Khắc tinh của những tàu đánh bắt xa bờ
Theo TS Trần Văn Vinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Bình Định, cá heo có khá nhiều tại vùng biển miền Trung. Cá heo đi thành đàn, mỗi đàn từ 10 – 15 con, chúng thường xuất hiện tại vùng lộng và vùng khơi, thức ăn của chúng là các loài cá nổi. Cá heo là loài cá rất tinh khôn, chúng nghe tiếng máy những tàu đánh bắt xa bờ nổ là lập tức kéo đàn đi theo tàu, tùy từng nghề, khi ngư dân dùng đèn hay dùng mồi dụ được đàn cá tập trung lại để đánh bắt là kể như chúng được 1 bữa “tiệc tùng”. Bởi, ở giữa đàn cá hàng chục tấn thì chúng tha hồ ăn mồi, khiến đàn cá hoảng loạn chạy biến mất, ngư dân mất cơ hội đánh bắt mẻ cá ấy.
Thiết bị xua đuổi cá heo hiệu Dolphin Dissuasive Devise, model DDD 03 nhỏ gọn (góc dưới bìa trái), dễ sử dụng lại cho hiệu quả cao, những tàu lưới vây thích sử dụng. Ảnh: Vũ Đình Thung.
“Cá heo khoái nhất là đi theo các tàu hành nghề lưới vây rút ngày và lưới vây rút đêm, bởi khi các tàu này dụ được đàn cá tập trung lại là có đến hàng chục tấn cá, cá heo tha hồ “chè chén”. Mà khi cá heo xuất hiện thì lũ cá ngừ sọc dưa lập tức chạy tán loạn, kể như ngư dân mất mẻ cá. Nghề câu cá ngừ đại dương mà gặp cá heo cũng chẳng làm ăn gì được. Khi ngư dân thả mồi câu bằng mực thì lũ cá heo đến đớp mất, chúng ăn mất mồi nhưng không bao giờ dính câu, mà khi cá heo xuất hiện thì cũng chẳng con cá ngừ nào dám bén mảng đến”, TS Vinh cho biết.
Trong chuyến theo tàu cá mang số hiệu BĐ 94439 TS (900CV) của ngư dân Nguyễn Văn Ái ở thôn Xuân Thạnh, xã Mỹ An (huyện Phù Mỹ, Bình Định) đi đánh bắt tại ngư trường Trường Sa với nghề lưới vây rút ngày, tôi đã được tận mắt chứng kiến 1 đàn cá heo đi theo tàu cá. Khi tàu gặp đàn cá heo, thuyền trưởng Nguyễn Văn Tý lập tức bảo tài công cho tàu đi sang vùng biển khác may ra mới gặp đường luồng cá để bủa lưới. “Cá heo cứ đi theo tàu mình thế này thì lũ cá chạy bay biến hết, lấy gì mình đánh bắt”, thuyển trưởng Tý giải thích.
Đàn cá heo đi theo con tàu khiến hôm ấy tàu cá BĐ 94439 TS không đánh được mẻ cá nào. Ảnh: Vũ Đình Thung.
Trước thực tế trên, những năm gần đây nhiều tàu cá đánh bắt xa bờ của ngư dân Bình Định sử dụng thiết bị xua đuổi cá heo trong quá trình hoạt động, để vừa đạt hiệu quả sản xuất, vừa bảo vệ được loài động vật biển quý hiếm này. “Ở Bình Định hiện có khoảng 50 tàu cá sử dụng thiết bị xua đuổi cá heo hiệu Dolphin Dissuasive Devise, model DDD 03 do Ý sản xuất. Thiết bị hình khối trụ trọng lượng 905g, chiều cao 21cm, đường kính 0,6cm. Thiết bị sử dụng nguồn điện xoay chiều 220V để sạc, tạo ra tần số sóng âm 5 - 500 KHz. Trong quá trình đánh bắt, ngư dân thả thiết bị xuống biển ở độ sâu từ 10 - 200m. Khi thiết bị hoạt động, phát ra sóng âm gây khó chịu trong bán kính 300m, độ sâu 80m. Cá heo không thể đi vào vùng ảnh hưởng sóng âm nên không đánh động được những đàn cá, mực khiến ngư dân đánh bắt hiệu quả hơn. Thiết bị này có thể áp dụng cho nhiều loại nghề, như mành chụp, lưới vây, lưới rê, giã cào, câu mực, câu cá ngừ đại dương”, TS Trần Văn Vinh cho hay.
Đêm đến, khi những tàu lưới vây ánh sáng cho đèn dẫn dụ đàn cá tập trung lại là cá heo cũng xuất hiện để ăn mồi. Ảnh: Vũ Đình Thung.
Nâng cao hiệu quả đánh bắt
Thiết bị xua đuổi cá heo cho thấy hiệu quả nhất đối với những nghề dùng ánh sáng để nhử mồi như nghề lưới vây ánh sáng, hoặc nghề câu cá ngừ đại dương bằng phương pháp câu tay kết hợp ánh sáng vào ban đêm. Ngư dân Võ Văn Tánh ở phường Hoài Hương (TX Hoài Nhơn, Bình Định), chủ tàu lưới vây ánh sáng mang số hiệu BĐ 97654 TS, một trong những chủ tàu cá đầu tiên ở Bình Định sử dụng thiết bị xua đuổi cá heo trong hoạt động đánh bắt thủy sản, cho biết: “Nghề lưới vây ánh sáng chủ yếu đánh bắt vào ban đêm. Khi màn đêm buông xuống, tàu chong đèn điện để dẫn dụ cá, mực tập trung lại, sau đó bủa lưới đánh bắt. Khi đèn bật lên, lũ cá mực bị ánh sáng dẫn dụ tụ lại thì cá heo liền kéo đến săn mồi. Khi thấy cá heo xuất hiện là anh em thuyền viên ai nấy đều buồn so, bởi cầm chắc mẻ cá ấy công cốc vì chẳng đánh bắt được gì. Đầu năm 2019, tôi mua thiết bị xua đuổi cá heo, thiết bị này nhỏ gọn, dễ sử dụng, hiệu quả trông thấy. Thiết bị này giúp mình vừa đánh bắt đạt hiệu quả, vừa bảo vệ được loài cá heo quý hiếm”.
Cá đã vào lưới mà gặp đàn cá heo là kể như công cốc, lũ cá heo sẽ xé lưới để ăn đàn cá đã nằm trong lưới. Ảnh: Vũ Đình Thung.
“Cá heo loại to vừa có trọng lượng mỗi con vài chục ký, thường đi thành đàn lớn, từ 50 - 100 con. Cá heo loại “đại” mỗi con có trọng lượng từ 500kg đến hơn 1 tấn, loại cá heo lớn này thường đi theo đàn từ 5 - 10 con. Có lần tàu của tôi bủa mẻ lưới khoảng hơn 7 tấn cá, khi thuyền viên đang hì hục kéo lưới thì cá heo loại lớn xuất hiện, chúng phá tung lưới để ăn đàn cá đã nằm trong lưới. Loáng chốc chúng tôi mất sạch đàn cá, giàn lưới cũng rách tan hoang. Từ khi sử dụng thiết bị xua đuổi cá heo, từ đó đến nay tàu của tôi không còn lặp lại tình trạng cũ”, ngư dân La Thành Sơn ở phường Hoài Hương (TX Hoài Nhơn), chủ 2 tàu lưới vây ánh sáng, kể lại.
