Quang cảnh buổi họp báo
Tại tỉnh Quảng Nam, sáng ngày 28/9, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước các công trình xây dựng (HĐNTNN) và UBND tỉnh Quảng Nam đồng tổ chức họp báo về kết quả xử lý thấm, kiểm tra đánh giá an toàn, ổn định đập và kết quả khảo sát động đất tại thủy điện Sông Tranh 2 (TĐST2). 
Tham dự cuộc họp gồm có đại diện HĐNTNN, Bộ Công thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Vật lý Địa cầu, đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Ban quản lý (BQL) thủy điện 3, Công ty TĐST2.
Không thiết kế cống xả đáy!
Tại đây, GS TSKH Nguyễn Văn Liên – Phó Chủ tịch HĐNTNN thông báo, kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, việc chống thấm qua đập giảm gần 90%, thấp hơn mức cho phép theo tiêu chuẩn thiết kế. Vì vậy, đập TĐST2 bảo đảm ổn định, an toàn, kể cả khi xảy ra động đất lớn hơn so với cấp động đất cực đại trong thiết kế. Động đất tại khu vực huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam thời gian qua là động đất kích thích, cấp động đất không vượt quá tiêu chuẩn thiết kế của đập TĐST2.
GS.TSKH Nguyễn Văn Liên cho rằng: Sự cố tại TĐST2, nguyên nhân chủ yếu là do thấm nước qua các khe nhiệt và đến ngày 24/8/2012, 10 khe nhiệt thấm lớn, tổng lưu lượng thấm trước khi xử lý đo được 26,2 lít/s; sau khi xử lý lưu lượng thấm chỉ còn 0,02 lít/s, giảm 99,9%. 20 khe nhiệt còn lại lưu lượng thấm chỉ còn 0,015 lít/s. Riêng đối với nền đập, lưu lượng thấm trước khi xử lý 4,2 lít/s và sau khi xử lý là 3,19 lít/s, giảm 24%. Như vậy, kết quả xử lý chống thấm đạt hiệu quả đặt ra.
Ông Liên cũng cho rằng: hồ sơ thiết kế công trình TĐST2 đã được thẩm định, phê duyệt tuân thủ các quy định hiện hành. Kết quả thẩm tra thiết kế kỹ thuật của đơn vị tư vấn Liên doanh Nippon Koei – J.Power của Nhật Bản cho thấy đập đảm bảo an toàn và ổn định.
Ở bước thiết kế kỹ thuật, Viện Vật lý Địa cầu đã xét tính chất quan trọng của công trình và đã kiến nghị động đất thiết kế lấy bằng động đất ứng với chu kỳ lặp 4.750 năm là cấp 7 (MSK64) và amax =150cm/s2. Tư vấn thiết kế đã sử dụng số liệu này để thiết kế. Và hồ sơ thiết kế công trình TĐST2 đã được thẩm định, phê duyệt tuân thủ các quy định hiện hành. Chất lượng công trình, về bê tông thường và bê tông đầm lăn của đập đã được thi công đạt yêu cầu thiết kế.
Nhưng nhiều nhà báo đặt câu hỏi, quá trình động đất kích thích đã làm hư hỏng nhà dân và để xảy ra sự cố thấm nước khiến dân tình lo lắng, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân nơi đây ai là người chịu trách nhiệm?
Ông Nguyễn Tài Sơn, Tổng giám đốc Cty CP Tư vấn xây dựng điện 1 - đơn vị tư vấn thiết kế TĐST2 thừa nhận: “Đây là một sai sót, do lúc thiết kế chúng ta thiếu kinh nghiệm về lĩnh vực động đất kích thích và chỉ dựa vào những tiêu chí của thế giới. Tuy nhiên, sau khi tích nước hồ TĐST2 đã xảy ra hiện tượng động đất kích thích, cho nên, vấn đề này cần nghiên cứu kỹ hơn trong thời gian tới. Tới mùa lũ, đập TĐST2 nếu đạt 161m thì lượng nước thấm qua đập theo tính toán vào khoảng 10 lít/giây, vẫn đạt yêu cầu. Với cao trình này, đập TĐST2 còn chịu được trận động đất cấp 9, tức là gia tốc nền amax = 350cm/s2, thân đập vẫn an toàn”.
