Bệnh Tiên mao trùng do nhiều loài Trypanosoma spp sống trong máu gia súc gây ra. Ở Việt Nam chủ yếu nhiễm Trypanosoma evansi, bệnh do T. evansi xảy ra ở các nước Châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ. Ở Châu Á bệnh xảy ra ở các nước: Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Pakistan, Brunei, Việt Nam…
Trâu, bò, ngựa, lạc đà, chó, voi, heo, nai đều có thể bị nhiễm bệnh, trong một vùng trâu nhiễm cao hơn bò và thường xảy ra ở gia súc trên 2 năm tuổi.
Truyền lây của T. evansi do ruồi Tabanid spp và mòng Stomoxys spp hút máu gia súc bị nhiễm rồi hút máu gia súc khỏe để truyền bệnh. Ở một số nước, bệnh thường xảy ra vào mùa mưa do sự phát triển của ruồi và mòng hoặc trong điều kiện dinh dưỡng kém, bị stress, trâu bò cày, kéo quá sức.
Bệnh có thể gây sẩy thai và gây suy giảm miễn dịch ảnh hưởng đến kháng thể trong tiêm phòng vaccine. Heo bị nhiễm sẽ ảnh hưởng đến tạo thành kháng thể trong tiêm phòng vaccine dịch tả heo.
Triệu chứng bệnh:
Biểu hiện chung của bệnh: Sốt, thiếu máu, còi cọc, ủ rủ, giảm sản lượng sữa, phù phần thấp của cơ thể (yếm, bụng, chân), giai đoạn đầu của bệnh có biểu hiện liệt chân sau, sau đó liệt toàn thân và chết.
- Ngựa, lạc đà nếu không điều trị tỷ lệ chết là 100%, trâu, bò có tỷ lệ chết thấp hơn, bệnh nặng khi đàn trâu, bò lần đầu tiên bị nhiễm, thường thì bệnh mãn tính.
- Nai thường bệnh mãn tính với biểu hiện thần kinh, phù, thiếu máu, còi cọc.
- Chó bệnh có thể biểu hiện thần kinh giống như bệnh dại.
- Biểu hiện chung ở trâu, bò, dê, cừu, heo: Sốt 40-41oC, sốt cách khoảng không theo quy luật; Thiếu máu biểu hiện giảm hồng cầu, máu loãng, niêm mạc mắt, âm hộ nhợt nhạt; Giảm trọng, giảm sản lượng ở bò sữa, suy yếu mất linh hoạt; Phù phần thấp cơ thể: yếm, bụng, chân; Nổi những mãng như mề đay trên da; Xuất huyết niêm mạc: mí mắt, mũi, hậu môn. Thể cấp tính có thể chết từ 2-4 tuần, mãn tính kéo dài trong nhiều tháng, có thể trên 2 năm và chết do kiệt sức.
Mổ khám:
Xuất huyết điểm trên 1 số cơ quan, tích nước xoang bụng, xoang ngực, sưng nốt lâm ba và lách.
Phòng bệnh:
- Định kỳ xét nghiệm máu trước và sau mùa mưa để sử dụng thuốc phòng, trị.
- Diệt ruồi, mòng bằng hóa chất.
- Chăm sóc nuôi dưỡng trâu bò đủ dinh dưỡng, không sử dụng gia súc cày, kéo quá
sức.
Điều trị:
(Thông tin chi tiết xin theo dõi trên Báo Nông nghiệp VN số 243 ra ngày 07/12/2011)
