Gặp vị tướng già lần đầu ra đảo
Dù đã gặp ông nhiều lần ở Hà Nội, ở Quảng Trị, ở Vị Xuyên hay ở một trang báo nào đó. Nhưng lần này cùng hội ngộ với ông tại quân cảng Cát Lái để ra Trường Sa thì quả là một bất ngờ quá lớn dành cho tôi. Ông là Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy năm nay 88 tuổi, đi bộ đội năm 1948, từng đỏ lửa với Quảng Trị suốt 81 ngày đêm, nguyên Tư lệnh Sư đoàn 325 tham gia chiến dịch Giải phóng Sài Gòn, nguyên Tham mưu trưởng Mặt trận Vị Xuyên.
 |
| Thiếu tướng Nguyễn Đức Huy trò chuyện cùng lính hải quân đảo Trường Sa |
Thấy tôi lộ rõ vẻ bất ngờ, ông bảo: “Tôi một đời lính chiến, bước chân tôi dọc khắp đất nước mình, cả châu Âu tôi cũng đã đến. Nhưng lần đầu tôi ra với biển. Cậu đừng nghĩ tôi là một lính già, không đủ sức quăng mình vào biển. Khi nhận được tin lên đường, vợ tôi khuyên lên nhủ xuống. Tôi nói với bà ấy rằng: Đã là một người lính, Tổ quốc ở đâu là tôi đến. Biết không thể cản, bà ấy suốt đêm rủ rỉ tâm tình “ông hãy lo cho mình, giữa sóng to biển lớn, Trường Sa gió cả sóng lừng”. Để khẳng định sức mình. Ngay hôm sau tôi vào viện. Tôi mang về tặng bà một tờ giấy khám (mọi chỉ số bình thường). Nhưng ai khám cho tôi! Là tôi tự khám cho mình. Ông nói khi hai bàn tay nắm chặt, những đường gân khô khốc trồi lên, thể hiện một sức người khỏe khoắn.
Bỗng đôi mắt vị tướng ngước lên nhìn xa xăm như đang nhớ điều gì xa lắm.
Ông kể: 42 năm trước tôi đã tới nơi này. Chính xác là ngày 29/4/1975 tôi đã ở đây, cùng đồng đội đánh vào Cát Lái. Lúc ấy, Sài Gòn khắp nơi vang dậy, tiếng hô xung phong, tiếng đạn rít, bom rung, tiếng của ngày thống nhất non sông, lẫn cả tiếng những người thua trận: “Phải rút bằng đường sông!” và tất cả đổ dồn về Cát Lái. Chúng tôi phải mở đường máu để chiếm giữ nơi này, để chặn địch thoát lui ra biển, những cánh quân của Sư 325, vừa giải phóng Bình Sơn, Nhơn Trạch, Long Thành, dồn cả về và mở cuộc tiếng công. Tôi nhớ tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1 Nguyễn Ánh Dương hi sinh, trên con đường tiến vào Cát Lái. Tôi nhớ đồng đội mình ngã xuống trước ngày giải phóng, máu nhòa theo sóng nước Sài Gòn. Tôi nhớ những anh em bị thương mắt vẫn cháy trút căm hờn vào địch.
Con đường của những đôi mắt
Đường ra với Trường Sa là con đường của những trái tim, đường của những đôi mắt… Có ai đó nói với tôi như vậy khi con tàu KN 490 có sức giãn nước trên hai ngàn tấn và chở thêm vào đó ngần ấy sức nặng của cảm xúc đã ra đến cửa sông.
Tàu đã đến cửa sông mọi đôi mắt đều reo lên và đổ ào ra boong. Biển, mênh mông là biển. Trường Sa trước mặt kìa. Không! Trường Sa xa lắm, hơn 400 hải lí cơ mà. “Không xa đâu Trường Sa ơi! Không xa đâu Trường Sa ơi! Vẫn gần bên em vì Trường Sa luôn bên anh. Vẫn gần bên em vì Trường Sa luôn bên anh…”, một giọng hát trong trẻo vút lên, tôi quay đầu lại nhìn. Là Giàng Thị Hoa, cô ca sĩ đoạt giải Nhì giọng hát Sao Mai năm 2014. Giọng hát của Hoa cất lên làm cho không ít người bùi ngùi, rộn rạo.
