Tại Hội nghị bàn giải pháp giảm ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn của Việt Nam diễn ra sáng ngày 27/3, dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, các đại biểu thảo luận về nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của vấn đề ô nhiễm không khí, cũng như trách nhiệm và các giải pháp cần triển khai nhằm giải quyết vấn đề.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Nguồn ô nhiễm không khí của Hà Nội cơ bản từ giao thông
Báo cáo tại Hội nghị, lãnh đạo Thành phố Hà Nội cho rằng, tình hình ô nhiễm môi trường đã trở thành một vấn đề hết sức cấp thiết. Hiện nay, Hà Nội có khoảng 9 triệu phương tiện giao thông và đây là nguồn chính dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô. Phần còn lại đến từ các nguồn ô nhiễm do các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng cũng như các vùng xung quanh Hà Nội.
Nhận diện được vấn đề gây ra các nguồn ô nhiễm, Hà Nội cũng đã đưa ra những giải pháp ngắn hạn và dài hạn để khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí hiện nay như trồng cây xanh và cải tạo không gian công cộng, tăng cường các phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch…
Lãnh đạo thành phố Hà Nội phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Cũng tại Hội nghị, Hà Nội kiến nghị Chính phủ xem xét việc thành lập một Ban chỉ đạo liên ngành về ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, hoạt động theo mô hình văn phòng điều phối quốc gia. Văn phòng này sẽ là cơ quan chuyên trách, phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương trong việc giám sát và xử lý các vấn đề ô nhiễm.
Ngoài ra, mong muốn Chính phủ xem xét việc đầu tư thêm vào hệ thống quan trắc môi trường để giúp thành phố Hà Nội có thể giám sát hiệu quả các chỉ số ô nhiễm và giảm thiểu ô nhiễm không khí; hỗ trợ các địa phương thực hiện các chính sách xử lý ô nhiễm môi trường, đặc biệt là trong việc hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông và đầu tư vào công nghệ xử lý chất thải rắn xây dựng…
Đối với Thành phố Hồ Chí Minh, để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm không khí, thành phố đưa ra các giải pháp đồng bộ và quyết liệt hơn. Trong đó, tăng cường giám sát và xử phạt các hành vi vi phạm môi trường. Xây dựng các tiêu chí đánh giá rõ ràng, lập danh sách các cơ sở gây ô nhiễm môi trường và thực hiện chế tài nghiêm khắc đối với các hành vi gây hại cho không khí.
Lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Bên cạnh đó, tiếp tục xã hội hóa các dự án bảo vệ môi trường, mở rộng sự tham gia của cộng đồng, các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp. Cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể để các dự án bảo vệ môi trường có thể triển khai mạnh mẽ hơn. Ngoài ra, đầu tư vào hệ thống quan trắc không khí từ hoạt động giao thông công cộng và công nghệ xử lý ô nhiễm là những hướng đi quan trọng để có thể đạt được mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm.
Xây dựng Kế hoạch hành động cụ thể giảm ô nhiễm không khí
Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh lại rằng, vấn đề ô nhiễm môi trường, đặc biệt là chất lượng không khí, đang là một vấn đề rất quan trọng và cấp bách hiện nay. “Một xu hướng rõ ràng có thể nhận thấy là ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí, đang gia tăng", Phó Thủ tướng chỉ ra.
Phó Thủ tướng dẫn chứng, ở Hà Nội, chỉ số ô nhiễm không khí AQI (Air Quality Index) luôn được các tổ chức quốc tế theo dõi và công bố, mức độ ô nhiễm tại Hà Nội thường xuyên ở mức khoảng 100, 150, thậm chí có khi cao hơn, trong khi chỉ số an toàn là khoảng 50. Điều này cho thấy mức độ ô nhiễm không khí tại một số đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, đang ở mức rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà kết luận Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Phó Thủ tướng cho rằng, đã đến lúc cần phải có hành động cụ thể, quyết liệt và hiệu quả hơn. Cần phải có Kế hoạch hành động cụ thể để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường.
“Kế hoạch hành động này cần phải có mục tiêu rõ ràng và các phương án đầu tư phù hợp, đồng thời phải được triển khai ngay từ bây giờ".
