Ông Vũ Quốc Hùng: Ở một góc nhìn nào đó tôi thực sự cũng cảm thấy rất đau lòng. Ảnh: Phạm Hiếu.
Thời còn làm Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kiểm tra Trung ương, ông Vũ Quốc Hùng nổi tiếng là người liêm khiết, chính trực, luôn đấu tranh bảo vệ, xây dựng Đảng đến mức thành giai thoại.
Ba khóa liền là Ủy viên Trung ương Đảng, 20 năm làm cán bộ kiểm tra, nhiều lần đặt bút ký đề nghị kỷ luật cả những người rất thân thuộc, ông Hùng nói chưa nể nang bất cứ một vụ việc, trường hợp nào.
"Chúng tôi làm việc theo nguyên tắc mọi cán bộ đảng viên đều bình đẳng trước Điều lệ Đảng, không loại trừ một ai, không có vùng cấm, ngoại lệ trong Đảng nhưng cũng phải hết sức thận trọng".
Chỉnh đốn Đảng không có nghĩa là chờ đồng chí mình vi phạm rồi xử lý
Bàn về công tác chỉnh đốn Đảng hiện nay, đặc biệt là công tác chống tham nhũng, tiêu cực, ông Hùng chia sẻ: Chỉnh đốn Đảng luôn là một vấn đề cốt yếu, mang tính sống còn của Đảng, đòi hỏi sự liên tục, không thể lơ là và luôn luôn phải quyết liệt và cả sự cẩn trọng như đã nói.
Trước hết phải khẳng định rằng từ khi ra đời đến nay công tác chỉnh đốn Đảng luôn được đặt ra rất nghiêm túc. Không bao giờ che giấu khuyết điểm mà nhìn nhận thẳng để sửa đổi, hoàn thiện. Những năm tháng còn non trẻ, thời mỗi cán bộ đảng viên từ nhà tranh vách lá, tài sản không có gì hết, chỉ trên vai là chiếc ba lô đi theo cách mạng thì cũng đã có những câu chuyện thế này thế nọ, những biểu hiện cần phải chấn chỉnh.
Điển hình là vụ việc Đại tá Trần Dụ Châu và một số trường hợp đảng viên khi bắt đầu có quyền, có điều kiện thì sẵn sàng tiêu xài hoang phí, sẵn sàng tham ô, hủ hóa, ăn bớt ăn xén... gây hại cho đất nước và ít nhiều ảnh hưởng đến lòng tin của Nhân dân đối với Đảng.
Thực tiễn là cả một quá trình dài đòi hỏi Đảng luôn luôn phải có những sự chấn chỉnh. Sau những Sửa đổi lối làm việc của Bác Hồ, Nghị quyết của các Đại hội của Đảng, tôi cho rằng với công lao những bậc tiền bối đi trước, những tấm gương của những đảng viên hi sinh cả cuộc đời, dành cả sự nghiệp cho cách mạng mà không tơ hào bất cứu điều gì đã để lại cho chúng ta một di sản các tài liệu, Văn kiện, Nghị quyết về chỉnh đốn Đảng. Chính nhờ những Văn kiện, Nghị quyết và thực tiễn của những đợt chỉnh huấn, chỉnh đốn Đảng mà Đảng mới giữ được uy tín trong lòng nhân dân.
Ông đánh giá thế nào về công tác chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt là công tác chống tham nhũng, tiêu cực mà người dân vẫn hay gọi là “đốt lò”, ông nghĩ gì khi có cảm giác như cơ quan chấp pháp sờ vào đâu cũng thấy sai phạm?
Trước hết, công tác chỉnh đốn Đảng đặc biệt là chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay là vấn đề bắt buộc phải làm và làm đến nơi đến chốn, phải thực sự quyết liệt. Đó là hệ quả của nhiều năm chúng ta buông lỏng và để xảy ra tham nhũng, tiêu cực rất nhiều.