Trên tàu, tôi được xếp ở cùng phòng với 12 người. Có người đi Trường Sa nhiều lần. Có người lần đầu tiên ra với Trường Sa như tôi. Nhưng dù đi nhiều hay lần đầu thì câu chuyện Trường Sa đều làm cho những đôi mắt trong đêm thao thức, mặc cho sóng biển cấp 5, cấp 6 làm cho con tàu rung lắc liên hồi, mặc cho ai đó nói cần chút nghỉ ngơi để dưỡng sức khi ngày mai cập đảo.
Trường Sa vài phác thảo gần
 |
| Nhà giàn DK1/19 nhìn từ xa |
Trong cuộc hành trình đến với Trường Sa, chúng tôi sẽ đi đến mười hai điểm đảo: Đá Lớn, Sơn Ca, Đá Thị, Nam Yết, Sinh Tồn, Cô-lin, Phan Vinh, Đá Tây, Trường Sa… và Nhà giàn DK. Đi đến đâu, ở lại đâu cũng đều đọng lại trong mắt người biết bao tình cảm và niềm thương nỗi nhớ. Ở Trường Sa, một mầm lá, một hòn đá, một con thuyền… cũng làm nên hình dung về người giữ đảo.
Một người lính lặng thầm vẽ biển
Sinh Tồn một ngày nhiều nắng, nắng mênh mang theo câu hát “lính đảo đợi mưa”, nắng vời vợi trong mắt người sâu thẳm, nắng thầm thì câu chuyện: lính đảo với đồng lương hàng tháng... và ai đó đã trầm trồ dưới nắng: “Lương lính đảo cao thế!”. Và ai đó bỗng nhiên im lặng, quay đi. Trong câu chuyện ấy, tôi đã gặp Lượng - thượng úy Mai Ngọc Lượng, sinh năm 1988, quê ở Thái Bình.
Anh chân tình chia sẻ: “Đừng nhìn vào đồng lương và phụ cấp của lính đảo mà hãy nhìn vào công việc của họ. Ở đây, hàng ngày, hàng giờ người lính phải đối mặt với biết bao gian khó, lúc nào cũng trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, đêm cũng như ngày, mưa cũng như nắng. Với những người ở đất liền thì điểm tựa là gia đình, bạn bè, người thân còn với người lính nơi đầu sóng ngọn gió chỉ có ý chí, tinh thần quyết tâm và tình yêu làm điểm tựa”. Sau sự chia sẻ ấy lại có ai đó cúi đầu dời đi, ngậm ngùi ra bến lên tàu.
Khi chỉ còn tôi và Lượng, anh kể: “Bố em bị mù nhiều năm nay rồi. Mẹ thì không còn sức lao động ốm đau cũng nhiều. Vợ em chưa có công ăn việc làm và hiện ở nhà trông con… Bao nhiêu chi tiêu trong nhà đều trông chờ vào đồng lương bộ đội cả. Mỗi lần gọi điện về nhà, thương bố lắm anh ạ. Bố em sinh ra ở miền quê biển, ầm òa với sóng nước đã thành quen. Nhưng từ khi bị mù thì ông không còn biết biển ra sao và ở phương nào nên mỗi lần nghe tiếng con trong điện thoại là bố chỉ muốn nghe em kể chuyện biển. Có lúc gọi về ông bảo “đêm qua bố mơ thấy mình đi biển, trên con thuyền có rất nhiều cá” biển hôm nay thế nào, kể cho bố nghe đi. Hôm khác bố lại nói “đêm qua bố mơ gặp con ở đảo Trường Sa”…
Cũng có lần bố hỏi “biển Trường Sa có đẹp như biển Thái Bình quê mình không con? Câu hỏi của ông làm em ứa nước mắt. Em bảo với bố biển Trường Sa đẹp, rất đẹp, biển của đất nước mình chỗ nào cũng đẹp. Ông vui lắm. Có cảm giác như biển đang reo quanh ông. Có cảm giác như hồn biển đang phả vào để ông trở lại một thời trai trẻ. Đời một con người là thế, khi cái gì đã gắn bó với mình, ăn vào máu thịt của mình mà nay bỗng nhiên phải xa rời thì có gì để buồn hơn. Cũng bởi vậy từ khi biết em phấn đấu để trở thành chàng trai của biển thì ông mừng và tự hào lắm. Bố càng tự hào hơn khi em là một người lính Trường Sa”.
