Sởi là một bệnh thuộc phế kinh, do đó rất hay gặp chứng kèm theo là viêm phổi.
Sởi thời kỳ đầu hoặc thời kỳ đã mọc, nếu phong hàn, phong nhiệt vít lấp phế, hoặc nhiệt độc quá thịnh, đều có thể kèm theo bệnh viêm phổi. Đã kèm theo bệnh viêm phổi sẽ ảnh hưởng đến nốt sởi mọc ra thuận lợi hay không, độc sởi nung nấu sẽ viêm phổi càng mạnh. Nếu có thể làm cho sởi mọc thấu ra ngoài.
1. Phong tà làm vít lấp phế, có các chứng sốt cao không lui, khái thấu đàm suyễn, hô hấp dồn dập, miệng môi, móng tay, chân tím tái, mũi cánh phập phồng, không có mồ hôi hoặc ít mồ hôi nốt sởi mọc thấu ra ngoài bình thường, mạch phù khẩn chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng.
Dùng bài thuốc: Trích ma hoàng 8g, Khổ hạnh nhân 8g, Sinh thạch cao 12g, Kim ngân hoa 12g, Liên kiều 12g, Ngưu bàng tử 12g, Cát căn 8g, Bạc hà 4g, Đạm trúc diệp 12g, Cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
2. Nhiệt độc nung nấu ở trong, có các chứng sốt cao không lui; khái thấu suyễn thở, nốt sởi đỏ thẫm tía xám kết dầy thành mảng, xuất hiện đổ máu cam, môi khô, mạch hồng sác, lưỡi đỏ ít tân dịch, rêu lưỡi vàng.
Dùng bài thuốc: Sinh thạch cao 20g, Tri mẫu 8g, Hoàng cầm 8g, Hoàng liên 4g, Ngưu bàng tử 8g, Đại thanh diệp 12g, Liên kiều 12g, Sơn chi tử 8g, Đan bì, Cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
3. Nhiệt độc hãm vào trong, có các chứng sốt cao kéo dài hoặc dao động, phiền táo không yên hoặc xuất hiện tinh thần không tỉnh táo, hai mắt trông ngược, mạch trầm sác, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng.
Dùng bài thuốc: Sinh thạch cao 16g, Sơn chi tử 8g, Hoàng liên 4g, Xương bồ 8g, Liên kiều 12g, Sừng trâu 12g, Sinh đạo nha 12g, Cam thảo 4g, Tri mẫu 8g, Mạch đông 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
4. Kinh quyết co giật có các chứng cổ cứng, hai mắt trông ngược, quá lắm thì uốn ván, hàm răng nghiến chặt, hoặc tứ chi run rẩy, mạch huyền khẩn, rêu lưỡi vàng mỏng.
Dùng bài thuốc: Câu đằng 8g, Cúc hoa 12g, Cam địa long 8g, Thiên ma 8g, Cam thảo 4g, Sừng trâu 12g, Bạch thược 8g, Thuyền thoái 4g, Hoàng cầm 8g, Sinh tang chi 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
5. Hư nhược suy kiệt do tuổi nhỏ hoặc trẻ em tiên thiên bất túc, vì thể lực yếu rất dễ gây nên suy kiệt, có cả chứng phát nhiệt phiền táo, khái thấu không dễ, môi khô răng se, mạch hư sác, lưỡi sạch không có rêu.
Dùng bài thuốc: Hồng nhân sâm 8g, Chế phụ phiến 12g, Sinh long cốt 12g, Sinh mẫu lệ 12g, Can khương 4g, Trích hoàng kỳ 12g, Trích cam thảo 8g, Hoặc dùng Hồng nhân sâm 8g, Chế phụ phiến 12g. Sắc lấy nước đặc cho uống.
Ở thời kỳ lên sởi hoặc ở thời kỳ kèm theo viêm phổi có thể xuất hiện viêm họng, ỉa chảy và các chứng khác. Nếu độc lưu ở họng, có các chứng khái thấu (ho khan) có tiếng khò khè, họng đau, đỏ cho dùng bài thuốc sau:
Huyền sâm 8g, Cát cánh 8g, Kim ngân hoa 12g, Ngưu bàng tử 12g, Đạm đậu xị 8g, Mạch đông 8g, Cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
