Máy gặt đập liên hợp được sử dụng để thu hoạch lúa trên đất nông nghiệp thuộc Tập đoàn Khai hoang Nông nghiệp Beidahuang. Ảnh: China Daily.
Trước một hội nghị thường niên về công tác nông thôn vào cuối tháng trước, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết các yêu cầu đối với việc bảo vệ đất canh tác phải được làm rõ hơn để đảm bảo duy trì ổn định 120 triệu héc-ta đất nông nghiệp của Trung Quốc và tất cả đất canh tác đều màu mỡ.
Trung Quốc có 127,87 triệu héc-ta đất canh tác, với diện tích đã giảm 7,5 triệu héc-ta trong 10 năm qua và đang tiến gần đến ranh giới đỏ, theo kết quả của cuộc điều tra đất đai quốc gia lần thứ ba, được công bố vào tháng 8 năm ngoái.
Các cơ quan quản lý nông nghiệp tại hội nghị công tác hàng năm đã được yêu cầu thực hiện nghiêm túc các biện pháp bảo vệ đất canh tác, tăng cường các quy định quản lý việc sử dụng đất.
Chủ tịch Tập Cận Bình cũng từng đề cập tại Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương hàng năm vào tháng trước rằng một số diện tích lớn đất canh tác màu mỡ ở một số khu vực không được trồng ngũ cốc mà được sử dụng để trồng hoa và trái cây hoặc chăn nuôi. Ông đặt câu hỏi liệu sản xuất ngũ cốc có đang bị bỏ quên hay không.
Không có gì lạ khi thấy nhiều loại cây thu lợi nhuận cao hơn được trồng trên đất bằng phẳng, màu mỡ thích hợp cho việc trồng ngũ cốc, với các phương tiện truyền thông đưa tin rằng nông dân đã trồng cây táo và cây lê trên đất nông nghiệp, trong khi một số dân làng sống gần sông và hồ đã đào ao trên đất canh tác để phát triển nuôi trồng thủy sản.
Xia Zhuzhi, Phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Quản trị Nông thôn tại Đại học Vũ Hán, cho biết trồng cây thay thế có lợi nhuận cao hơn so với trồng ngũ cốc.
Ví dụ, thu nhập trên mỗi héc-ta từ trồng dưa hấu cao gấp đôi so với trồng ngũ cốc ở một ngôi làng ở vùng đồng bằng trung tâm của Trung Quốc, trong khi diện tích trồng cây giống ở một thị trấn ở một tỉnh phía đông phát triển hơn chiếm 80% diện tích đất canh tác của nó, theo một cuộc khảo sát do Phó giáo sư Xia thực hiện.
“Ngoài ra, máy móc nông nghiệp cũng gặp trở ngại ở những nơi đất canh tác manh mún và kênh mương thủy lợi bị hư hỏng trong nhiều năm”, Phó giáo sư Xia nói và cho biết thêm rằng nông dân có xu hướng từ bỏ việc trồng ngũ cốc, thậm chí bỏ ruộng.
Khi chế độ ăn uống của người Trung Quốc thay đổi, nhu cầu về trái cây và các loại cây ăn tiền khác ngày càng tăng. Đô thị hóa cũng thúc đẩy nhu cầu đối với các loại cây ươm như cây cảnh và hoa lâu năm, khuyến khích nông dân và chính quyền địa phương trồng chúng.
"Nhưng 120 triệu héc-ta đất canh tác là điểm mấu chốt để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia cho 1,4 tỷ người ở Trung Quốc và không được xâm phạm, phá hủy hoặc làm giảm", Phó giáo sư Xia khẳng định. "Việc sử dụng ngày càng nhiều đất canh tác cho các mục đích phi nông nghiệp sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia và cần phải được xem xét một cách nghiêm túc".
Cheng Guoqiang, Giáo sư tại Trường Kinh tế Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc, cho biết chính quyền địa phương nên tối ưu hóa cơ cấu sử dụng đất nông thôn và bảo vệ đất canh tác, đặc biệt là đất nông nghiệp vĩnh viễn, và điều chỉnh việc sử dụng đất cho các mục đích phi nông nghiệp và phi canh tác .
Bộ Tài nguyên Trung Quốc cho biết sẽ tăng cường giám sát và thực thi pháp luật bằng cách phanh phui việc chiếm đất canh tác bất hợp pháp thông qua viễn thám sáu tháng một lần.
Khi Phó giáo sư Xia tiến hành nghiên cứu ở tỉnh Chiết Giang, ông nhận thấy rằng chính quyền địa phương đã phân chia đất đai theo chức năng sản xuất ngũ cốc và giám sát việc canh tác thông qua vệ tinh viễn thám và máy bay không người lái để điều chỉnh các loại cây trồng ở một số khu vực nhất định.
Kong Xiangbin, Giáo sư tại Đại học Nông nghiệp Trung Quốc, cho biết chính quyền địa phương dự kiến sẽ trợ cấp cho nông dân trồng ngũ cốc để tăng năng suất và thu nhập của họ.
Phó giáo sư Xia cho biết việc ưu tiên sản xuất ngũ cốc trên diện tích đất canh tác hạn chế không có nghĩa là chặt bỏ cây ăn quả ở một số khu vực đã phát triển đồn điền theo cách phù hợp, mà là ổn định sản lượng ngũ cốc đồng thời khuyến khích vừa phải sự phát triển của các loại cây màu.
Để đảm bảo rằng "tất cả đất canh tác đều màu mỡ", Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Tang Renjian cho biết Trung Quốc sẽ thiết lập 66,67 triệu héc-ta đất nông nghiệp chất lượng cao với sản lượng ổn định vào cuối năm nay.
Wu Kongming, Chủ tịch Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc, cho biết vào tháng trước đất canh tác chất lượng cao chỉ chiếm 31% tổng diện tích đất trồng trọt của Trung Quốc, với một số diện tích bị sử dụng quá mức và bị hư hại do các hoạt động canh tác sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu.
Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc đã phát động một chiến dịch bảo vệ tài nguyên đất canh tác chất lượng cao, nhằm giải quyết các vấn đề bao gồm bảo tồn đất đen ở Đông Bắc Trung Quốc và các vùng đất khô hạn ở Bắc Trung Quốc thông qua các đổi mới khoa học như công nghệ cố định nitơ sinh học (còn gọi là cố định đạm sinh học).
Một trung tâm khoa học quốc gia về đất trồng trọt đã được khai trương vào tháng trước tại Viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc để tích hợp tài năng và nguồn lực trong lĩnh vực này.