Khi những câu chuyện đi qua, tôi cúi xuống, còn anh nhìn ra biển, những con sóng dạt dào, nắng vẽ hình lính đảo và như thể người lính ấy đang lặng thầm vẽ biển, giữa khơi xa để gửi tới cha mình.
Giữa muôn cánh sóng ra-đa
Vừa đặt chân lên Nam Yết, tôi đã được các anh chỉ huy trên đảo xếp phòng nghỉ, có tivi, quạt, bàn làm việc, có cả tắm nóng lạnh. Phòng đẹp và đầy đủ tiện nghi là thế nhưng tôi muốn mình có một đêm thức cùng lính đảo. Những bước chân đêm trên đảo đã đưa tôi đến với người lính ở Trạm Ra-đa 57.
Gặp các anh trong trạm, tôi bảo: "Đêm nay, tôi muốn ở lại cùng các anh được không. Không ai bảo ai, tất cả anh em ra-đa đều trả lời: Được!. Vậy là trà nóng, cây lá được bày lên chốt trạm.
“Thông cảm cho lính ra-đa nói riêng và anh em trên đảo nói chung, từ lâu ở đảo chỉ có trà chứ không có rượu. Đó là quy định và cũng là ý thức của lính. Ở đây, dù bất kì thời điểm nào, hoàn cảnh nào thì tinh thần sẵn sàng chiến đấu luôn được đặt lên cao nhất: Không một phút lơ là, không một giờ ngơi nghỉ, chúng tôi đứng đây canh giữ biển quê nhà, chúng tôi người lính ra-đa, những “mắt thần” trên biển, đôi mắt chúng tôi là muôn cánh sóng, đôi mắt chúng tôi như những cánh chim trời, giữa bão tố phong ba chưa bao giờ biết mỏi…”, Trạm trưởng Nguyễn Xuân Lượng vừa nói vừa cười.
 |
| Đường vào đảo Nam Yết |
Tôi đáp lại lời anh: “Mình tưởng lính ra-đa khô khan mà lãng mạn quá nhỉ!”. “Lãng mạn nên ra-đa Trường Sa từng có cả nhà văn, nhà thơ đấy. Mà chúng tôi không chỉ có thơ, có nhạc đâu nhé, còn rất nhiều thứ khác nữa” - trạm phó Đoàn Văn Hiến bổ sung. Vậy là cả trạm lại rung lên bởi những tiếng cười. Trần Phú “7 ngày”, cậu nói gì đi chứ? Đừng có nhớ vợ lúc này. Cứ yên tâm, tháng sáu tới anh em của trạm sẽ nhường hẳn cho vợ chồng cậu một phòng, thỏa cơn khát nhớ vợ. Mà vợ đã ra là phải thể hiện tinh thần của lính ra-đa… khi ra thăm chỉ một người nhưng về thì dứt khoát phải là hai nhé - Câu đùa của thiếu tá Nguyễn Thái Học khiến chàng trung úy trẻ Trần Phú (sinh năm 1990) càng trở nên bẽn lẽn.
Anh em ở trạm đặt cho Trần Phú biệt danh là “Phú 7 ngày” vì khi cưới vợ anh chỉ được nghỉ phép tròn một tuần (đường về mất hơn 2 ngày, chuẩn bị cưới 3 ngày, ở với vợ được một đêm thì đi).
Phú bảo: “Em đã đăng kí với cấp trên và được chuẩn y là tới đây vợ em sẽ ra thăm chồng. Cũng mong nhưng lo lắm anh ạ. Sóng to gió lớn mà phụ nữ chân yếu tay mềm lại bị say tàu xe thì không biết có ra nổi không. Bảo được ra thăm chồng thì vợ em quyết tâm lắm, dù công việc làm may bận tối ngày nhưng ngơi lúc nào là lại tập thể dục, nâng cao sức khỏe. Các bạn ở công ty hễ thấy vợ em tập thể dục là trêu: “Gớm sắp ra thăm chồng có khác, mày mà khỏe quá, anh Phú sẽ không chịu được đâu. Nghe nói ngoài đảo thiếu đủ thứ, ai cũng đen như hòn than và gầy như ông đạp xích lô ngoài phố kia kìa” nghe mà cười chảy cả nước mắt.
