Cây bông Trang còn có tên Long thuyền hoa, Nam mẫu đơn, đơn đỏ… có tên La tinh Ixora coccinea L, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae), cao 0,5 - 1 m. Lá mọc đối, phiến lá láng, hình bầu dục, bìa liền, dài 5 - 10 cm, rộng 3 - 5 cm. Hoa nhỏ, mọc thành chùm xim ở đầu cành.
Cây được trồng làm cây cảnh hoặc làm thuốc. Người ta đào lấy rễ gần như thu hái quanh năm, rửa sạch, phơi hay sấy khô làm thuốc. Còn có nơi dùng hoa phơi hay sấy khô làm thuốc. Bên cạnh cây mẫu đơn đỏ, nhân dân còn trồng cây mẫu đơn trắng (bông trang trắng), có tên khoa học Ixora nigricans R.Br (cùng họ) dùng làm thuốc cùng một công dụng với mẫu đơn đỏ. Vỏ và rễ cây bông trang phơi hoặc sấy khô, gọi là mẫu đơn bì. Chú ý, tránh nhầm lẫn với cây đơn bì (Cortex Moutan, Cortex Paeoniae Suffuticosae).
Theo đông y, cây bông trang có vị ngọt nhẹ, tính mát. Có tác dụng giảm huyết áp cao, hoạt huyết, giảm sưng, giảm đau, trị ho đờm. Sau đây là những bài thuốc từ cây bông trang:
- Phong thấp: Rễ Bông trang (15 g), rễ cây nhàu (30 g), đương quy (10 g), bạch chỉ (20 g), thiên niên kiện (30 g). Tất cả sắc uống ngày một thang, dùng 7 - 10 ngày.
- Chữa tăng huyết áp: Mẫu đơn bì (8g), thục địa (16g), hoài sơn (12g); sơn thù, trạch tả, phục linh, đương quy bạch thược mỗi vị 8 g. Sắc uống ngày một thang, chia 2 lần. Dùng liền 7-10 ngày.
- Long đờm giảm ho: Rễ và hoa bông trang (30 g), rau tần dày lá (30 g), lá táo chua (30 g) . Tất cả sắc uống ngày một thang, dùng 3 - 5 ngày.
- Vết thương nhiều mủ: Rễ bông trang (15 g), bạch chỉ (15 g), kim ngân hoa (10 g), Liên kiều (10 g). Nấu lấy nước uống và dùng nước này tẩm gạc đắp lên vết thương có tác dụng làm lỏng mủ, mau sạch mủ, vết thương mau lành.
- Thanh can, giảm huyết áp: Rễ bông trang (15 g), Hạ khô thảo (10 g), dã cúc hoa (10 g), quyết minh tử (10 g). Sắc uống ngày một thang, dùng nhiều ngày.
Tuy nhiên muốn áp dụng có hiệu quả và an toàn các bài thuốc trên cho phù hợp với từng thể trạng phải đến các cơ sở đông y để được các thầy thuốc bắt mạch kê đơn.
