Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi tổ chức họp báo một ngày sau khi những người biểu tình bạo lực trung thành với Tổng thống Donald Trump xông vào Quốc hội Hoa Kỳ, tại Điện Capitol ở Washington. Ảnh: AP.
Động thái trên diễn ra hôm 8/1, khi các đảng viên Dân chủ tại Hạ viện chuẩn bị luận tội Tổng thống Donald Trump một lần nữa nếu ông không từ chức.
"Tình hình của vị Tổng thống 'loạn trí' này không thể nguy hiểm hơn", Pelosi nói trong một tuyên bố, ngay trước cuộc gọi hội nghị với các thành viên đảng Dân chủ để thảo luận xem có nên luận tội Trump hay không. "Nếu Tổng thống không rời nhiệm sở lập tức và tự nguyện, Quốc hội sẽ tiến hành hành động của chúng tôi".
Diễn biến bất thường xảy ra 2 ngày sau khi ông Trump kêu gọi hàng nghìn người ủng hộ tuần hành tràn vào Điện Capitol của Mỹ, gây ra cảnh hỗn loạn, khiến các nhà lập pháp phải trốn tránh và khiến một sĩ quan cảnh sát và 4 người khác thiệt mạng.
Bà Pelosi nói với các thành viên rằng bà đã nhận được sự đảm bảo từ Tướng quân đội Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân, rằng có các biện pháp bảo vệ được áp dụng trong trường hợp ông Trump cố gắng phóng vũ khí hạt nhân, theo một nguồn tin nghe cuộc gọi.
Trong khi các Tổng thống Mỹ có quyền truy cập vào các mã cần thiết để phóng vũ khí hạt nhân 24 giờ một ngày, không có quan chức quân sự hoặc an ninh quốc gia hàng đầu nào bày tỏ mối quan ngại công khai về trạng thái tinh thần của Trump liên quan đến vũ khí hạt nhân.
Văn phòng của Tướng Milley nói rằng bà Pelosi đã bắt đầu cuộc gọi và rằng vị tướng này "đã trả lời các câu hỏi của bà liên quan đến quá trình thẩm quyền chỉ huy hạt nhân".
Trong khi đó, đa số đảng viên Dân chủ dường như đã sẵn sàng khởi động thủ tục luận tội nếu Phó Tổng thống Mike Pence và Nội các của Trump từ chối viện dẫn Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Hoa Kỳ, cho phép họ loại bỏ một Tổng thống không thể hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Ông Pence phản đối động thái như vậy, một cố vấn nói với Reuters hôm 7/1.
Ít nhất một đảng viên Cộng hòa ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ Ben Sasse ở Nebraska, cho biết ông sẽ xem xét hỗ trợ một thủ tục luận tội.
Sasse, một người thường xuyên phê bình ông Trump, nói với CBS News hôm 8/1 rằng ông "chắc chắn sẽ xem xét" bất kỳ cáo buộc luận tội nào vì Tổng thống "coi thường lời tuyên thệ nhậm chức của mình."
Ngay cả khi Hạ viện luận tội Tổng thống Trump trong thời gian ngắn như vậy, quyết định về việc có loại bỏ ông khỏi chúc vụ sẽ thuộc về Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Thượng viện trước đây đã tuyên bố trắng án cho ông Trump. Với việc nhiệm kỳ của Trump kết thúc vào ngày 20/1 và Thượng viện dự kiến sẽ tạm nghỉ cho đến ngày 19/1, triển vọng về một cuộc lật đổ thực sự có vẻ khó xảy ra.
Việc loại bỏ một Tổng thống Mỹ cần có đa số 2/3 phiếu thuận tại Thượng viện. Lãnh đạo Đa số Thượng viện của Đảng Cộng hòa Mitch McConnell chưa bình luận về khả năng luận tội Tổng thống.
Tổng thống đắc cử Joe Biden đã đổ lỗi cho Trump vì đã kích động bạo lực hôm 6/1 nhưng đã nói rõ rằng ông sẽ không cân nhắc việc luận tội. Bà Pelosi nói với các thành viên Hạ viện rằng bà sẽ nói chuyện với ông Biden vào chiều cùng ngày, nguồn tin cho biết.
Vào tối 7/1, Tổng thống Trump cuối cùng đã khuất phục, phản đối bạo lực trong một video, trong đó ông cũng hứa sẽ đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ sang chính quyền của Biden.
Tuy nhiên, đến sáng 8/1, Tổng thống Trump trở lại giọng điệu quen thuộc và thận trọng hơn. Trên Twitter, ông ngợi những người ủng hộ mình và nói, "Họ sẽ không bị tôn trọng hoặc đối xử bất công dưới bất kỳ hình thức, hình thức nào!!!"
Ông Trump cũng xác nhận ông sẽ không tham dự lễ nhậm chức của Biden, xuất phát từ truyền thống lâu đời thường thấy là Tổng thống sắp mãn nhiệm hộ tống người kế nhiệm đến Đồi Capitol để tham dự buổi lễ. Đây được coi là một biểu tượng quan trọng của quá trình chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.
Hạ viện đã luận tội Trump vào tháng 12/2019 vì gây áp lực buộc Tổng thống Ukraine phải điều tra ông Biden, nhưng Thượng viện đã tuyên bố trắng án vào tháng 2/2020. Chỉ có hai Tổng thống Mỹ khác bị luận tội và không ai đã từng bị luận tội hai lần.
Đảng Dân chủ được cho là sẽ nắm quyền kiểm soát hẹp đối với Thượng viện sau khi giành chiến thắng trong hai cuộc bầu cử ở Georgia vào ngày 5/1, nhưng các thượng nghị sĩ mới sẽ không tuyên thệ nhậm chức cho đến khi tiểu bang xác nhận kết quả vào cuối tháng này.
