Về một rừng dương ven biển đã biến mất

Đặc biệt, một vạt rừng dương rất đẹp nằm ven biển thuộc xã An Phú, thành phố Tuy Hoà đã bị “làm cỏ” nhanh chóng để xây dựng công trình khu nghỉ dưỡng cao cấp New City nhằm chào đón các thí sinh của cuộc thi Hoa hậu hữu nghị ASEAN vào tháng 7 sắp tới. Để tôn vinh cái đẹp hình thể mà xóa bỏ cái đẹp thiên nhiên, liệu có phải một phép toán khôn ngoan và lâu dài không?

Công trình khu nghỉ dưỡng cao cấp New City

So với các địa phương dọc theo khúc ruột miền Trung, tỉnh Phú Yên có bờ biển tương đối hoang sơ nhất. Do địa hình bãi ngang, không có hệ thống đảo và cụm đảo, nên khu vực biển luôn hứng chịu gió và cát. Để khắc phục sự nghiệt ngã ấy, nhiều thế hệ đã trồng dương để hình thành rừng phòng hộ. Tuổi thơ tôi từng trôi qua ở đây, vì vậy tôi ngỡ ngàng đến mức chua chát khi nghe tin rừng dương ven Tuy Hoà đã biến mất. Tại sao lại như thế được nhỉ? Hàng dương kia có tội tình gì đâu nhỉ? Càng tự hỏi, tôi càng bẽ bàng.

Dù mở rộng diện tích để nâng cấp thị xã lên thành phố, thì Tuy Hoà vẫn là một đô thị nhỏ. Xe máy phóng dăm phút đã hết những con đường chính. Thế nhưng, Tuy Hoà bình yên và mơ mộng. Nhất là bờ biển Tuy Hoà, lặng lẽ và thân thiện nhờ một rừng dương vi vút gió đưa. Cây dương, hay còn gọi cây phi lao, là một loại cây gần gũi với người dân biển. Thậm chí, đặc trưng của cây dương với biển, còn được Chế Lan Viên viết câu thơ: “Thế giới rộng ra bởi tâm hồn các nghệ sĩ. Họ chỉ cần trồng một hàng dương cũng trỏ lối cho chúng ta đi về phía biển”. Vậy mà bây giờ người ta chặt hết rừng dương để làm dự án.

Lãnh đạo tỉnh Phú Yên giải thích rằng, vì tỉnh điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, nguồn thu ngân sách còn hạn chế, chủ yếu nhờ vào sự hỗ trợ của ngân sách trung ương. Cho nên tỉnh đang nỗ lực huy động thêm nhiều nguồn lực, đa dạng hóa các hình thức đầu tư, và xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn trong thời gian tới. Cũng vì muốn tạo mọi điều kiện tốt nhất để nhà đầu tư triển khai dự án mà tỉnh đã hỗ trợ dự án New City, Sao Việt, trường đua ngựa... đẩy nhanh tiến độ, sớm đi vào hoạt động.

Đúng, làm kinh tế rất quan trọng, nhưng không thể nóng vội trong một sớm một chiều. Trong xu hướng cả nhân loại chịu tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, thì môi trường là yếu tố phải chú trọng hàng đầu. Vậy mà, tỉnh Phú Yên dành hơn 1.000ha rừng cho 20 dự án đầu tư lớn nhỏ khác nhau. Phá rừng nhiều nhất là các dự án nuôi bò, thủy điện, trường đua ngựa và nhà máy lọc dầu. Riêng dự án sân golf của New City, đã huỷ hoại rừng dương ở xã An Phú, thành phố Tuy Hoà.

Rừng dương ven biển bị phá để phục vụ... thi hoa hậu

Rừng dương không mang lại hiệu quả tài chính. Tôi biết chứ. Thuở nhỏ, tôi từng tha thẩn vào rừng dương ấy để nhặt lá dương khô về nhóm lửa. Những năm bao cấp khó khăn, người nghèo hốt lá dương khô mang ra chợ bán cũng chỉ đủ đắp đổi rau cháo qua ngày. Thế nhưng, không có rừng dương thì những người sống ven biển sẽ phải hứng chịu sự khắc nghiệt của gió và cát miền Trung. Nghe có vẻ phi lý phải không? Những ai chưa từng sống gần biển, xin hãy tưởng tượng thế này.

Tuy Hoà là xứ gió quanh năm, khiến ông Trần Mai Minh phải thốt lên “Gió Tuy Hoà, ơi cái gió chuyên cần và phóng túng”. Tôi xin tường thuật tình cảnh cư dân ven biển Tuy Hoà vào cái thời hàng dương ven biển chưa kịp thành cánh rừng che chắn. Mùa hè hanh hao, gió mang theo… cát sẽ thổi thẳng vào mỗi nhà. Gia đình tôi những năm ấy cửa nẻo đơn sơ, đã từng phải treo mùng để… ăn cơm. Thật đấy!

Nếu không ngồi trong mùng, thì chỉ một cơn gió ào qua, chén canh và chén mắm sẽ đầy cát. Những ai từng ăn cơm trộn… cát sẽ thấm thía cảnh sống ven biển Tuy Hoà mà không có hàng dương. Còn mùa đông thì sao? Gió ào ào rất kinh khủng, gió rít từng hồi, gió rít từng cơn, có khả năng xô đẩy và cuốn phăng tất cả những vật dụng xung quanh ngôi nhà.

