Ngày 24/11, Bộ NN- PTNT đã tổ chức họp trực tuyến với các địa phương để sơ kết sản xuất lúa vụ hè thu, vụ mùa và triển khai kế hoạch vụ đông xuân 2011-2012 các tỉnh phía Bắc.
Dù gặp điều kiện thời tiết bất thuận, mưa nhiều, dính bão lúc lúa trỗ gây bạc lá, mất mùa cục bộ ở một số tỉnh nhưng theo Cục Trồng trọt vụ hè thu, vụ mùa năm nay vẫn thắng lợi. Thống kê cho thấy diện tích vụ mùa toàn miền Bắc đạt 1.192.000 ha, năng suất trung bình 49 tạ/ha, tăng khoảng 0,3 tạ/ha so với năm 2010, sản lượng ước đạt 5,8 triệu tấn, tăng 57.000 tấn so với năm 2010.
Kết quả vụ lúa hè thu, mùa đã góp phần quan trọng vào sản lượng lúa cả năm 2011 của các tỉnh phía Bắc đạt 13,6 triệu tấn, góp phần cùng cả nước đạt sản lượng lúa kỷ lục 41,8 triệu tấn. Tỷ lệ trà mùa sớm, mùa trung chiếm khoảng 90%, mùa muộn khoảng 10%. Tỷ lệ lúa lai đạt 276.000 ha, chiếm 20,3%, tăng 45.000 ha so với năm trước.
Phân tích các giải pháp kỹ thuật của vụ hè thu, vụ mùa trong vài năm gần đây cho thấy tăng tối đa diện tích trà mùa sớm bằng các giống ngắn ngày, cực ngắn ngày là giải pháp quan trọng nhất đi theo nó là mở rộng diện tích lúa lai ngắn ngày trong vụ hè thu, mùa sớm.
Dự kiến diện tích lúa vụ đông xuân 2011-2012 là 1.145.000 ha giảm khoảng 7.000 ha so với năm 2010 với năng suất đạt 61,5 tạ/ha. Cục Trồng trọt phân tích, năm 2012 tiết Lập xuân vào ngày 4/2 nên cần tránh tư tưởng chủ quan, tùy tiện, gieo cấy sớm trước thời vụ dẫn đến lúa trỗ sớm, có nguy cơ gặp rét gây mất năng suất. Hạn chế tối đa trà xuân sớm, xuân trung trừ những nơi có điều kiện đặc thù mà phải mở rộng tối đa trà xuân muộn, mở rộng tối đa diện tích lúa lai (phấn đấu đạt khoảng 450.000 ha, tương đương 40% diện tích gieo cấy).
Mở rộng diện tích gieo thẳng bằng công cụ sạ hàng hoặc gieo bằng tay trên chân đất vàn, vàn cao, chủ động tưới tiêu nhất là ở những cánh đồng dồn điền, đổi thửa. Mỗi tỉnh cần thử nghiệm xây dựng cánh đồng mẫu lớn trên cơ sở dồn điền đổi thửa, áp dụng giống, tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, cơ giới hóa gắn với liên kết bốn nhà.
Thứ trưởng Bùi Bá Bổng nhấn mạnh: Bốn năm liên tiếp được mùa vụ đông xuân ở phía Bắc do áp dụng trà gieo cấy đúng và công tác chống hạn tốt. Nhân đà đó, sắp tới cần đẩy mạnh gieo thẳng, thu hoạch lúa bằng máy để giảm công sức, chi phí cho sản xuất. Về khâu giống phải có kế hoạch sử dụng cụ thể hơn, theo tôi mỗi địa phương nên xác định khoảng 5 giống chủ lực. Tránh hiện tượng danh sách giống nhiều sẽ bị nhiễu và tránh dồn một tỷ lệ quá cao vào một giống, rất dễ gặp rủi ro như trường hợp của Bắc Thơm số 7 vụ vừa rồi.
Về cây công nghiệp dài ngày, nhất là vấn đề cây cao su - một “nạn nhân” thê thảm trong vụ rét đậm, rét hại năm 2010 cũng cần có biện pháp đối phó. Ở các tỉnh Tây Bắc nằm trong vùng quy hoạch phát triển cây cao su tỷ lệ chết rét chỉ 5%, các tỉnh Đông Bắc ngoài vùng quy hoạch bị thiệt hại tới 20-80% diện tích. Do đó trong thời gian tới, các địa phương trong vùng miền núi phía Bắc cần tiếp tục kiểm tra, có biện pháp hạn chế tác hại của rét cũng như phải thay đổi cơ cấu giống sang giống chịu rét đồng thời chuẩn bị đủ cơ số giống cho việc trồng thay thế.
Có khá nhiều địa phương phản ánh hiện tượng khó khăn về giống cây trồng, công trình thủy lợi. Thái Bình ngoài kiến nghị hỗ trợ giống còn nêu chuyện lỏng lẻo giữa các dự án khuyến nông và Sở NN - PTNT nên quản lý khó. Nam Định - địa phương đã quy hoạch nông nghiệp xong cho hơn 200 xã, thị trấn nên đang đẩy mạnh dồn điển đổi thửa, phấn đấu tỷ lệ lúa lai đạt khoảng 50% diện tích với bộ giống ngắn ngày, năng suất khá, tiến tới loại bỏ giống dài ngày.
Ông Trần Mạnh Báo -Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại giống cây trồng VN thì thanh minh xung quanh dư luận về giá giống lúa lai: “Việc sản xuất giống lúa lai của TQ năm nay thành công, lượng giống dồi dào, những giống cũ sẽ không thiếu nhưng các giống mới có thể thiếu cục bộ. Giá lúa lai mua theo đồng nhân dân tệ năm nay không cao hơn năm ngoái nhưng do tỷ giá bị đẩy lên cộng với đầu vào của tất cả mọi thứ đều tăng nên bà con cần chia sẻ với các doanh nghiệp chứ không phải tự ý họ muốn nâng giá”…