Cách đây mấy ngày, tại phiên họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhằm kiểm điểm, đánh giá kết quả hoạt động năm 2021 và cho ý kiến về chương trình công tác năm 2022, nhìn vào những con số thống kê có thể thấy rõ điều đó.
Chỉ trong năm 2021, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 32 cán bộ diện Trung ương quản lý gồm 4 Uỷ viên, nguyên Uỷ viên Trung ương, 2 nguyên Bộ trưởng, 1 Bí thư Tỉnh uỷ, 5 Thứ trưởng, nguyên Thứ trưởng, 2 nguyên Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố, 3 nguyên Phó Bí thư Tỉnh uỷ, thành uỷ, 13 sĩ quan đương chức cấp tướng trong lực lượng vũ trang...
Ông Đinh La Thăng - cựu Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP. HCM đứng trước vành móng ngựa do mắc những sai phạm nghiêm trọng.
Điều đó thể hiện công tác chống tham nhũng, tiêu cực, công tác chỉnh đốn Đảng đang được thực hiện hết sức quyết liệt, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, sẵn sàng xử lý bất kể người vi phạm là ai... Đúng như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói đó là tinh thần không ngừng, không nghỉ, không vì chống dịch mà chùng xuống, không xử lý, mà ngược lại làm ngày càng quyết liệt, bài bản, ngày càng có hiệu quả hơn, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, tin tưởng, ủng hộ, đánh giá cao
Tuy nhiên, ở một góc nhìn nào đó tôi thực sự cũng cảm thấy rất đau lòng. Không chỉ vì nhiều người bị xử lý mà mình quen biết họ, phần nào hiểu được con người họ mà tôi luôn nghĩ giá như ngay từ khi họ bắt đầu có những biểu hiện vi phạm, được ai đó vỗ vai, ghé tai nhắc nhở thì biết đâu hậu quả sẽ không đến mức nghiêm trọng như vậy. Ông Đinh La Thăng, ông Nguyễn Bắc Son, ông Nguyễn Đức Chung, ông Tất Thành Cang và rất nhiều trường hợp là lãnh đạo cấp cao khác... Công cuộc chống tham nhũng, tiêu cực đang cho thấy một bộ phận cán bộ có chức có quyền bị thoái hoá, biến chất và bị xử lý. Nặng thì ra vành móng ngựa, nhẹ thì bị kỷ luật Đảng, kỷ luật chính quyền…
Chúng ta chống rất quyết liệt, không có vùng cấm không khoan nhượng, tuy nhiên điều tôi mong mỏi lớn hơn là không phải chờ đồng chí mình phạm tội rồi đem ra kỷ luật, xử lý mà cố gắng làm sao đó chủ động phát hiện và ngăn chặn kịp thời.
Người đứng đầu các cơ quan trước hết phải làm gương đã, rồi sau đó là đôn đốc, nhắc nhở, nếu đã có sai sót phải kiểm điểm, chỉ ra vi phạm, có như thế mới tránh được những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Những vi phạm chắc chắn phải bị xử lý và xử lý với mục đích răn đe và cảnh tỉnh chứ không phải để thỏa mãn yêu ai nên tốt, ghét ai nên xấu.
Công cuộc chỉnh đốn, chống tham nhũng, tiêu cực đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự kiểm tra giám sát kịp thời của các cấp ủy, người đứng đầu chứ không phải riêng các cơ quan nội chính. Có như thế thì mới bớt được những sự đau đớn, bớt được những hậu quả đáng tiếc.
Bối cảnh mới ngày càng phức tạp, nhìn ở đâu cũng thấy tiền của
Nói như vậy có nghĩa là để xảy ra rất nhiều vi phạm trong thời gian qua liệu có phải do chúng ta đang thiếu những giải pháp ngăn chặn hay không, thưa ông?
Đúng như vậy. Cho nên Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã nhiều lần chỉ đạo là phải đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế để “không thể tham nhũng”, trong đó trọng tâm là hoàn thiện thể chế kiểm soát quyền lực.
