Vì sao ngành điều quyết ... giảm sản lượng?

Theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam, kết thúc năm 2017, số liệu của Bộ NN-PTNT cho thấy ngành điều đã XK được khoảng 353.000 tấn nhân, trị giá 3,52 tỷ USD, tăng 1,9% về lượng và 23,8% về giá trị so năm 2016.

Chế biến điều XK

Tuy thị trường nhân điều thế giới vẫn đang thuận lợi, nhưng trong năm 2018, ngành điều lại không hướng tới việc gia tăng sản lượng chế biến cũng như giá trị XK. Ngược lại, ngành điều sẽ giảm sản lượng nhân điều từ 350.000 tấn năm 2017 xuống còn 300.000 tấn trong năm 2018. Với lượng nhân điều sẽ giảm tới 50.000 tấn như trên, dự kiến giá trị XK nhân điều trong năm 2018 sẽ chỉ vào khoảng 3 tỷ USD, giảm 500 triệu USD so với năm 2017.

Tại sao ngành điều lại quyết định giảm sản lượng nhân điều, qua đó sẽ giảm kim ngạch XK? Ông Nguyễn Đức Thanh cho hay, lý do chính mà các DN đưa ra là Việt Nam còn phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu NK. Năm qua, giá điều thô NK đã lên quá cao, bình quân cả năm là 1.954 USD/tấn, tăng tới 23,23% so giá bình quân điều thô NK năm 2016. Trong khi đó, do điều thô phải NK chủ yếu từ châu Phi, thời gian vận chuyển dài (khoảng 1 tháng), cộng với thời gian lưu kho ở cảng lâu, khiến cho nhiều lô điều thô NK, khi mở ra, đã có 1 tỷ lệ không nhỏ bị hư hỏng. Ngoài ra, NK điều thô từ châu Phi, DN Việt Nam còn phải đối mặt với những rủi ro khác như bị nhà XK yêu cầu đặt cọc trước nhưng không giao hàng, nên bị mất tiền cọc… Những yếu tố trên đã khiến cho trong năm 2017, dù giá trị XK nhân điều tăng cao, giá nhân điều XK cũng ở mức kỷ lục (bình quân 9.885 USD/tấn, tăng 21,23% so năm 2016), nhưng lợi nhuận của các DN điều lại không được như mong muốn.

Mặt khác, do giá nhân điều trên thị trường thế giới đã tăng quá cao, cũng tiềm ẩn những bất lợi nhất định cho việc XK nhân điều. Bởi trên thị trường thực phẩm thế giới, hạt điều năm trong nhóm hạt quả khô, cùng với nhiều loại hạt khác như óc chó, hạnh nhân… Nếu giá nhân điều cứ đứng ở mức cao, nhiều khả năng nhiều người tiêu dùng trên thế giới sẽ chuyển sang sử dụng những loại hạt khác có giá dễ chịu hơn. Khi ấy, XK nhân điều sẽ gặp phải khó khăn ít nhiều.

Vì những lý do trên, từ năm 2018, ngành điều sẽ tập trung giảm lượng, tăng chất, đẩy mạnh chế biến sâu và phát triển thị trường nội địa. Ông Thanh cho biết, hiện nay, rất khó thống kê, tính toán được lượng nhân điều được chế biến sâu là bao nhiêu. Nhưng chắc chắn, nhân điều chế biến sâu đang tăng nhanh khi nhiều nhà máy đầu tư vào mảng này. Trên thị trường hiện đã có hàng chục loại sản phẩm nhân điều chế biến sâu như nhân điều mật ong, nhân điều wasabi, điều rang muối… Nhiều sản phẩm nhân điều chế biến sâu của Việt Nam đã được XK sang Úc, Hồng Kông, Trung Quốc…

Về thị trường nội địa, hiện cũng chưa có những khảo sát, đánh giá cụ thể, nhưng nhu cầu tiêu thụ điều tăng lên ở thị trường nội địa là có thật, hạt điều cũng đang ngày càng trở nên quen thuộc hơn với nhiều người tiêu dùng Việt Nam. Theo ông Nguyễn Đức Thanh, trước đây, người miền Bắc, miền Trung và nhiều người ở miền Nam không hề biết tới hạt điều. Nhưng bây giờ, ở rất nhiều ngõ ngách tại Hà Nội, đều có thể thấy những gói hạt điều rang muối được bày bán trong các cửa hàng tạp hóa, quán nước... Nhìn chung, nhu cầu tiêu thụ hạt điều ở trong nước đã tăng mạnh từ khi trên các phương tiện thông tin đại chúng xuất hiện những công bố của các cơ quan trong và ngoài nước nghiên cứu, đánh giá về giá trị dinh dưỡng của hạt điều đối với sức khỏe con người.