Mùa xuân biên giới: [Bài 3] Những ngôi nhà mùa xuân

1.

Giữa những triền núi hun hút gió, ông Hoàng Xín Phòng, thôn Giáp Trung, xã Thàng Tín, huyện Hoàng Su Phì lầm lũi sống như một chiếc bóng, lặng lẽ như sương sớm tan trên rừng già.

Hơn nửa đời người quẩn quanh bên những nương ngô và nồi mèn mén, ông chưa từng dám mơ đến một mái nhà kiên cố, cũng chẳng dám nghĩ cuộc đời mình sẽ có một bến bờ ấm áp. Vì nghèo, ông không giữ nổi người đàn bà từng cùng ông chia ngọt sẻ bùi. Một ngày của năm 2006, bà lặng lẽ bỏ đi, để lại sau lưng một người đàn ông cô quạnh với ba đứa con nheo nhóc.

Từ ngày vợ bỏ đi, lòng ông Phòng trống hoác, hệt như quả bí bị khoét rỗng ruột, chẳng còn gì ngoài một khoảng lặng não nề. Và cũng từ đó, ông đã quen với sự đơn độc, quen với những bữa cơm chan toàn nước mắt, quen với nỗi buồn thấm vào từng thớ đất, từng mái lá dột nát trên đầu.

Nhưng chẳng ai có thể quen với sự mất mát cứ dày vò hết lần này đến lần khác. Vậy mà với người đàn ông ấy, những đắng cay cứ bấu víu vào cuộc đời. Ngày bà vợ ông quay trở lại, không phải để ở bên ông, mà là để dẫn đi đứa con gái lớn, lòng ông như quả bí ấy, không chỉ rỗng mà còn bị bóp nát vụn, chẳng còn lại gì ngoài nỗi đau âm ỉ đến tận đáy lòng.

Ông sống như một cái bóng, lặng lẽ bám víu vào những ngày lam lũ trên nương để nuôi hai đứa con, trong căn nhà xiêu vẹo tưởng chừng chỉ cần một cơn gió mạnh cũng có thể cuốn đi. Mùa mưa năm ngoái, cơn gió ấy thực sự đã đến, quật đổ nốt chỗ trú cuối cùng của ba cha con. Nhưng cũng chính từ đống đổ nát ấy, một phép màu đã xuất hiện.

Bà con trong thôn cùng những người lính biên phòng Đồn biên phòng Thàng Tín đã xúm tay lại, kẻ cuốc, người xẻng, từng viên gạch, từng tấm ngói được dựng lên bằng nghĩa tình nơi biên ải. Chỉ sau một tuần, giữa núi rừng chênh vênh, một ngôi nhà mới vững chãi mọc lên, che chở ba con người nhỏ bé đã quen sống trong gió sương. Cán bộ, chiến sỹ Đồn biên phòng Thàng Tín còn hỗ trợ gia đình ông một con bò để tăng gia sản xuất.

Đứng trước mái ấm lần đầu tiên trong đời mình có được, ông Phòng lặng người đi. Bàn tay chai sần của người đàn ông khẽ chạm vào bức tường vững chắc, đôi mắt già nua ánh lên niềm vui xen lẫn nỗi xúc động khó nói thành lời. Ngôi nhà này, không chỉ che nắng che mưa, mà còn sưởi ấm trái tim đã từng hoang hoải suốt bao nhiêu năm.

Tết vừa rồi, lần đầu tiên ông đón mùa xuân mà không lo nhà dột, không sợ gió lùa buốt giá. Ngồi bên bếp lửa, ông chỉ còn một nỗi mong chờ, ngày nào đó, đứa con gái lớn cùng cháu ngoại sẽ trở về, cùng ăn chung với ông một nồi mèn mén, giữa ngôi nhà mà những tấm lòng ấm tình quân dân nơi biên giới đã trao cho ông bằng tất cả yêu thương.

2.

Con đường dẫn vào thôn Lùng Chin Hạ, xã Thèn Chu Phìn heo hút, hun hút gió, những bánh xe trườn qua từng con dốc dựng đứng, bùn đất nhão nhoẹt dưới cơn mưa lất phất đầu xuân. Tôi bám chặt vào yên xe, phía trước là anh Nguyễn Thành Luận, Chính trị viên phó Đồn biên phòng Thàng Tín, vẫn vững tay lái như bao lần anh đến với bà con.

Hôm nay, chúng tôi mang theo những đồng tiền đầu tiên (60 triệu đồng chia làm 3 đợt) của Đồn biên phòng Thàng Tín hỗ trợ hai hộ nghèo ở xã Thèn Chu Phìn để giúp họ xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Đến nhà Ma Chẩu Sinh, một trong những hộ được hỗ trợ, cảnh tượng đầu tiên hiện ra là ngôi nhà xiêu vẹo, mái lợp tạm bợ như chỉ chờ một cơn gió mạnh là có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Nhận những đồng tiền hỗ trợ từ tay bộ đội biên phòng, ánh mắt Sinh ánh lên niềm vui. Anh nói chắc nịch: “Phải quyết tâm làm nhà chứ! Một gia đình mà không có cái nhà kiên cố thì chưa phải một gia đình trọn vẹn.”

Sinh đã từng lầm lũi trong cái nghèo, ngày ngày cạn chén rượu mà quên mất nương rẫy, để mặc vợ con lo toan cuộc sống. Bao mùa lê ra hoa, kết trái, mà nghèo đói vẫn đeo bám gia đình anh như một bóng ma không chịu rời đi. Nhưng rồi thời gian trôi qua, con cái anh đã lớn, chúng được xuống huyện học cái chữ, được Nhà nước quan tâm, chăm lo.

