Vì sao ngành cà phê thế giới khó phát triển bền vững?

Một báo cáo tổng hợp về ngành cà phê thế giới vừa công bố cho thấy, tình trạng xâm hại môi trường và tận dụng lao động trong khai thác ngành cà phê trong nhiều năm qua hầu như không có sự thay đổi tích cực nào. Điều này cũng gián tiếp khiến hầu hết nông dân trồng cà phê lâm vào thua lỗ do không thể sản xuất bền vững.

Nghiên cứu do nhóm Coffee Barometer, một tổ chức phi chính phủ (NGO) toàn cầu xúc tiến trong bối cảnh hàng loạt các “ông lớn” hàng đầu thế giới, bao gồm cả Starbucks và JDE Peet… đang phải đối mặt với làn sóng tẩy chay ngày càng tăng của người tiêu dùng do sản phẩm của họ bị tố cáo không có nguồn gốc đạo đức.

Trước đó, hồi trung tuần tháng 1 năm nay, liên minh châu Âu (EU) cũng lên kế hoạch đề xuất một đạo luật có hiệu lực ngay lập tức để ngăn chặn việc nhập khẩu các mặt hàng có liên quan đến nạn phá rừng và vi phạm nhân quyền. Theo Reuters, động thái này diễn ra sau nhiều năm nỗ lực tự nguyện bất thành của các công ty kinh doanh cà phê nhằm làm sạch chuỗi cung ứng của họ.

"Trong khi một số ít công ty có các chính sách toàn diện (bền vững), thì nhiều thương nhân và những nhà rang xay lớn vẫn lập lờ, không rõ ràng về các cam kết của họ, thậm chí không có bất kỳ tiến bộ nào đối với vấn đề này. Rõ là cha chung không ai khóc", báo cáo của Coffee Barometer trích dẫn nhưng không chỉ đích danh từng doanh nghiệp nằm trong “danh sách đen”.

Trong khi đó, hãng JDE Peet cho biết họ cũng nhận thức và bày tỏ mối quan tâm đến các vấn đề mà nông dân trồng cà phê quy mô nhỏ đang phải đối mặt và đưa ra các chương trình hành động tại 15 quốc gia sản xuất cà phê lớn, nhằm giải quyết các thách thức để phát triển bền vững. Riêng Starbucks đến nay vẫn im hơi lặng tiếng khi được đề cập đến vấn đề này.

Giá cà phê arabica kỳ hạn ICE đã rơi xuống đáy- mức thấp nhất trong gần 14 năm, vào thời điểm năm 2019 và được cho là thấp hơn chi phí sản xuất của đa số các hộ sản xuất nhỏ lẻ. “Các nông hộ sản xuất nhỏ lẻ đang phải gánh chịu áp lực liên tục để cắt giảm chi phí, đặc biệt là những chi phí liên quan đến giá thuê nhân công và môi trường”, báo cáo cho biết.

Theo báo cáo trên, ngành cà phê thế giới hiện được định giá khoảng từ 200-250 tỷ USD/năm ở cấp độ bán lẻ. Tuy nhiên các nước sản xuất loại đồ uống phổ biến nhất hành tinh lại chỉ nhận được chưa đầy 10% giá trị đó khi xuất khẩu hạt cà phê và nông dân thậm chí còn được hưởng lợi ít hơn rất nhiều.

Nghiên cứu mới cũng cho biết, hiện bản đồ cây cà phê được trồng trên diện tích khoảng 12,5 triệu đồn điền lớn nhỏ trên khắp thế giới, trong đó có đến 95% diện tích là các nông trại sử dụng nhiều lao động (thường sử dụng toàn bộ các thành viên gia đình nông dân vào lao động thời vụ). Nói cách khác, cà phê mang lại sinh kế cho hàng chục triệu người trên thế giới.

Coffee Barometer cũng cảnh báo rằng, cho đến nay hoạt động sản xuất cà phê chỉ đóng một vai trò tương đối nhỏ trong vấn nạn phá rừng, nhưng điều này sẽ không còn tồn tại lâu trong tương lai, nếu không có những chính sách cải cách, tái cấu trúc toàn ngành. Một trong những bằng chứng là tại Peru, ước tính đã có tới 25% các vụ phá rừng ở nước này liên quan đến sản xuất cà phê.

“Phá rừng hiện là nguyên nhân chính thứ hai gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu, nó chỉ xếp sau các hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch”, báo cáo chỉ rõ.