Tôi cho rằng, trước tình hình mới, muôn hình vạn trạng và tiêu cực, tham nhũng không đơn giản như ngày xưa và đòi hỏi rất lớn vào công tác kiểm tra, giám sát. Ví dụ như như những vụ việc xảy ra ở Bộ Y tế hay nhiều vụ việc khác nếu những người có chức năng giám sát, kiểm tra mà nghiêm chỉnh, không nể nang, không né tránh, không bị mua chuộc thì sẽ không đến nỗi như thế.
Ông Vũ Quốc Hùng: "Trước tình hình mới, muôn hình vạn trạng và tiêu cực, tham nhũng không đơn giản như ngày xưa và đòi hỏi rất lớn vào công tác kiểm tra, giám sát". Ảnh: Phạm Hiếu.
Công tác chỉnh đốn Đảng từ trước đến nay luôn được Đảng ta đặc biệt coi trọng, cùng với đó là hệ thống Văn kiện, Nghị quyết, các tài liệu ban hành ngày một hoàn thiện và rất rạch ròi. Từ sau Đại hội lần thứ VI là Đại hội Đổi mới, Đại hội VII là chấn chỉnh nội bộ, đến Đại hội VIII đã có hẳn một Nghị quyết chuyên đề về xây dựng chỉnh đốn Đảng.
Trong giai đoạn gần đây, Đại hội XI, XII, và mới đây nhất là Đại hội XIII đều đã có những Nghị quyết Trung ương IV về vấn đề xây dựng chỉnh đốn Đảng, đặt ra nhiệm vụ rà soát, hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát việc thực thi quyền lực của người có chức, có quyền.
Đó là bước đột phá lớn trong công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng, góp phần chủ động ngăn ngừa vi phạm của cán bộ cao cấp và cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe chung đối với mọi cán bộ, đảng viên.
Các cơ quan kiểm tra, giám sát cũng không ngừng được cải thiện về chức năng, nhiệm vụ và năng lực con người để góp phần xóa bỏ vùng cấm, ngoại lệ, khẳng định không có nhân nhượng, không có điểm dừng trong cuộc đấu tranh làm trong sạch Đảng, ngăn chặn tư duy nhiệm kỳ, hạ cánh an toàn đối với mọi cán bộ, đảng viên...
Tức là đã có đầy đủ các quy định của Đảng vấn đề là cách thức tổ chức thực hiện, thưa ông?
Đúng. Đặc biệt là trách nhiệm của những tổ chức kiểm tra, giám sát, con người làm được giao nhiệm vụ kiểm tra, giám sát.
Thực tiễn ngày càng phức tạp, bối cảnh mới ở đây là nhìn đâu cũng thấy tiền của. Mặc dù các hành vi tham nhũng, tiêu cực vừa qua đã bị xử lý nghiêm, nhưng vẫn xuất hiện nhiều vụ tham nhũng, tiêu cực rất lớn, tinh vi hơn, vi phạm pháp luật, nghiêm trọng hơn...
Điều này đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ là công tác quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên của chúng ta vẫn chưa tốt, cơ chế, chính sách của chúng ta còn lỏng lẻo, tạo môi trường cho tham nhũng, tiêu cực...
Và tôi cho rằng chỉnh đốn Đảng là công cuộc rất lớn, không chỉ là chủ trương, chính sách, không chỉ là chế tài, hành lang pháp lý mà tôi nghĩ trách nhiệm của mỗi đảng viên là vô cùng quan trọng, nói phải đi đôi với làm và phải có lòng tự trọng. Đảng viên phải soi mình vào những lời dạy của Bác Hồ, soi mình vào hệ thống Văn kiện, Nghị quyết, soi mình vào Điều lệ Đảng thì sẽ bớt bị lợi ích chi phối.
Ông Nguyễn Đức Chung "ngã ngựa" khi đang giữ chức Chủ tịch UBND TP. Hà Nội.
