Bán rơm rạ, khoản thu không hề nhỏ

Thu tiền triệu từ bán rơm rạ

Chị Trần Thị Lanh (Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Quang Lanh, xã Bình Minh, huyện Kiến Xương) - một trong những người đi đầu trong phong trào đại điền (làm ruộng quy mô lớn) vụ mùa năm nay quyết định đầu tư máy cuộn rơm để thí điểm việc thu gom rơm rạ ngoài đồng.

Khác với nhiều vụ trước, rạ, rơm, phụ phẩm cây lúa trên diện tích đất canh tác chị đều không tận thu nên khi thu hoạch lúa, rơm, rạ đều bỏ lại đồng, chỉ lấy thóc mang về. Rạ, rơm… được xử lý theo cách truyền thống là đốt đồng hoặc ngâm nước khi đổ ải, sau đó dùng máy cày lật lẫn vào với đất.

Cách thức truyền thống cũ này, rơm rạ đều bị bỏ phí. Hơn thế, khói đốt đồng là một trong những tác nhân gây ô nhiễm môi trường không khí, gây khói bụi và làm ngột ngạt thêm làng quê. Nhiều năm trước, cứ đến mùa thu hoạch, các ngành chức năng của các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng đều ra văn bản về việc khuyến cáo người dân hạn chế việc đốt đồng để bảo vệ môi trường.

Mới đây, để chuẩn bị cho vụ thu hoạch lúa vụ mùa, chị Lanh đã quyết định mua máy cuộn rơm loại nhỏ để thí điểm thu hoạch rơm rạ. “Chiếc máy này nhỏ, gắn nối với máy cày, hợp tác xã đầu tư để thí điểm cuốn rạ rơm. Nếu hiệu quả, chúng tôi sẽ nâng cấp máy lên loại công suất lớn hơn vào vụ tới”, chị Lanh cho hay.

Vụ mùa năm nay, chị Lanh tận thu được 2.000 quả rơm. Để chuẩn bị kho chứa, hợp tác xã phải chuẩn bị khu đất trống diện tích lên tới cả ngàn mét. Núi rơm khổng lồ được che bạt để chắn mưa, khi trời nắng, xã viên lại tháo bạt để phơi cho rơm khô.

Mặc dù mới triển khai cuốn rơm vụ đầu tiên, chị Lanh đã xuất bán được 1.000 quả rơm với giá khoảng 20 ngàn đồng/quả, tương đương 20 triệu đồng. Mỗi ngày, xe tải chở rơm về tận hợp tác xã thu mua, đem đi tiêu thụ.

“Người dân mua rơm về làm nguyên liệu để sản xuất nấm rơm, thức ăn nuôi trâu, bò, đặc biệt là bò sữa. Các mô hình trang trại sản xuất nấm hữu cơ ngày càng nhân rộng nên nhu cầu tiêu thụ rơm rất lớn. Nhiều trang trại chăn nuôi lợn quy mô nhỏ cũng đang muốn quay trở lại mô hình nuôi chuồng lót rơm để có phân bón cho nông nghiệp nên rơm, rạ cũng có giá trị”, chị Lanh cho biết.

Làng quê hết ô nhiễm 

Theo tính toán của các chuyên gia nông nghiệp: Một ha lúa cho khoảng 10 tấn rơm rạ, nếu xử lý bằng chế phẩm sinh học sẽ thu được khoảng 4 tấn phân hữu cơ. Tính theo tỷ lệ chung cả nước là 45 triệu tấn rơm rạ, nếu đem xử lý sẽ được gần 20 triệu tấn phân hữu cơ, giúp nông dân đỡ phải bỏ tiền mua phân hóa học tương đương với 200.000 tấn đạm, 190.000 tấn lân, 460.000 tấn kali quy ra số tiền là gần 11.000 tỷ đồng.

Rơm rạ có tác dụng tạo độ phì nhiêu cho đất. Một số nơi bắt đầu sử dụng máy gặt đập liên hợp thế hệ mới, rơm rạ được máy cắt nhỏ và rải trộn ngay trên ruộng đồng, xử lý vi sinh sau một thời gian ngắn sẽ mục nát trở thành nguồn phân hữu cơ.

Tại các tỉnh miền Bắc, việc tận thu rơm rạ chưa được chú trọng. Người dân khi thu hoạch lúa đều bỏ rơm lại đồng, sau đó đem đốt gây ra cảnh khói bụi mù mịt. Trước thực trạng này, nhiều địa phương đã phải ra văn bản khuyến cáo, nghiêm cấm người dân không đốt rơm rạ, đốt đồng… để bảo vệ môi trường. Bộ TN-MT cũng ra nhiều văn bản đề nghị các địa phương, cơ quan chức năng phối hợp, tăng cường các biện pháp kiểm soát ô nhiễm không khí tại các tỉnh, thành phố vùng đồng bằng sông Hồng.

Các chuyên gia môi trường cho rằng, bên cạnh những nguyên nhân chính đã được xác định do bụi, khí thải từ các hoạt động giao thông vận tải, xây dựng, sản xuất công nghiệp với lượng thải lớn và chưa được kiểm soát hiệu quả kết hợp với yếu tố thời tiết bất lợi (nghịch nhiệt) trong giai đoạn giao mùa thì có nguyên nhân không nhỏ từ hoạt động đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch của người nông dân. Đây là hoạt động diễn ra hằng năm, lặp đi lặp lại của người nông dân khu vực nông thôn miền Bắc mà chưa có giải pháp hữu hiệu để giải quyết triệt để.

Nhằm kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí, Bộ TN-MT đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo thực hiện đồng bộ các biện pháp tuyên truyền, vận động không để người dân đốt rác thải tự phát, đốt rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch lúa. Hội nông dân và phụ nữ, đoàn thanh niên tổ chức cho hội viên, đoàn viên, hộ nông dân ký cam kết không đốt rơm rạ ngoài cánh đồng.

Ngoài ra, các địa phương cần xây dựng các dự án, nhiệm vụ hướng dẫn người nông dân triển khai các biện pháp thu gom tối đa, xử lý, chế biến triệt để phụ phẩm, rơm rạ sau thu hoạch thành các sản phẩm có ích.

Kinh nghiệm từ vựa lúa đồng bằng sông Cửu Long 

Ông Triệu Quốc Dương (Phó trưởng phòng Kỹ thuật – Trung tâm Khuyến nông, Sở NN-PTNT Hậu Giang) cho biết: Nông dân vùng ĐBSCL nhiều năm qua có khoản thu không hề nhỏ từ việc bán rơm rạ tận thu từ phế phẩm nông nghiệp. Một cuộn rơm khô được bán tại ruộng trên 20 ngàn đồng, với trọng lượng lên tới 40kg rơm tươi. Việc thu hoạch rơm rạ sẽ giúp cho khâu làm đất các vụ mùa sau dễ dàng hơn khi rơm rạ trong thời gian ngắn chưa kịp hoai mục, trở thành vật cản gây khó khăn cho làm đất khi trồng lúa vụ mới.

Ông Trần Văn Triệu (ấp 6, xã Vị Tân, TP Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang) mỗi năm bỏ cả chục triệu đồng để mua rơm về làm nguyên liệu sản xuất nấm rơm. Bã rơm sau trồng nấm đã hoai mục, ông Triệu tiếp tục tận thu để làm phân bón hữu cơ, quay vòng để tái tạo đất. “Việc sử dụng phế phẩm phụ trong nông nghiệp giúp tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng dinh dưỡng cho đất theo hướng hữu cơ và có tác dụng bảo vệ môi trường”, ông Triệu nói.