 triệu đồng/tấn. Rồi phải mướn người đào hộc, chặt hom, mang đi trồng… 2 lao động (1 nam, 1 nữ) trồng giỏi mỗi ngày mới xong 1 công (1.000 m2). Như vậy, nông dân phải tốn từ 4 - 5 triệu đồng để trồng lại 1 ha mía mới. Quả là một số tiền không nhỏ, trong khi thu nhập từ cây mía ngày càng teo tóp. Như vậy, với diện tích khoảng 9.000 ha, mỗi năm nông dân huyện Phụng Hiệp phải tốn từ 36 - 45 tỷ đồng để trồng lại vụ mía mới, một con số khổng lồ khiến đẩy giá thành lên cao và ăn vào chính lợi nhuận của họ.

Ông Nguyễn Thanh Long, TGĐ Cty CP Mía đường Cần Thơ (CASUCO) cho biết, CASUCO đang có vùng mía nguyên liệu mía trên 15.000 ha, thuộc địa bàn 4 tỉnh: Hậu Giang, Kiên Giang, Sóc Trăng và Trà Vinh. Trong đó, có khoảng 6.000 ha không thể lưu gốc do bị ngập lũ (chủ yếu tập trung ở huyện Phụng Hiệp và TX Ngã Bảy, Hậu Giang). Hằng năm, khi nước lũ đổ về thì dù mía còn non cũng buộc nông dân phải thu hoạch, nhà máy phải vào vụ sớm. Đây là bài toán nan giải đã tồn tại nhiều năm nay. Ngoài ra, nông dân còn phải tốn số tiền không nhỏ để trồng lại vụ mía mới nữa.