Với cơ quan giám sát, đặc biệt là các cơ quan nội chính phải thực sự liêm chính, không bị tác động không trong sáng bởi bất cứ tổ chức, cá nhân nào. Phải như lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nói là bản thân phải liêm, phải sạch, biết gương mẫu giữ mình, trọng liêm sỉ, không chịu bất cứ sức ép không trong sáng nào, bất cứ sự cám dỗ, mua chuộc nào, thực sự công tâm, khách quan “phụng công thủ pháp”, chí công vô tư, phải là những “Bao Công” trong thời đại mới...
Sau thành công của Đại hội XIII, Đảng ta cũng đã tiếp tục cho ý kiến về Quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng. Đây là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng bởi mỗi thời điểm, hoàn cảnh, nhiệm kỳ đều có sự thay đổi mới và công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng cũng phải thích ứng.
Kiểm tra, giám sát để phát hiện và uốn nắn những sai trái, để có thể “vỗ vai, ghé tai”, kịp thời phát hiện những biểu hiện sai trái và có biện pháp ngăn chặn. Xét cho cùng, ngoài những biểu hiện tư tưởng cá nhân, lợi ích nhóm cũng có những vi phạm có thể không có ý đồ nhưng do trình độ kém nên mới xảy ra, cần kịp thời kiểm tra, giám sát để phát hiện và có biện pháp, giải pháp
Đã kiểm tra, giám sát thì phải quân pháp bất vị thân
Đặt vấn đề ngăn chặn vi phạm đồng nghĩa với việc phải tăng cường chức năng kiểm tra, giám sát, theo ông, để xảy ra nhiều vi phạm trong thời gian qua có phải do công tác kiểm tra, giám sát đang còn những hạn chế hay không?
Rõ ràng như tôi đã nói, giám sát là để chủ động phát hiện, ngăn chặn và có giải pháp, nhưng tôi vẫn thường tự hỏi là tại sao vi phạm vẫn nhiều như thế và liệu có phải vì biết nhưng không dám nói, vì nể nang, né tránh, sợ va chạm, tự phê bình và phê bình vẫn còn hình thức ở một số bộ phận đảng viên, một số tổ chức Đảng hay không?
Đọc lại Nghị quyết Trung ương II khóa VIII sẽ thấy, từ thời điểm đó Đảng ta đã nêu ra những vấn đề xây dựng chỉnh đốn Đảng cụ thể như thế nào. Mặc dù chưa nhấn mạnh đến những khái niệm “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”... nhưng thực tế công tác chỉnh đốn Đảng từ trước đến nay tôi cho rằng không hề có tâm lý nể nang ai cả. Chủ trương, đường lối luôn đúng nhưng rõ ràng cách thức vận hành, thực hiện vẫn còn nhiều vấn đề cần phải cải thiện.
Thời tôi làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương (Khóa VIII, Khóa IX), Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương là bà Nguyễn Thị Xuân Mỹ, người phụ nữ Việt Nam đầu tiên được bầu vào Ủy viên Bộ Chính trị. Một người thực sự quyết liệt đấu tranh xây dựng và bảo vệ Đảng.
Ông Tất Thành Cang- cựu Phó Bí thư Thành ủy TP.HCM (bên phải) bị xử tội bởi những sai phạm trong thời gian giữ cương vị lãnh đạo.
Ngay từ thời điểm đó, ở đâu có dư luận, có dấu hiệu vi phạm của đảng viên thì Ủy ban Kiểm tra Trung ương lập tức vào cuộc xác minh làm rõ. Nghiêm túc, trách nhiệm và minh bạch, đúng với tinh thần xây dựng và bảo vệ Đảng, theo Điều lệ Đảng làm, không có bất cứ sự phân biệt nào cả.
Còn nhớ thời điểm đó, có những thông tin dư luận về vợ con đồng chí Võ Văn Kiệt gửi đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương, đồng chí Nguyễn Thị Xuân Mỹ nói với tôi đây là vấn đề hết sức nhạy cảm và tế nhị.
