Vi khuẩn Clostridium botulinum qua kính hiển vi.
Theo TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, Botulinum là một chất độc tác động lên các dây thần kinh, nó được vi khuẩn C. botulinum sản sinh ra trong quá trình phát triển (nhân đôi hay sinh bào tử).
“Vi khuẩn C. botulinum là một loài vi khuẩn yếm khí (sống trong môi trường không có không khí), có khả năng tự tạo ra bào tử (có thể hiểu là vi khuẩn tự đóng kén để tồn tại trong môi trường có không khí) nằm lẫn trong đất cát.
Khi có điều kiện thuận lợi là môi trường yếm khí, thường gặp nhất là những thức ăn bị nhiễm vi khuẩn được đóng hộp, thì các bào tử này sẽ tái hoạt động trở lại, sinh sản, phát triển và tạo ra botulinum”, bác sĩ Hùng cho hay.
Trung bình từ 12-36 giờ (có thể vài ngày) sau khi khi ăn phải các loại thức ăn bị nhiễm này, con người hay động vật sẽ bị ngộ độc botulinum dẫn tới các triệu chứng như đau bụng, đau cơ, mệt mỏi, nhìn mờ hay nhìn đôi, khô miệng, nói khó, nuốt khó, sụp mi mắt, yếu cơ toàn thân và sau cùng là khó thở, không thở được do liệt các cơ hô hấp dẫn tới tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng này xuất hiện chậm hay nhanh tùy thuộc vào lượng botulinum ăn phải.
Cũng theo bác sĩ Hùng, dù được điều trị tích cực thì tình trạng liệt vẫn kéo dài vài tháng, thậm chí có thể liệt không hồi phục cho thấy ngộ độc botulinum là một bệnh cảnh vô cùng nguy hiểm.
Ngoài xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống, bào tử vi khuẩn C. botulinum còn có thể xâm nhập qua các vết thương ngoài da không được giữ sạch. Khi vết thương liền miệng tạo ra môi trường yếm khí, các bào tử có thể tái hoạt sản sinh ra chất độc botulinum dẫn tới ngộ độc.
Khác với người lớn, trong đường ruột của trẻ em nhũ nhi, bào tử vi khuẩn này cũng có thể phát triển (do ăn phải thức ăn bị nhiễm bào tử không đóng hộp) dẫn tới ngộ độc.
Thực phẩm đóng hộp không đảm bảo quy trình vệ sinh an toàn thực phẩm có thể sinh ra độc tố gây ngộ độc.
Cơ quan Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng cảnh báo, ngộ độc do vi trùng Clostridium Botulinum hay còn gọi là “ngộ độc thịt” là một căn bệnh hiếm gặp nhưng có khả năng gây chết người. Vi trùng được tìm thấy trong đất, có thể tồn tại, phát triển và tạo ra độc tố trong một số điều kiện nhất định, chẳng hạn như khi thực phẩm được đóng hộp không đúng cách. Chất độc có thể ảnh hưởng đến thần kinh, làm bạn tê liệt và thậm chí dẫn đến tử vong.
“Chúng ta không thể nhìn, ngửi hoặc nếm được độc tố Botulinum, nhưng chỉ cần nếm thử một chút thực phẩm có chứa độc tố này cũng có thể gây chết người”, CDC cảnh báo.
Ngoài ra, độc tố do vi khuẩn C. Botulinum được áp dụng rộng rãi trong ngành thẩm mỹ, với công dụng làm giảm nếp nhăn, thon gọn hàm và điều trị tăng tiết mồ hôi, hay còn gọi là Botulinum Toxin. Tuy nhiên, tiêm Botulinum Toxin chỉ có tác dụng tạm thời, hoàn toàn không nên lạm dụng nó, cần được tư vấn bởi bác sỹ thẩm mỹ.
Trưởng Phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm - Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) Lâm Quốc Hùng cho biết, các loại đồ hộp, thức ăn được chế biến, sản xuất, bảo quản không đạt tiêu chuẩn vệ sinh trong điều kiện yếm khí dễ bị nhiễm Clostridium Botulinum…
