Sau nhiều năm khai thác liên tục nhiều vườn trồng cây ăn trái, nhất là vùng chua phèn ở các tỉnh ĐBSCL đã có biểu hiện suy thoái đất nghiêm trọng do thiếu vôi, thiếu chất hữu cơ dẫn đến làm giảm năng suất, chất lượng trái cây và tuổi thọ của vườn cây.
Việc bón vôi để làm giảm độ chua, tăng độ pH giúp cải tạo đất là cần thiết nhưng làm thế nào để xác định được độ chua và loại đất một cách đơn giản nhất để bón vôi cho đúng là điều quan tâm của nhiều nhà vườn. Để giúp các nhà vườn biết cách tự đo được độ chua của đất và xác định được loại đất vườn một cách đơn giản và ít tốn kém nhất chúng tôi giới thiệu qui trình hướng dẫn dưới đây của các nhà khoa học Khoa Nông nghiệp và Sinh học ứng dụng, trường Đại học Cần Thơ.
- Cách lấy mẫu đất: Trên mảnh vườn bà con lấy 5 mẫu đất ở 5 điểm (4 góc vườn và 1 điểm trung tâm). Ở mỗi điểm lấy mẫu, đào sâu một hố rộng 50x50x50cm, dùng mai xắn theo thành thẳng đứng để lấy một lớp đất mỏng theo chiều sâu từ trên lớp đất mặt cho tới độ sâu 40cm. Mỗi điểm lấy khoảng 0,5kg đất mẫu, đem trộn đều 5 mẫu với nhau, phơi khô, đập nhỏ và cân lấy 100g để đem thử độ chua (pH) của đất.
- Cách thử: Cho 100g đất mẫu đã được phơi khô, tán nhỏ, nhặt sạch rễ cây, rơm rạ, đá sỏi vào chai nhựa có dung tích khoảng 0,5 lít. Đổ nước vào khoảng 2/3 chai, lắc kỹ cho đất hòa tan với nước. Để lắng khoảng 30 phút rồi rót ra một ít nước trong chai để đo pH. Dùng giấy quì tím nhúng nhẹ vào nước rồi đem so với bảng màu để xác định độ pH của đất.
Cách xác định loại đất sét hay đất cát và hàm lượng hữu cơ: Dùng một nắm đất ướt nhỏ để nắm và xe lăn thành một thỏi đất dài trong 2 lòng bàn tay. Với đất sét sẽ cho ta một thỏi đất bóng mịn, dai, kéo dài mà không bị đứt; trong khi đất cát lại khó thành sợi và rất dễ bị đứt gãy do kết cấu của chúng là nhiều cát, ít hạt sét. Với đất có nhiều chất hữu cơ thường có màu đen, nhẹ, mềm, tơi xốp; trong khi đất thiếu chất hữu cơ thường có màu nâu hoặc xám, kết cấu khô cứng khi thiếu nước.