Phó Thủ tướng chỉ đạo, nhiệm vụ trước mắt là đánh giá tình trạng ô nhiễm không khí ở từng địa phương, từ đó xác định nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm và mức độ đóng góp của các nguồn ô nhiễm như giao thông, công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp, thậm chí của các đơn vị được giao nhiệm vụ thu gom, xử lý rác thải nhưng không làm đúng quy định, quy chuẩn. Các cơ quan chức năng cần phải thu thập, thống kê và công bố dữ liệu về mức độ ô nhiễm và các chỉ số thành phần ô nhiễm không khí ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên.. để có thể đưa ra những giải pháp phù hợp.
Phó Thủ tướng đề nghị, đánh giá tình hình ô nhiễm không khí phải dựa trên các chỉ số khoa học và dữ liệu chính xác. “Chúng ta cần phải xác định được các yếu tố đóng góp vào ô nhiễm, chẳng hạn như giao thông chiếm bao nhiêu phần trăm, công nghiệp bao nhiêu phần trăm, và các yếu tố khác. Điều này rất quan trọng vì khi hiểu rõ nguyên nhân, chúng ta mới có thể đưa ra những giải pháp hiệu quả".
Với mục tiêu lâu dài là giảm thiểu ô nhiễm không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, Kế hoạch cần làm sớm, làm ngay. Do vậy, trong năm 2025 và 5 năm tới, cần đặt ra mục tiêu cụ thể, ví dụ như giảm một số chỉ số ô nhiễm không khí từ 10% đến 20% so với mức hiện tại. Các chỉ tiêu phải được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.
“Với các thành phố như Đà Nẵng, nếu chất lượng không khí tốt, chúng ta sẽ duy trì và cải thiện hơn nữa. Tuy nhiên, đối với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, mục tiêu sẽ phải giảm các chỉ số ô nhiễm xuống mức an toàn, có thể từ 5% đến 10%, theo mức độ ô nhiễm của từng thành phố với mục tiêu cuối cùng là đảm bảo không gây hại tới sức khỏe người dân", Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng chỉ đạo các cơ quan liên quan, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sẽ cần phải phối hợp với các địa phương để thu thập, phân tích và công bố số liệu về chất lượng không khí. Dựa trên số liệu này, sẽ đưa ra các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí, từ việc kiểm soát nguồn gốc ô nhiễm đến việc thúc đẩy các giải pháp công nghệ xanh và bền vững.
Tất cả những nhiệm vụ trên phải được triển khai trên một đề án cụ thể, từ đó xây dựng và hoàn thiện hệ thống giám sát ô nhiễm, bảo đảm đáp ứng các yêu cầu về chất lượng không khí cũng như môi trường. Các cơ quan liên quan như Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương và các cơ sở nghiên cứu phải tham gia vào đề án này, đặc biệt phải tập trung vào những khu vực đang có tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng.
Trong Kế hoạch phải thể hiện được vai trò quan trọng của việc thiết lập quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, là những công cụ không tốn kém nhiều chi phí nhưng lại giúp đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường, đặc biệt là kiểm soát ô nhiễm không khí. Phó Thủ tướng đề nghị phải khẩn trương xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn trong các lĩnh vực như giao thông, công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp và xử lý chất thải rắn...
Triển khai ngay 3 nhóm giải pháp cụ thể
Trong công tác quản lý môi trường, giao thông, và xây dựng, Phó Thủ tướng đề nghị cần có một chiến lược đồng bộ, kịp thời và hiệu quả. Do vậy, Phó Thủ tướng nêu ba nhóm vấn đề quan trọng và yêu cầu các cơ quan, địa phương triển khai ngay các giải pháp thiết thực, cụ thể.
Phó Thủ tướng nêu ba nhóm vấn đề quan trọng và yêu cầu các cơ quan, địa phương triển khai ngay các giải pháp thiết thực. Ảnh: Khương Trung.
Đối với nhóm vấn đề về giao thông và quản lý phương tiện, Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương cần thực hiện các biện pháp triệt để trong việc quản lý phương tiện giao thông, đặc biệt là tại các khu vực ô nhiễm, khu vực hạn chế phát thải. Các phương tiện đi vào những khu vực này cần phải đáp ứng tiêu chuẩn về xe sạch. Cụ thể: Các xe không đủ tiêu chuẩn sẽ không được phép đi vào các khu vực hạn chế phát thải; Xe điện sẽ được khuyến khích sử dụng, và các phương tiện này có thể đi vào khu vực hạn chế phát thải mà không gặp phải cản trở.