Mà bọn em ở đây đen thì có chứ đâu gầy anh. Đời sống trên đảo bây giờ được quan tâm nhiều. Ngày xưa nước là một vấn đề của lính đảo nhưng giờ nhiều đảo không có giếng nước ngọt thì đã có máy lọc nước biển thành nước lợ, tắm thoải mái, thức ăn ngoài phần được chu cấp, còn có phần chăn nuôi, trồng trọt tự cung, tự cấp. Thứ thiếu nhất là tình cảm của gia đình thôi. Qủa thật, khi quan sát ở trên đảo chỉ thấy người lính nào cũng sạm đen, rám nắng, chứ thân thể thì cường tráng vạm vỡ lắm…”.
Đã lâu lắm rồi tôi mới có được một đêm chuyện trò với lính mà vui đến thế. Tầm tầm sáng, anh em Trạm ra-đa 57 nghĩ tôi đã mệt vì đi nhiều và ít ngủ nên đưa tôi vào phòng để nghỉ. Tôi về phòng nhưng không ngủ, lại lặng lẽ đi ra lan can ngồi. Trăng đã lặn, trên trời muôn vì sao vẫn lấp lánh sáng. Lính ra-đa có người đã ngủ, có người vẫn trên chốt trạm để trông từng cánh sóng. Ngàn cánh sóng bay đi lại hồi về muôn ngàn hình ảnh: Trời Trường Sa, biển Trường Sa, đảo Trường Sa… Còn hình ảnh các anh đang hồi về tâm trí của hàng triệu người con nước Việt. Yêu lắm! Mà cũng tự hào lắm!
Nhà giàn - con mắt trần gian, thơ mộng và hiên ngang giữa biển
Chúng tôi bước lên nhà giàn DK1/19 khi trời vừa rạng. Gió êm, biển lặng, mắt người rạng ngời sau những ngày xa vắng, bỗng ồ lên quanh vũ điệu nhà giàn: “Chiều qua trời bỗng nổi giông, nhà như nhảy xập xình trên sóng, còn chúng tôi đứng ngồi không yên. Sợ các anh đến thăm mà không vào được. Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn hệ thống âm thanh qua bộ đàm, chuẩn bị cả tinh thần bơi ra để chào tàu. Thật may…”.
Lời chia sẻ của trung tá Vũ Duy Lương, chính trị viên nhà giàn làm cho cuộc ghé thăm như lắng lại. - “Nhà giàn này chịu được gió cấp mấy thưa anh?”. - “Dạ, cấp 10, đến cấp 12”. - “Thế còn các anh chịu được cấp mấy?”. - “Cấp nào chúng tôi cũng ở đây. Hai chín năm qua, đã có ngàn cơn bão trời, bão biển và bão lòng người, chúng tôi chưa bao giờ vắng mặt”. Câu trả lời chứa đựng một tinh thần thép của những người lính trên nhà giàn DK1 và có lẽ đã là quá đủ cho những ai muốn biết về lính nhà giàn. Tình yêu Tổ quốc và người lính đã tôi luyện nên tinh thần của các anh. Biển, sóng gió và bão tố đã tôi luyện nên tinh thần của các anh. Một tinh thần vững chãi, ý chí quật cường không lùi bước trước nguy nan luôn thường trực với những người lính ở nơi này.