Bàn bạc nhau mãi, cuối cùng chúng tôi quyết định cứ theo quy định, theo Điều lệ Đảng mà làm. Điều lệ Đảng quy định rõ rồi: Kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng. Tổ chức đảng phải tiến hành công tác kiểm tra, giám sát. Tổ chức đảng và đảng viên chịu sự kiểm tra, giám sát của Đảng.
Ngay sau đó chính tay tôi ký giấy mời đồng chí Võ Văn Kiệt đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để giúp cơ quan kiểm tra làm rõ một số vấn đề.
Giấy mời gửi đi hôm trước thì hôm sau tôi nhận được ý kiến của một số người nói là có xa xôi gì mà không qua gặp để trao đổi trực tiếp lại phải giấy mời này nọ, nhưng tôi cho rằng nguyên tắc phải như thế.
Đó không phải là chuyện cá nhân hay oai oách gì mà là nhiệm vụ. Sứ mệnh của mình thay mặt Ủy ban Kiểm tra Trung ương, theo Điều lệ Đảng quy định thì cứ thế mà làm. Kết quả kiểm tra sau đó đã giúp đồng chí Võ Văn Kiệt giữ được uy tín và sự trong sạch của mình.
Đảng giao cho mình nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thì không thể vì tâm lý nể nang mà lơ là. Khi vụ Thủy cung Thăng Long xảy ra cũng chính tay tôi ký đề nghị xem xét kỷ luật các đồng chí Phó Thủ tướng Ngô Xuân Lộc, Phó Chủ tịch Thường trực Thành phố Hà Nội Đinh Hạnh, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư Trần Xuân Giá... Những người họ, một là cùng lớn lên với tôi, một là hàng xóm thân thuộc, hoặc ngày thường vẫn xem nhau như anh em nhưng công việc thì không thể để những tình cảm cá nhân ảnh hưởng được, quân pháp bất vị thân.
Kể lại những câu chuyện như thế để khẳng định, đã làm công tác kiểm tra, giám sát thì phải thực sự công tâm, không được nể nang chứ chưa nói đến những vấn đề như bị mua chuộc.
Còn đối với nhiều vụ việc bị phát hiện và xử lý trong thời gian qua có nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu để xảy ra những sai phạm nghiêm trọng này là do nguyên tắc tập trung dân chủ trong nội bộ tổ chức Đảng thực hiện còn hình thức, dẫn đến việc cán bộ, đảng viên thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không dám đấu tranh. Vì thiếu dân chủ, thiếu sự đấu tranh khi thấy có dấu hiệu vi phạm nên tổ chức Đảng ở đó mất sức chiến đấu, thậm chí bị tê liệt. Nó còn liên quan đến cả công tác cán bộ của chúng ta nữa.
Trong thời gian qua nhiều đại án được đưa ra xét xử, trong đó có cán bộ cấp cao, thể hiện quyết tâm chống tham nhũng, làm trong sạch bộ máy của Đảng. Ngoài những nguyên nhân đã nói ở trên thì không thể không nói đến nguyên nhân từ việc chọn nhầm cán bộ, đặt họ vào vị trí không tương xứng.
"Nhiều văn bản, chỉ đạo của Đảng về trách nhiệm nêu gương, tự soi, tự sửa, xử lý đảng viên vi phạm... khi đưa vào cuộc sống ở một số nơi còn được thực chất. Cho nên tôi cho rằng mỗi đảng viên phải dành thời gian đọc Điều lệ Đảng và nhiều văn bản quan trọng khác. Đọc xong phải suy ngẫm, phải tự soi vào mình, nhất là người đứng đầu, bí thư chi bộ, bí thư đảng ủy, rồi truyền lại cho chi ủy viên, đảng ủy viên... Nói cách khác nếu mỗi đảng viên đọc kỹ và ngẫm nghĩ về Điều lệ Đảng sẽ là giải pháp để nhắc nhở tính liêm sỉ, tinh thần trách nhiệm của bản thân", ông Vũ Quốc Hùng.
