Những ngày đầu tháng 11 vừa qua, nhiều hộ nông dân ở huyện Bảo Lâm (Lâm Đồng) đã phản ánh đến cơ quan báo chí về việc sầu riêng của họ do Công ty Phát triển công nghệ sinh học (Donatechno, thuộc Trung tâm Khoa học tự nhiên và công nghệ quốc gia) cung ứng giống đã và đang bị chết đứng hàng loạt trong vườn. Mở rộng phạm vi tìm hiểu, chúng tôi được biết không chỉ ở Bảo Lâm mà nhiều vùng khác trong tỉnh Lâm Đồng như Di Linh, Đạ Huoai…, cây sầu riêng của họ do Donatechno cung cấp giống cũng rơi vào tình cảnh tương tự.
Theo báo cáo của huyện Bảo Lâm, hai địa phương có sầu riêng do Công ty Donatechno cung cấp giống bị chết nhiều nhất là xã Lộc Thành và xã Lộc Nam. “Hiện ở hai xã này đã có 3ha sầu riêng đã bị xóa sổ hoàn toàn; cây sầu riêng ở 65ha khác có triệu chứng khô đọt, cháy lá, 46ha bị nứt thân, chảy mủ” – một cán bộ phòng chuyên môn của huyện này cho biết. Vị cán bộ này còn nói thêm: “Bảo Lâm hiện có 1.300ha sầu riêng; trong đó sầu riêng có nguồn gốc giống từ Donatechno chiếm 500ha được trồng từ trong các năm 2002 – 2003".
Điều đáng quan tâm là diện tích sầu riêng của Donatechno hiện đang là mối lo của nhiều người bởi sau 7 – 8 năm trồng, cây bỗng bị bệnh và chết khô. Tại huyện Đạ Huoai, theo số liệu của Trung tâm Nông nghiệp huyện, trong 1.500ha sầu riêng hiện có thì diện tích trồng mới trong năm 2009 vừa qua chỉ chiếm 42ha. Thế nhưng, cho đến cuối tháng 10/2010, trong số diện tích trồng mới của năm 2009 đã có hơn 25ha bị chết hoàn toàn với những biểu hiện như trên. Cùng với 25ha này, trong hơn 200ha sầu riêng ghép của huyện Đạ Huoai cũng đã có đến 110ha bị xóa sổ, diện tích còn lại đang bị nhiễm nhiều thứ bệnh và rất ít có khả năng sống sót. Được biết, hầu hết diện tích sầu riêng của huyện có nguồn gốc giống từ Donatechno cung cấp.
Điều đáng nói, cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng khi phân tích nguyên nhân dẫn đến việc hàng loạt vườn sầu riêng chết khô thường hay đổ lỗi cho nông dân. Ví dụ, nguyên nhân thường thấy trong các báo cáo của cơ quan hữu trách tỉnh này viện dẫn là nông dân thiếu đầu tư chăm sóc, biện pháp chống khô hạn cho cây sầu riêng không được nông dân chú trọng nên nhiều loại bệnh hại trên cây trồng có dịp phát triển, đặc biệt là bệnh xì mủ và thối rễ. Và nấm Phytophora trên cây sầu riêng là nguyên nhân chính làm cho cây xì mủ và thối rễ, dẫn đến sầu riêng chết hàng loạt.
Trong khi đó, nhiều hộ dân cho rằng họ có thừa kinh nghiệm và kỹ thuật trong chăm sóc, đầu tư cho cây sầu riêng. Đồng thời, họ cũng không dại gì bỏ ra hàng trăm triệu đồng để trồng và bón chăm vườn cây của mình để cuối cùng cây trồng bị chết khô vì chính họ thiếu đầu tư. Và, nông dân cũng lấy làm lạ là không hiểu vì sao nhà cung cấp giống vẫn đứng ngoài cuộc, trong khi hiện tượng sầu riêng chết đứng hàng loạt không phải chỉ mới xảy ra gần đây.