Từ ngày có rừng dương, cuộc sống cư dân ven biển được cải thiện đáng kể. Những khu phố mới dọc theo bờ biển Tuy Hoà được mọc lên, cũng nhờ vào rừng dương ấy. Vậy mà để có khu nghỉ dưỡng cao ấp New City với hạng mục chính là sân golf phải hoàn thành kịp đón sự kiện thi hoa hậu vào tháng 7-2017, người ta đã vội vàng “khai tử” rừng dương ở xã An Phú.

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án, UBND tỉnh Phú Yên cho chủ trương di dời và đốn cây dương trước khi hoàn thành hồ sơ thiết kế, cấp phép khai thác. Thậm chí tốc độ tàn phá rừng dương còn được xem là một thành tích để khen thưởng. Ngày 31-10-2016, UBND tỉnh Phú Yên đã tặng bằng khen cho New City và hai đơn vị là Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên, Công ty Cao Nguyên Lâm, với quyết định khen thưởng ghi rõ các đơn vị này đã có thành tích xuất sắc trong công tác giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án khu du lịch.

Phải mất bao lâu mới có được một rừng dương ven biển. Xin thưa, giá chót cũng phải tốn 20 đến 30 năm. Muốn dự án sân golf nhanh hơn vài tháng, thì công sức vun trồng một rừng dương đã bị phủ nhận. Và đáng buồn cười hơn, khi người ta cho rằng việc phá bỏ rừng dương không có gì đáng băn khoăn, và cũng không ảnh hưởng đến chức năng phòng hộ.

Ảnh: Tuy Hòa

Hãy nghe ý kiến đầy chủ quan của ông Lê Văn Thứng - Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Phú Yên: “Theo tôi, việc bỏ rừng phòng hộ ngay xã An Phú, TP Tuy Hòa để làm các dự án không ảnh hưởng gì tới chức năng phòng hộ, bởi vì người ta sẽ trồng lại. Chắc chắn cũng sẽ phải trồng lại hết. Vì thực chất ra mình có một khu nghỉ hay có một tòa nhà thì nó là những điểm nhấn trong cái rừng đó thôi.

Cho nên vẫn là cái rừng đó, vẫn là cái nền đó, nên không sợ. Tôi rất là an tâm cái chuyện này, bởi vì bản thân chủ đầu tư họ có tiền, họ có kiến thức, họ có tâm huyết, họ làm đẹp cho đời, họ giữ thương hiệu của họ. Tôi làm lâm nghiệp mấy chục năm. Mất rừng là gì? Mất rừng là do mình làm than, làm nương rẫy mới mất rừng. Cái người đi chặt gỗ thì họ lựa cái cây đẹp mà chặt, lựa cây giá trị họ chặt, trăm cây như thế họ lựa một cây họ chặt. Cho nên nếu khai thác gỗ thì chất lượng rừng nó chỉ lên xuống chút ít thôi, còn hệ sinh thái rừng hầu như không khác mấy. Rừng phòng hộ ven biển Tuy Hòa nếu người ta có làm thì đó là giải pháp tạm thời. 1-2 năm người ta cũng phải trồng lại cho nó đẹp, đó là điều chắc chắn”.

Thật sự tôi đã không dám tin vào mắt mình khi đọc những lời biện minh kiểu “chuyên gia” của ông Lê Văn Thứng. Hiện tại, diện tích rừng ở nước ta đang bị thu hẹp dần. Dù là rừng đặc dụng, rừng tái sinh hoặc rừng phòng hộ đều phải gìn giữ bằng mọi nỗ lực. Để làm dự án, nhiều nơi đã tìm cách thẩm định lại giá trị của rừng theo tiêu chí “rừng nghèo” và “rừng nghèo kiệt” để chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Trường hợp rừng dương ven biển Phú Yên không chỉ đóng vai trò một lá phổi của thành phố Tuy Hoà mà còn là phương tiện chắn gió và chắn cát hữu hiệu nhất cho người dân sống trong khu vực này.

Tỉnh Phú Yên còn nghèo. Đúng! Tỉnh Phú Yên cần làm kinh tế để vươn lên. Cũng đúng! Tuy nhiên, phát triển du lịch Phú Yên không thể trông cậy vào những dự án vội vàng. Nếu chạy đua về sự hiện đại hào nhoáng, thì biển Tuy Hoà không thể nào cạnh tranh được với biển Nha Trang và biển Quy Nhơn. Ưu điểm của du lịch Phú Yên là sự hoang sơ và quyến rũ của bãi biển, cộng với đặc sản địa phương và những người dân chất phác, lương thiện. Thử nghĩ lại xem, gần đây du lịch Phú Yên được nhắc đến nhờ hiệu ứng bộ phim “Hoa vàng trên cỏ xanh”, không phải do du khách muốn khám phá vẻ đẹp thơ mộng của mảnh đất này ư?

Rừng dương ven biển là một thực thể hữu ích, mà không một thứ nhan sắc phù phiếm nào có thể thay thế được, chứ đừng nói một cuộc thi Hoa hậu quy mô tầm tầm như Hoa hậu hữu nghị ASEAN!