Tổng thống Mỹ Donald Trump trong video được đăng trên tài khoản Twitter của ông hôm 7/1/2020. Ảnh: Twitter.
Thông tin đáng chú ý trên được cả ba kênh tin tức lớn của Mỹ là CBS News, ABC News, CNN đồng loạt đăng tải.
Các cuộc thảo luận tập trung vào Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Hoa Kỳ, theo đó cho phép Tổng thống bị phế truất bởi Phó Tổng thống và Nội các nếu bị đánh giá là "không thể hoàn thành quyền hạn và nhiệm vụ của mình".
CNN dẫn lời các nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa giấu tên cho biết Tu chính án thứ 25 đã được thảo luận, đồng thời cho biết họ đã mô tả Trump là "mất kiểm soát".
Việc Trump khuyến khích những người biểu tình, kèm theo đó là tuyên bố vô căn cứ của ông về gian lận bầu cử Tổng thống ngày 3/11 và hành vi kỳ lạ khác đã đặt ra câu hỏi về khả năng lãnh đạo của ông.
Không chỉ Đảng Cộng hòa mất kiên nhẫn với Trump, sau các cuộc tấn công vào tòa nhà Quốc hội hôm 6/1, các nhà lập pháp Dân chủ cũng kêu gọi viện dẫn Tu chính án thứ 25.
Các thành viên Đảng Dân chủ của Ủy ban Tư pháp Hạ viện đã gửi một lá thư cho Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence thúc giục ông hành động để loại bỏ Trump, nói rằng Tổng thống đã châm ngòi cho một hành động nổi loạn và "tìm cách phá hoại nền dân chủ của chúng ta".
Lá thư chỉ ra rằng bài phát biểu lan man của Trump hôm 6/1 "tiết lộ rằng ông ấy không ổn định về tinh thần và vẫn không thể xử lý hay chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử năm 2020".
Những người khác đổ lỗi cho Trump vì đã thúc đẩy "khủng bố".
"Tổng thống đã kích động một cuộc tấn công khủng bố trong nước vào Điện Capitol. Ông ấy là mối đe dọa sắp xảy ra đối với nền dân chủ của chúng ta và ông ấy cần phải bị cách chức ngay lập tức", Hạ nghị sĩ Kathleen Rice cho biết trong một tweet.
"Nội các phải viện dẫn Tu chính án thứ 25", bà viết.
Lời kêu gọi của các nhà lập pháp đã được lặp lại bởi tờ Washington Post.
"Trách nhiệm về hành động lôi kéo này thuộc về Tổng thống, người đã cho thấy rằng việc tiếp tục giữ chức vụ của ông ấy gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với nền dân chủ Hoa Kỳ. Ông ấy nên bị loại bỏ", The Post viết.
Họ nói: "Tổng thống không thích hợp để tiếp tục tại vị trong 14 ngày tới. Mỗi giây ông ấy nắm giữ quyền lực rộng lớn của nhiệm kỳ Tổng thống là một mối đe dọa đối với trật tự công cộng và an ninh quốc gia".
Tu chính án 25 có nội dung "Theo luật quy định, bất cứ khi nào Phó Tổng thống và đa số các quan chức chính của các cơ quan hành pháp hoặc của cơ quan khác như Quốc hội chuyển tới Chủ tịch Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố rằng Tổng thống không thể thực hiện quyền hạn và nhiệm vụ của mình, Phó tổng thống sẽ ngay lập tức đảm nhận quyền hạn và nhiệm vụ của văn phòng với tư cách là Quyền Tổng thống".
Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence vẫn chưa lên tiếng công khai sau các lời kêu gọi ông kích hoạt Tu chính án thứ 25, song New York Times hôm 7/1 dẫn lời một cố vấn thân cận nói rằng ông phản đối động thái này.
The Times cho biết lập trường của Pence được một số thành viên nội các ủng hộ. Những quan chức này "xem nỗ lực phế truất Tổng thống có thể gây thêm hỗn loạn hiện tại ở Washington hơn là ngăn chặn nó".
Trump sẽ là Tổng thống Mỹ đầu tiên bị phế truất?
Nếu nội các của Tổng thống sử dụng Tu chính án 25, thì đây sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ, một Tổng thống đương nhiệm bị cách chức vì một vấn đề không liên quan đến sức khỏe. Tu chính án đưa ra các bước có thể được thực hiện để đảm bảo chuyển giao quyền lực nếu một Tổng thống được coi là không phù hợp hoặc không còn khả năng phục vụ.
Tu chính án đã được vận dụng ba lần trước đây, nhưng đều vì lý do liên quan đến sức khỏe thể chất của Tổng thống.
Lần đầu tiên là vào tháng 7/1985, khi Tổng thống Ronald Reagan trải qua cuộc phẫu thuật ung thư ruột kết. Vào thời điểm đó, Tổng thống Reagan đã ủy quyền cho Phó Tổng thống George HW Bush thực hiện nhiệm vụ của mình.
Hai lần sửa đổi khác được viện dẫn là dưới thời chính quyền của George W. Bush, vào tháng 6/2002 và tháng 6/2007. Trong cả hai trường hợp, Tổng thống Bush tạm thời chuyển giao quyền lực cho Phó Tổng thống Dick Cheney trong khi ông trải qua các cuộc nội soi thường lệ.