Ông Trần Văn Được - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng thừa nhận thiết kế đập không có cống xả đáy tuy nhiên ông lý luận rằng: “TĐST2 khác với thủy điện Hòa Bình, Sơn La là không có nhiệm vụ điều tiết nước, nên để đảm bảo công trình, tránh chịu áp lực và bảo vệ an toàn cho đập nên không cần thiết kế cống xả đáy”.
Thừa nhận có sai sót
Cho dù khẳng định như trên nhưng HĐNTNN cũng đã nhận định, chất lượng thi công xây dựng các khe nhiệt chưa được đảm bảo, chưa tổ chức nghiệm thu chặt chẽ. Thiết bị quan trắc chưa được lắp đặt đầy đủ trong quá trình thi công xây dựng, một số thiết bị bị hư hỏng chưa được khắc phục kịp thời. Việc này ngoài trách nhiệm của nhà thầu thi công xây dựng còn có trách nhiệm của tổ chức giám sát.
Nhưng HĐNTNN khẳng định, vùng chấn động cực đại của các trận động đất lớn nhất đã xảy ra trong thời gian gần đây ở khu vực Bắc Trà My đều không vượt quá cấp 6 (theo thang MSK 64) và kéo dài theo phương Tây Bắc – Đông Bắc, bao gồm cả khu vực đập thủy điện. Dự báo trong thời gian tới, tại khu vực Bắc Trà My và lân cận, động đất kích thích vẫn tiếp tục xảy ra.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Tài Sơn cho rằng: “Việc xây dựng thiết kế đập TĐST2, phải trải qua quá trình nghiên cứu hệ thống đới đứt gãy, khảo sát, lập bản đồ địa chất, xây dựng phương án, khoan thăm dò. Qua đó cho thấy, không phát hiện động đất kiến tạo của đới đứt gãy lớn".
| Với việc hàng trăm nhà dân hư hỏng được xác định là do động đất từ việc tích nước của hồ thủy điện, ông Trần Văn Được cho rằng: “Sẽ cùng với chính quyền địa phương khảo sát, đánh giá thiệt hại và chỉ hỗ trợ cho dân”. Còn có hay không phương án về sự cố sơ tán dân khi động đất và vỡ đập, ông Trần Văn Được nói: “Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho rằng đối với TĐST2 không bao giờ xảy ra tình huống đó nên chúng tôi không lập phương án này”. |
TS Lê Huy Minh, Phó Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cũng khẳng định: “Theo thiết kế đập TĐST2 chịu đựng mức động đất trên 5,5 độ richter là dựa trên cơ sở khảo sát, nghiên cứu của Viện Vật lý địa cầu, cho dù sắp đến tiếp tục xảy ra động đất kích thích, thậm chí có thể mạnh hơn, nhưng không thể vượt quá giá trị động đất cực đại đã được đánh giá là M = 5,5 độ richter”.
Thậm chí, HĐNTNN cũng cho rằng, đập còn có thể chịu được các tổ hợp tải trọng bất lợi lớn hơn như động đất có gia tốc nền là 220 cm/s2 và điều kiện đẩy nổi bất lợi nhất khi giả định tất cả các hố khoan tiêu nước nền đập bị tắc và nền đập bị nứt hoàn toàn.
Tuy nhiên GS.TSKH Nguyễn Văn Liên khẳng định, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chỉ đạo: “Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu, các điều kiện thủy văn, địa chất kiến tạo có biến động phức tạp xảy ra trong thời gian qua trên thế giới; hơn nữa đây là trường hợp phức tạp, xảy ra lần đầu tiên với tần suất cao, trong lúc mùa mưa bão về, cho nên phải đảm bảo an toàn cho vùng hạ du, tính mạng, tài sản của người dân, an toàn của công trình. Do đó không được chủ quan lơ là, vì vậy chưa được tích nước hồ chứa TĐST2 mà cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá một cách nghiêm túc tác động của lũ, động đất đến công trình”.