Nhìn các con hăng say học tập, Sinh thấy lòng mình trỗi dậy một quyết tâm. Anh không muốn chúng xấu hổ, không muốn chúng tự ti vì hoàn cảnh gia đình. Anh biết mình phải thay đổi.

Nhìn người đàn ông ấy cẩn trọng cất từng tờ tiền vào túi áo, tôi hiểu rằng, với anh, đó không chỉ là sự hỗ trợ đơn thuần mà còn là niềm tin, là động lực để anh xây dựng một mái nhà vững chãi, để tương lai của các con anh không còn bị cái nghèo níu chân.

Nhưng hành trình của chúng tôi chưa dừng lại ở đó. Anh Nguyễn Thành Luận, Chính trị viên phó Đồn biên phòng Thàng Tín bảo với tôi rằng, còn một hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, đường vào nhà gập ghềnh gấp đôi, hôm nay nhất định phải đến để trao tiền hỗ trợ xây nhà mới.

Quả thực, sau nửa chặng đường, chiếc xe máy đành “bất lực” nằm lại bên một nương ngô, nhường bước cho đôi chân tiếp tục hành trình. Những vệt bùn trơn tuột, con đường đất nhão nhoẹt sau trận mưa đêm khiến mỗi bước đi trở thành thử thách.

Quần áo lấm lem, giày dép nặng trịch vì bùn đất, nhưng chẳng ai chùn chân. Vì ở cuối con đường ấy, có một mái nhà sắp được dựng lên, có một gia đình đang chờ đợi ngày mai tươi sáng hơn.

Lúc chúng tôi đến nơi thì Vàng Seo Lanh, thôn Lùng Chin Thượng không có nhà. Cán bộ xã và bộ đội biên phòng đã điện báo trước từ hôm trước, nhưng khi đến nơi vẫn phải đợi. Hôm nay nhà Lanh có đám ma, anh vừa mới từ mâm cỗ trở về, quần áo còn phảng phất mùi khói nhang. Thấy chúng tôi, hai vợ chồng Lanh mừng ra mặt.

Anh Luận trao tận tay Lanh những đồng tiền hỗ trợ, vừa cười vừa nhắc: “Tiền này không phải để uống rượu đâu nhé! Phải làm nhà đấy! Nếu tháng sau chúng tôi kiểm tra mà chưa thấy xây là đợt hỗ trợ tiếp theo sẽ không có đâu!” Lanh gật đầu cười trừ, ánh mắt đầy quyết tâm: “Biết mà!”

Thực ra, cả tuần nay, Lanh đã nhờ bà con dân bản san nền, đào móng để chuẩn bị làm nhà. Nhưng mấy ngày vừa rồi, bà con trong bản bận cúng rừng, một tục lệ linh thiêng của người vùng cao. Trong những ngày này, họ không làm nương, không chặt cây, không khởi công bất cứ việc gì lớn. Chờ hết đợt cúng rừng, anh sẽ bắt tay ngay vào dựng nhà, để kịp hoàn thành trước mùa mưa.

Mùa xuân này, ở nơi biên cương xa xôi, sẽ có thêm một mái nhà vững chãi được dựng lên. Một mái nhà không chỉ che mưa che nắng, mà còn là nơi neo giữ hy vọng, là minh chứng cho tình quân dân gắn bó, là động lực để những gia đình nghèo như Vàng Seo Lanh tin vào một ngày mai no ấm.

3.

Nếu như trước đây, ở các bản làng vùng biên giới, nhà tạm bợ nhiều vô kể, chỉ cần một trận gió mạnh hay cơn mưa rừng kéo đến là mái nhà có thể bay mất, thì giờ đây, nhờ chương trình “Xóa nhà tạm, nhà dột nát”, cuộc sống của bà con đang đổi thay từng ngày.

Riêng với Đồn biên phòng Thàng Tín, năm 2024 đã vận động, kêu gọi ủng hộ xây dựng được 3 căn nhà với tổng giá trị 210 triệu đồng. Nhưng con số ấy không chỉ dừng lại ở tiền bạc. Bởi từng viên gạch, từng mái nhà dựng lên đều thấm đượm mồ hôi, công sức của những người lính biên phòng. Suốt từ khi đào móng đến khi ngôi nhà hoàn thiện, các cán bộ, chiến sĩ đã đóng góp gần 300 ngày công, chung tay cùng bà con dựng lên những mái ấm thực sự.

Năm 2025, Đồn biên phòng Thàng Tín tiếp tục kêu gọi, vận động các đơn vị tài trợ để hỗ trợ xây dựng 5 ngôi nhà mới tại các xã Thàng Tín, Pố Lồ, Thèn Chu Phìn với tổng trị giá 300 triệu đồng. Đến nay, 3 căn nhà đã khởi công, còn 2 căn còn lại cũng chuẩn bị bước vào giai đoạn xây dựng.

Mỗi một ngôi nhà mới mọc lên là một giấc mơ được chắp cánh. Mỗi viên gạch đặt xuống là một bước tiến để bà con thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Những người lính biên phòng không chỉ mang đến cho đồng bào vùng cao sự hỗ trợ về vật chất, mà quan trọng hơn, họ trao gửi niềm tin, động lực để bà con vươn lên, bám đất, giữ rừng, chung tay bảo vệ biên cương Tổ quốc.