Hỏi: Ruộng dưa hấu xuất hiện triệu chứng ngọn dưa bị chựng lại, không thể phát triển mà co rút và quay ngược lên trời, một số người gọi là bệnh đầu lân, đã dùng nhiều thuốc rầy nhưng chưa thuyên giảm. Xin cho biết rõ thêm về nguyên nhân của bệnh và phải dùng những loại thuốc gì để phòng trừ chúng có hiệu quả?
(Nguyễn Văn Bé – xã Bình Thạnh, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An)
Trả lời: Qua mô tả về tình trạng dưa hấu có thể đã bị bọ trĩ (Thrips palmi) còn gọi là bù lạch hay rầy lửa gây hại. Thực tế đồng ruộng trong những năm gần đây, bọ trĩ có thể gây thành dịch trên diện rộng, ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và năng suất. Đặc biệt đối với thời tiết nắng nóng và khô là điều kiện thuận lợi nhất cho chúng phát sinh, phát triển rất nhanh.
Cơ thể của bọ trĩ rất nhỏ, trưởng thành có thể dài hơn 1mm, màu vàng nâu, cánh hẹp chỉ có hai gân dọc, rìa mép cánh dài, chúng di chuyển rất nhanh. Ấu trùng mới nở kích thước gần bằng thành trùng nhưng có màu sáng hơn, không có cánh. Cả ấu trùng và thành trùng đều tập trung chích hút nhựa làm đọt non và lá non xoăn lại, lá có nhiều đốm nhỏ không định hình màu vàng nhạt, ngọn cây dưa bị thui chột, không phát triển. Khi chúng tấn công lên bông, làm cho bông sẽ không đậu trái, nếu có trái bị còi cọc, chậm lớn, sần sùi và rụng sớm.
Ngoài gây hại bằng cách chích hút nhựa cây thì bọ trĩ còn là môi giới truyền virus gây bệnh khảm cho cây dưa hấu (Curcumber Mosaic Virus) bằng cách chích hút nhựa từ cây bị bệnh, trong đó chứa cả virus, đến chích hút cây khỏe đồng thời truyền virus sang làm cho bệnh nhanh chóng lây lan nhanh. Bệnh khảm do virus gây ra làm cho ngọn dưa không bò lan trên mặt ruộng mà khựng lại, co rút thành một cục giống đầu lân và giật ngược lên trời (giống như triệu chứng ruộng dưa bạn đã mô tả), một số bà con còn hay gọi là “bệnh đầu lân” hay “bệnh giật ngọn”. Nếu nặng làm cho không đậu trái, hoặc có đậu thì trái cũng rất chậm lớn, còi cọc.
Do bọ trĩ có thể gây hại nặng ở tất cả các giai đoạn phát triển của cây nên việc phòng trừ bọ trĩ bà con nên áp dụng kết hợp một số biện pháp sau đây:
(Thông tin chi tiết xin theo dõi trên Báo Nông nghiệp VN số 241 ra ngày 05/12/2011)
