Thị trấn huyện Trạm Tấu (Yên Bái) bắt đầu từ đêm 23/1 gió núi ngùn ngụt thổi mang theo cái lạnh thấu xương tràn ngập núi rừng. Cái lạnh như tuôn ra từ các hốc núi đen ngòm, mọi ngôi nhà đều đóng kín cửa, người già và trẻ nhỏ đều ngồi quanh các bếp lửa. Nhiệt độ mỗi lúc một xuống thấp, đến nửa đêm thì băng giá xuất hiện.
Che chăn chuồng trại cho gia súc
Trưởng phòng Nông nghiệp-PTNT Trạm Tấu - Nguyễn Thành Hưng buổi sớm mở cửa ra đã thấy băng giá ngập trời, anh vội nhấc điện thoại gọi cho các xã xem tình hình mạ xuân, trâu bò thế nào. Các xã đều báo băng giá phủ trắng bản làng, núi rừng, vội mặc thêm áo ấm rồi điện thoại phân công cán bộ trong cơ quan tới ngay các xã kiểm tra việc chống rét cho đàn gia súc và mạ xuân.
Anh dắt xe lên đường, trời mờ mịt sương khói, con đường lên các xã vùng cao đều dốc dựng, băng phủ kín mặt đất trơn trượt như đổ mỡ, chiếc xe máy như đánh võng, chao đảo chỉ cần sơ ý là lao xuống vực.
Cán bộ phòng NN-PTNT Trạm Tấu hướng dẫn người dân gỡ băng trên nilon che mạ
Hơn chục năm nay Trạm Tấu mở rộng diện tích vụ xuân, chỗ nào có nước là cấy. Vụ xuân đã giúp cho nhiều xã thoát khỏi cái đói gay gắt vào mùa giáp hạt. Kế hoạch vụ xuân 2016 Trạm Tấu cấy 1.400,2 ha, tập trung ở các xã: Bản Mù, Bản Công, Xà Hồ, Hát Lừu, Trạm Tấu…riêng bản Mù diện tích vụ xuân cao nhất 215ha. Trà xuân sớm dự kiến cấy trước Tết nguyên đán, trời đột ngột rét đậm như thế này lo nhất là mạ chết. Nhìn các luống mạ phủ nilon băng giá đọng trũng xuống, nếu không sớm rũ băng thì nilon sẽ thủng rơi xuống khiến mạ chết rét. Anh điện yêu cầu lãnh đạo các xã sớm thông báo cho các trưởng thôn và người dân rũ băng khỏi nilon đề phòng băng tiếp tục xuống vào đêm 24/1.
Bản làng ngập trong băng giá
Tổng đàn gia súc chính của Trạm Tấu hiện có 28.581 con, trong đó trâu 6.586 con, bò 4.170 con, lợn 17.825 con. Đáng lo nhất là hai con trâu và bò rất dễ bị giá rét quật ngã. Trâu bò Trạm Tấu chết hàng loạt là vụ rét 2007-2008 và vụ rét 2010-2011, số gia súc chết trên 1.100 con. Chết la liệt do chết đói và chết rét, người ta không bán đi đâu được, đành cho nhau ăn dùm, thịt trâu treo đầy gác bếp.
Ngay từ đầu vụ rét năm nay huyện đã yêu cầu các xã vận động người dân không thả trâu trong rừng mà lùa về nhà giữ ấm cho chúng. Trạm Tấu đã chuẩn bị 2.500m2 bạt để hỗ trợ các gia đình khó khăn che chắn chuồng trại cho đàn gia súc, sáng 24/1 đã có hai xã Bản Mù, Bản Mù đã về nhận bạt phát cho dân chống rét cho gia súc. Đến chiều 24/1 Trạm Tấu chưa có con trâu nào bị chết rét.
Con đường lên Trạm Tấu ngập trong băng
Nước cũng đóng băng
Các xã khu vực II của huyện Mù Cang Chải nằm quanh đèo Khau Phạ từ nửa đêm 23/1 đến chiều 24/1 vẫn chìm trong băng giá. Nhiệt độ đỉnh đèo Khau Phạ xuống âm độ 2. Không một tấc đất, ngọn cỏ nào là không bị đóng băng, tất cả đều trắng toát. Những người già ở đây cho biết 40 năm nay mới lại xuất hiện một đợt rét sớm và lạnh ghê gớm đến như vậy.
Trưởng phòng Nông nghiệp-PTNT Phạm Tiến Lâm cho biết: Đã có hơn chục con nghé và trâu già ở các xã: Nậm Khắt, Cao Phạ, Púng Luông, La Pán Tẩn, Dế Xu Phình, Mồ Dề…đã bị rét quật ngã. Các luống mạ phủ nilon đang ngập trong băng giá, một số hộ cấy sớm ở Nậm Khắt, Mồ Dề…đang ngập trong băng, khả năng chết cao.
Ông Lâm lo ngại: Mặc dù các hộ đã tích cực chống rét cho đàn gia súc, nhưng nếu rét cứ tiếp tục kéo dài, băng giá không tan thì đàn trâu, bò khó mà đứng vững…
Huyện Sa Pa là tâm điểm rét của tỉnh Lào Cai, ông Triệu Thiết Nghĩa, Phó phòng Nông nghiệp-PTNT huyện Sa Pa cho biết: Thống kê nhanh từ các xã đến cuối chiều 24/1 Sa Pa đã có 11 con nghé và trâu già đã chết rét, trong đó Thanh Kim chết 3 con, Trung Chải chết 2 con, Tả Phìn chết 2 con, Tả Van chết 2 con…Tổng số gia súc của Sa Pa chết rét của vụ rét năm nay đến giờ là trên 40 con. Còn rau các loại mới thống kê được 120 ha ở thị trấn Sa Pa, Tả Phìn, San sả Hồ, Bản Khoang và Sa Pả, thị trấn Sa Pa chết nhiều nhất 60 ha.
Ruộng bậc thang Mù Cang Chải chìm ngập trong băng giá
Giám đốc sở Nông nghiêp-PTNT tỉnh Lai Châu ông Hà Văn Um cho hay: Lai Châu rét muộn hơn, đến rạng sáng ngày 24/1 mới rét đậm. Một số xã vùng cao có băng giá trên các đỉnh núi, tôi vừa đi kiểm tra việc chống rét cho gia súc và mạ ở các xã dưới chân đèo Ô Quy Hồ: Bình Lư, Sơn Bình…hiện chưa có con trâu, bò nào bị chết rét…
Nếu tình hình rét mướt cứ tiếp tục kéo dài thêm vài ngày nữa thì đàn trâu vùng Tây Bắc khó đứng vững, cũng như hàng trăm hécta mạ xuân không tránh khỏi chết rét...
