Đậu Hà Lan là loại cây thảo thấp, mọc leo, có tên khoa học là Pisum sativum L. Đây là một trong những cây trồng thuộc họ đậu khá phổ biến tại Đà Lạt, với lá kép gồm 1- 3 đôi lá chét, các lá chét đầu cuống thường biến thành tua cuốn. Chùm hoa ở nách lá, hoa to màu trắng hoặc màu tím. Quả đậu dẹt, màu xanh, có mỏ nhọn, chứa 5- 6 hạt hình cầu. Bộ phận dùng được dùng làm thuốc là loại đậu hạt.
Các nhà khoa học vừa phát hiện trong quả đậu Hà Lan có chứa các chất có ảnh hưởng rất tốt tới hoạt động của hệ tim mạch cũng như chức năng làm việc của thận. Đậu Hà Lan cũng cung cấp cho cơ thể những chất dinh dưỡng quan trọng cho việc duy trì xương chắc khỏe.
Theo Đông y, hạt đậu Hà Lan vị ngọt, tính bình, không độc, có tác dụng bổ tỳ vị, lợi tiểu tiện, chỉ tả lỵ, tiêu ung độc; thường được dùng chữa các chứng ăn uống khó tiêu do thấp nhiệt úng tắc ở tỳ vị, thiếu sữa ở sản phụ, tăng huyết áp, tiểu đường... Sau đây là những bài thuốc từ đậu Hà Lan:
- Sản phụ sau sinh ít sữa: Đậu Hà Lan 200g, móng lợn 1 đôi, cùng nấu chín, thêm mắm muối, gia vị cho vừa miệng. Có thể chỉ dùng đậu Hà Lan nấu canh ăn cũng có tác dụng.
- Hỗ trợ chữa đái tháo đường: Dùng đậu Hà Lan nấu thành các món ăn khác nhau, ăn trong bữa cơm hằng ngày. Hoặc ủ đậu cho mọc thành giá, khi dùng đem giã nát, ép lấy nước cốt, uống 2 lần trong ngày, mỗi lần khoảng 100 ml.
- Chữa chứng rối loạn tiêu hóa, bụng đầy tức khó chịu: Đậu Hà Lan 200g, hương nhu 60g, sắc với nước, chia làm 3 phần uống trong ngày khi thuốc còn ấm.
- Chữa chứng hoắc loạn (đột nhiên nôn và tiêu chảy liên tục), gân co rút, vùng hoành cách đầy tức khó chịu: Đậu Hà Lan 200g, hương nhu 90g, sắc với nước, chia thành 3 phần uống trong ngày; uống khi thuốc còn ấm.
- Chữa tăng huyết áp: Đậu Hà Lan nấu nhừ, thêm đường đỏ vào thành món chè, ăn sau các bữa cơm hằng ngày.
- Chữa tiểu khó: Đậu Hà Lan 30- 60g, sắc lấy nước uống ngày 3 lần.
- Chữa ung thũng, mụn lở loét: Đậu Hà Lan sao khô, tán thành bột mịn, bôi vào những chỗ có bệnh.
- Món hầm bổ dưỡng: Đậu Hà Lan (200g), gà một con (1kg gà ta). Đậu rửa sạch, cho thêm 2 lít nước vào nấu chín nhừ cùng với gà và ít gạo. Khi chín, nêm nếm gia vị, rau thơm và múc ra bát để ăn.
Mỗi tuần ăn 2 lần có tác dụng bổ dưỡng, sinh tân dịch, hòa trung hạ khí (điều hòa công năng của hệ thống tiêu hóa), lợi tiểu tiện, lợi sữa, tiêu thũng và chống khát, chống suy nhược gây cơ thể mệt mỏi.