Sau câu trả lời của trung tá Vũ Duy Lương chợt dồn về tâm trí tôi biết bao câu chuyện về sự hi sinh của người lính nhà giàn. Vẫn còn đó câu nói của chiến sĩ báo vụ Hoàng Văn Thủy gọi về cho chị Vân ở đài canh Sở Chỉ huy Hải Phòng khi bão số 8 tháng 12/1998 ập đến kéo đổ nhà giàn Phúc Nguyên 2A nhấn chìm 9 cán bộ, chiến sĩ xuống biển: “Chị Vân ơi. Em là Hoàng Văn Thủy. Quê em ở Mỹ Sơn xã Lưu Sơn, huyện Đô Lương, Nghệ An. Bố em là Hoàng Văn Sơn mẹ em là Lê Thị Thịnh. Nếu em chết, nhờ chị viết thư về gia đình báo cho nhà em biết nhé”. Có lẽ khi ai đó đã bước chân lên nhà giàn đều được nghe câu chuyện về sự hi sinh của đại úy Vũ Quang Chương, chiến sĩ ra-đa Lê Đức Hồng, chiến sĩ cơ điện Nguyễn Hữu An tại nhà giàn Phúc Nguyên 2A năm 1998, của liệt sĩ Nguyễn Hữu Quảng, Trần Văn Là, Hồ Văn Hiền hi sinh tại nhà giàn Phúc Tần 3 năm 1990… Các anh vĩnh viễn nằm lại dưới biển khơi. Máu đào của các anh đã hòa vào lòng biển mẹ. Hình ảnh đại úy Vũ Quang Chương ôm lá cờ Tổ quốc thanh thản đi vào lòng biển đã trở thành bất tử cho sự hi sinh lớn lao của người lính nhà giàn.
Để khỏa lấp đi những phút giây suy tư trầm lắng của chúng tôi. Trung tá Vũ Duy Lương tiếp tục mở lời: “Các anh vào cả đây, nhà chật nhưng tấm lòng rộng mở. Bình thường chỗ này chỉ đủ cho khoảng 100 người cả đứng lẫn ngồi. Nhưng hôm nay 200 người cũng đủ mà đông nữa càng đủ. Ấy! Mấy cô em xinh đẹp đừng nhìn vào góc tủ, ở đấy không có gương, lược, lính chúng tôi không mấy khi chải chuốt, soi gương đã có mặt biển, nếp tóc xoăn sóng cũng vuốt cho rồi. Mời các em ra trước này ngồi, cho lính nhà giàn được chiêm ngưỡng tí (lính cười). - Lính nhà giàn đâu đâu cũng vui tính.
“Vâng. Bình thường thì chỉ có ta với mình, mình với ta, mấy mươi con người ăn, ở cùng nhau, hết ngày này qua này nọ, tháng này qua tháng nọ, năm này qua năm nọ, nhìn ra thì mênh mông biển cả, quay mặt vào cũng biển, biển chồng lên biển nên phải thổi vào trong nhau một tinh thần lạc quan yêu đời. Đó chính là yếu tố làm tăng cao tinh thần khả năng chiến đấu, hoàn thành nhiệm vụ và chống chọi với nỗi cô đơn của lính nhà giàn”.
Câu chuyện tiếp tục nối vào câu chuyện nhưng thời gian không cho phép chúng tôi được ở lại nhà giàn quá lâu. Chia tay trung tá Vũ Duy Lương, chia tay những người lính nhà giàn DK1/19 chúng tôi lại tiếp tục lên đường. Có biết bao câu chuyện tôi đã được nghe, được thấy nơi “con mắt nhân gian” chưa bao giờ biết mỏi này, mà lòng mình sậm lại. Ở mỗi con người đang trấn giữ một vùng biên ải là biết bao cảm mến cùng sự khâm phục: “Dù gian khổ đến đâu chúng tôi vẫn vững vàng nơi tuyến đầu Tổ quốc. Các anh hãy tin ở điều đó”- một lời chào vang lên khi chúng tôi bước lên tàu.
Khi biển đã đong đầy trong mắt, đảo đứng sau lưng, mà nỗi nhớ trùm lên trước mặt, tôi dõi lối khơi xa, những con sóng mang hình hài của đảo, dào dạt trôi về phía đất liền. Bỗng một tiếng đàn theo giai điệu ngân lên, một nỗi nhớ mang hình hài cánh buồm, chở đôi mắt đất liền ra với biển. Những con sóng xa như kéo đảo về gần. Những ngôi sao vẫn thức cùng người lính. Đêm ở phía vầng trăng sắp lặn, ánh lên một vùng biển đảo quê hương.
