Sau 6 năm dự án chính thức hoạt động tại địa bàn Đăk Lăk, dự án VnSAT đã hỗ trợ cho hàng chục HTX, Tổ sản xuất, nông dân đầu tư cơ sở hạ tầng, tập huấn khoa học kỹ thuật. Chính quyền địa phương, các đơn vị hưởng lợi khẳng định dự án mang lại bước đột phá cho ngành hàng cà phê tại Đăk Lăk.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả trên, nhiều HTX, người dân chưa tiếp cận được VnSAT do nguồn kinh phí hạn hẹp. Theo ông Nguyễn Xuân Thụ, Chủ tịch HĐQT HTX Nông nghiệp Dịch vụ Nghĩa Lộc (huyện Ea H’leo, Đăk Lăk) cho biết, đơn vị tham gia dự án VnSAT từ những năm đầu.
Khi tham gia dự án, HTX được đào tạo khoa học kỹ thuật về tái canh cà phê. Sau các buổi tập huấn, các thành viên của HTX đã thay đổi nhận thức về phương thức canh tác, thay đổi cách bón phân, hiểu biết về cây cà phê nhiều hơn. Từ đó, cà phê của HTX nâng cao chất lượng cũng như thu nhập cho các thành viên.
Dự án VnSAT giúp nhiều HTX ở Đăk Lăk phát triển, hình thành vùng cà phê bền vững. Ảnh: Quang Yên.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực trên, khi mới thành lập HTX thiếu thốn cơ sở vật chất như đường vào khu sản xuất, nhà kho, sân phơi… Do đó, đơn vị đã đề xuất dự án VnSAT hỗ trợ các cơ sở hạ tầng trên từ năm 2016.
“Nhưng do kinh phí hạn hẹp nên đơn vị không được chấp thuận. Việc này làm giảm chất lượng khi các thành viên phơi cà phê trên đất. Ngoài ra, đường vào khu sản xuất lầy lội khiến việc vận chuyển nông sản cũng khó khăn”, ông Thụ nói và cho biết, nếu dự án VnSAT được bố trí nguồn vốn dồi dào hơn để các HTX tiếp cận thì rất tốt. Vì các HTX mới thành lập, kinh phí hạn hẹp, chưa có tiền để đầu tư cơ sở hạ tầng. Nếu được dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư thì đây là bàn đạp để HTX phát triển.
Tương tự ông Nguyễn Văn Sanh, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Thanh Bình (huyện Krông Ana, Đăk Lăk) cho biết, đơn vị được dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt năm 2019. Việc đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt giúp các thành viên tiết kiệm được nước tưới, tiền công.
Theo ông Sanh, ngoài hệ thống tưới nhỏ giọt, HTX còn đề xuất xây dựng sân phơi, nhà kho, đường bê tông vào khu sản xuất từ năm 2018. Tuy nhiên, dự án VnSAT chỉ đồng ý hỗ trợ xây dựng đường bê tông vào khu sản xuất có chiều dài hơn 3,5 km với kinh phí khoảng 7 tỷ đồng.
Người dân khi thực hiện tái canh cà phê cho năng suất vượt trội so với cách trồng truyền thống. Ảnh: Quang Yên.
“Dự án đường giao thông triển khai chậm là do công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, tuyến đường đầu tư các thành viên trong HTX ít còn lại là người dân. Do đó, những người dân này không đồng ý hiến đất để làm đường. Sau nhiều lần vận động và cho người dân thấy những lợi ích mang lại từ việc làm đường thì họ mới chịu hiến đất”, ông Sanh nói và cho biết tuyến đường khi hoàn thành sẽ giúp người dân đi lại, vận chuyển nông sản thuận tiện.
Tuy nhiên, HTX do chưa có sân phơi nên sản lượng cà phê của các thành viên phải bán tươi. Đặc biệt năm nay giá cà phê tăng người dân muốn phơi khô để bán nhưng không có chỗ khiến thu nhập bị ảnh hưởng. Mong muốn của HTX là được hỗ trợ đầu tư sân phơi, nhà kho. Khi các thành viên thu hái thì có nơi phơi và trữ nông sản khi được giá sẽ bán.
Còn HTX Dịch vụ và Thương mại Quỳnh Tân (huyện Krông Ana, Đăk Lăk) được dự án VnSAT hỗ trợ đầu tư 2 hệ thống tưới phun mưa vào năm 2019 và 2020.
Nhiều HTX, Tổ sản xuất mong muốn được dự án VnSAT hỗ trợ nhà kho, sân phơi để nâng cao chất lượng cà phê. Ảnh: Quang Yên.
Theo ông Nguyễn Viết Tốt, Giám đốc HTX Dịch vụ và Thương mại Quỳnh Tân cho biết, dự án VnSAT đầu tư 50% còn lại người dân phải đối ứng. Ngoài hệ thống tưới, HTX cũng xin làm đường giao thông, sân phơi, nhà kho. Tuy nhiên, dự án VnSAT chỉ chấp thuận làm gần 4 km đường bê tông vào khu sản xuất.
“HTX có làm đề xuất xin một số máy chế biến ướt tuy nhiên dự án không đồng ý vì kinh phí phải đầu tư cho các đơn vị khác. Nếu như dự án VnSAT được bố trí nguồn vốn lớn thì các HTX sẽ được tiếp cận nhiều hơn, từ đó giúp các đơn vị đầu tư được máy móc, trong thiết bị để hoạt động hiệu quả”, ông Tốt nói.
Theo đại diện Dự án VnSAT Đăk Lăk trong năm 2021, đơn vị đầu tư 9 dự án cơ sở hạ tầng cho các HTX. Tuy nhiên do ảnh hưởng của dịch Covid-19, một số địa phương có công trình xuất hiện nhiều ca nhiễm phức tạp nên rất khó khăn cho nhà thầu trong việc tập kết vật liệu, máy móc cũng như huy động nhân công. Ngoài ra, các tiểu dự án đầu tư của tỉnh sau khi hoàn thiện thủ tục để triển khai thì trúng vào mùa mưa nên giai đoạn đầu gặp nhiều khó khăn.
Hiện địa phương đã bắt đầu vào mùa khô nên cơ bản tiến độ dự án được đáp ứng. Theo dự kiến của dự án VnSAT Đăk Lăk thì đến ngày 30/6/2022, 9 tiểu dự án sẽ về đích để bàn giao cho địa phương sử dụng nhằm nâng cao hiệu quả vùng canh tác cà phê theo đúng mục tiêu dự án đề ra.
Trang thông tin có sự đồng hành của Dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam - VnSAT