Phó Thủ tướng đề nghị các địa phương phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết để chuyển đổi phương tiện cá nhân sang phương tiện giao thông công cộng, sử dụng xe dùng năng lượng sạch. Các cơ quan của Chính phủ cần nghiên cứu, lắng nghe để hỗ trợ việc chuyển đổi này.
Đặc biệt, Bộ Xây dựng phối hợp cùng các cơ quan có liên quan cần sớm xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ đầu tư vào phương tiện công cộng, tạo ra một hệ sinh thái giao thông sạch, bền vững.
Đối với nhóm vấn đề về xây dựng và bảo vệ môi trường, phó Thủ tướng đề nghị cần rà soát lại các quy chuẩn liên quan đến vệ sinh môi trường trong các công trình xây dựng. Các quy chuẩn này phải được sửa đổi, bổ sung để bảo vệ môi trường tại các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp.
Trong đó, bổ sung các quy định về giám sát ô nhiễm từ các phương tiện vào, ra công trường; trang bị hệ thống giám sát để kiểm soát quá trình thi công và đảm bảo không gây ô nhiễm; mỗi công trường phải có khu vực rửa xe để xử lý bùn đất, không làm ô nhiễm môi trường khi phương tiện ra vào.
Bộ Xây dựng cần ban hành quy định yêu cầu tất cả các công trường, khu vực xây dựng phải lắp đặt các camera giám sát môi trường. Các công trình phải tuân thủ quy chuẩn về bảo vệ môi trường từ giai đoạn đầu, tránh gây ô nhiễm trong quá trình thi công.
Đối với nhóm vấn đề về công nghiệp cũng như quản lý ô nhiễm từ các khu, cụm công nghiệp, làng nghề, Phó Thủ tướng đề nghị cần tiến hành rà soát đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường tại đây. Đồng thời, Bộ Công Thương cần thực hiện kiểm tra tại các địa phương và đánh giá tình hình ô nhiễm của các khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Đối với các cụm công nghiệp gây ô nhiễm nghiêm trọng và có kế hoạch di dời các cơ sở này ra ngoài nội thành, hoặc chuyển đổi công nghệ, nhiên liệu để giảm thiểu ô nhiễm.
Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ hỗ trợ các địa phương trong việc chuyển đổi công nghệ, sử dụng các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu các địa phương rà soát và đánh giá ngay tình hình ô nhiễm tại các khu vực cụm công nghiệp, làng nghề trong tháng 4 và tháng 5. Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiểm tra và đưa ra các đề xuất xử lý. Bộ Tài chính sẽ tham gia vào việc xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính cho việc di dời hoặc chuyển đổi công nghệ. Các tỉnh, thành phố cần thực hiện các biện pháp phù hợp để giảm thiểu ô nhiễm.
Đối với các quy định về xử lý chất thải, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng cần xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn để tái sử dụng chất thải rắn trong xây dựng, phá dỡ công trình; các đơn vị được giao trách nhiệm xử lý chất thải rắn phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ môi trường. “Các cơ sở xử lý chất thải không đúng quy định sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo pháp luật", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Đối với các chính sách và đầu tư, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng, Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương cần sớm triển khai các chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư vào phương tiện công cộng, xe sạch. Chính phủ sẽ hỗ trợ về cơ chế tài chính và các chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực này.
Để việc thực hiện các chính sách đạt hiệu quả, công tác truyền thông là rất quan trọng. “Mỗi địa phương phải triển khai các chương trình truyền thông để người dân hiểu rõ mục tiêu và lợi ích của các chính sách này, đặc biệt là phân tích rõ mối nguy hại đối với sức khỏe con người khi không khí bị ô nhiễm, hướng tới sự đồng thuận trong triển khai các giải pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường", Phó Thủ tướng bày tỏ quan điểm.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tin rằng với sự quyết tâm của tất cả các bộ, ngành và địa phương, chúng ta sẽ đạt được mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm, cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ môi trường sống của người dân. Phó Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tất cả các đơn vị thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ, giải pháp đã được đề ra và báo cáo lộ trình thực hiện vào cuối tháng 7.
