Phập phồng cá tra

Trong mấy tháng gần đây, người nuôi cá ở ĐBSCL đã lấy lại được chút hưng phấn khi giá cá tra xuất khẩu tăng cao. Thế nhưng sự hưng phấn ấy chỉ lóe lên chốc lát bởi ngay sau đó, các mặt hàng thiết yếu như điện, xăng dầu, thức ăn chăn nuôi cũng bắt đầu tăng cao.

>> Nông dân ngửa mặt trông trời
>> Làng chài trong cơn ''áp thấp''

Vào những ngày cơn “bão giá” ập đến, chúng tôi về lại những vùng nuôi cá tra ao hầm xuất khẩu trên địa bàn tỉnh An Giang. Là một tỉnh duy nhất ở ĐBSCL được thiên nhiên ưu đãi bởi hai dòng sông Hậu, sông Tiền bao bọc nên nghề nuôi cá da trơn phát triển rất sớm và đã làm cho không ít người trở nên giàu có. Một tượng đài cá tra, cá basa đã được dựng lên như một niềm kêu hãnh cho quê hương mình. Nhiều hộ chăn nuôi ăn nên làm ra ngày ấy đến đây nhìn ngắm tượng đài với sự cảm mến vô cùng khi cá tra, cá basa đem lại cho họ cuộc sống sung túc. Thế rồi không lâu sau, có người đi ngang qua tượng đài chẳng thèm nhìn, có người đến đây rồi ôm mặt khóc vì họ đã nghèo đi cũng vì con cá. 

Ông Nguyễn Văn Nhích cho cá ăn bằng rau muống xay nhuyễn trộn với mớ cám khô trong thời bão giá

Hơn một tháng nay, khi nghe tin giá cá tra xuất khẩu tăng cao, ở mức 24.500 – 25.000 đồng/kg, ngỡ tưởng không khí thả nuôi đã vui trở lại. Tuy nhiên trên suốt chặng đường dài đi qua các huyện, thị xã như Chợ Mới, Phú Tân, Tân Châu, An Phú, Châu Đốc, Châu Phú, Châu Thành…chúng tôi thật sự xót xa khi chứng kiến nhiều ao hầm nuôi cá tra của bà con ngày nào giờ đây xơ xác. Một số ao, bà con tận dụng để trồng rau muống, bông súng, thậm chí còn bị sang lấp để cất nhà.

Có mặt tại huyện An Phú (An Giang), một nơi được xem là cái nôi trong nghề nuôi cá da trơn của tỉnh cũng như của ĐBSCL, tìm đỏ cả mắt, chúng tôi mới phát hiện còn một ít hộ dân nuôi cá tra nằm cặp bên bờ sông Bình Di thuộc địa bàn xã Vĩnh Trường với quy mô nhỏ lẻ. Đang dọn dẹp lại lán trại nuôi cá, khi thấy chúng tôi đến, anh Nguyễn Văn Tân vội vã hỏi: “Mấy anh tới để coi cá hay là giới thiệu thức ăn. Nếu coi cá thì mời vô coi, còn giới thiệu thức ăn thì thôi, ở đây xài thức ăn tự chế không à”.

Đợi anh Tân dứt lời, chúng tôi nói: “Chúng tôi đến chỉ để hỏi thăm tình hình chăn nuôi của bà con dạo này có khá không”. Vừa nghe nói xong, anh Tân tặc lưỡi, lắc đầu ngao ngán: Giá cá tra xuất khẩu tăng khá cao nhưng không ăn thua gì so với sự leo thang của chi phí đầu vào. Hiện các loại nguyên liệu dùng để làm thức ăn tự chế cho cá đều tăng cao. Cụ thể, giá cám tăng từ 4.000 đồng/kg lên 5.300 đồng/kg, cá biển từ 4.000 đồng lên 6.800 đồng/kg, đậu nành từ 9.000 đồng lên 11.500 đồng/kg. Tính chung lại, một kg thức ăn tự chế có giá khoảng 10.000 đồng/kg, thấp hơn khoảng 1.000 đồng/kg so với thức ăn chế biến sẵn.

Giá cá giống loại hai phân rưỡi từ 2.200 đồng lên 3.000 đồng/con. Tiền thuê nhân công cũng tăng từ 1,2 triệu đồng lên 1,5 triệu đồng/người/tháng. Nếu tiền điện tăng lên 15,28% thì mỗi tháng sẽ tăng từ 1 triệu đồng lên hơn 1,5 triệu đồng. Tiền mua dầu chạy máy đánh thức ăn cho cá tăng từ 1,764 triệu đồng lên 2,196 triệu đồng mỗi tháng (một ngày chạy 4 lít dầu). Đó là chưa nói đến chi phí phòng ngừa dịch bệnh. Vụ này thời tiết rất bất lợi do sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm lớn, cá mắc bệnh thất thoát khoảng 20%. Nhưng muốn giữ được mức 80% còn lại thì anh đã tốn gần 70 triệu đồng tiền mua thuốc trị bệnh cho cá (mới ½ thời gian nuôi).

Theo tính toán sơ bộ của anh Tân, nếu nuôi cá đạt tỉ lệ 1,6 kg thức ăn/ 1 kg cá thương phẩm thì giá thành hiện nay khoảng 20.000 đồng. Sau khi nghe anh Tân tính ra giá thành chăn nuôi, tôi nói: “Vậy thì với giá cá thương phẩm mà các nhà máy mua vào 24.500 đồng/kg, người nuôi cầm chắc có lãi 4.500 đồng thì quá tốt”. Anh Tân lắc đầu nói: “Mấy anh thấy vậy chứ đâu có phải. Thiệt ra nếu giữ được mức giá này thì tụi tui lời được cỡ 2.000 đồng/kg vì có nhiều chi phí khác nữa mà người ta ít ai tính vào. Vụ nào có lãi chút ít thì cũng chỉ đủ để tu bổ lại ao hầm như gia cố bờ bao, nạo vét bùn đáy ao và vệ sinh môi trường trước khi thả cá mới…Nên cuối cùng rồi cũng giống như kiểu lời thì tu bổ, lỗ thì thâm vốn nhà” - anh Tân nói.

Cũng giống như anh Tân, một số bà con còn cầm cự nuôi cá tra quy mô nhỏ ở các huyện khác như Châu Phú, Châu Thành…ai nấy đều hết sức phập phòng lo sợ, liệu đến cuối vụ thu hoạch thì giá cá có còn giữ ở mức này không. Chỉ lần một cơn đao giá hoặc khủng hoảng thừa như những năm trước thì coi như...vỡ nợ.