GS. Vũ Trọng Hồng: Dùng lu chống ngập ở TP. HCM là bất khả thi

Tại phiên thảo luận về chống ngập tại kỳ họp thứ 15, HĐND TP HCM khóa IX, chiều 12/7, PGS.TS Phan Thị Hồng Xuân, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Đông Nam Á, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Dân tộc học - Nhân học TP.HCM, đã đề xuất sáng kiến nên trang bị lu cho người dân để chống ngập. Sáng kiến của bà Xuân lập tức gặp phải nhiều ý kiến trái chiều. 

GS. Vũ Trọng Hồng: Dùng lu chống ngập chỉ phù hợp với một vài hộ gia đình ở những nơi vắng vẻ.

GS Hồng phân tích, phải nhớ rằng, thứ nhất, TP HCM ngập không phải chỉ nước mưa, nước thải dân sinh mà cái chính là triều cường, nên phương án đầu tiên, bắt buộc để chống ngập là phải ngăn được triều cường. 

Trao đổi với NNVN, Giáo sư Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, nguyên Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam cho rằng ý tưởng này chỉ phù hợp với một vài hộ gia đình ở những nơi vắng vẻ, hẻo lánh, lượng mưa không lớn và chỉ không may bị ngập.

Về vấn đề này, Bộ NN-PTNT đã có thiết kế và TP HCM đã chấp nhận để xây dựng các cửa cống ngăn triều lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng. Bởi, chúng ta đều biết, nếu không có các cửa cống thì việc dùng lu hay dùng máy bơm như các ý tưởng khác đều không thể chống ngập cho TP HCM được.

Thứ hai, phải tìm đường đi cho nước mưa. Sở dĩ nhiều hộ dân bị ngập là do đường tiêu nước bị bịt. Trước đây TP HCM phải dùng cả quận 2 để tiêu nước của thành phố vào sông Sài Gòn. Bây giờ đô thị bịt hết các đường đi của nước ở quận 2 rồi, không có cách nào tiêu được. Vấn đề này không chỉ riêng TP HCM mà ở các đô thị lớn đều gặp phải là ngập úng do không có đường thoát nước. Giống như ở Hà Đông (Hà Nội), quá trình đô thị hóa khiến nhiều hộ dân cứ mưa là không về được nhà mình.

Nỗi lo ngập lớn nhất ở TP HCM là triều cường. Ảnh: Phúc Lập

TP Hà Nội từng có ý tưởng xây dựng hồ điều tiết ngầm chứa 2.000m3 nước ở khu vực chợ Hàng Da nhưng không làm được. Bởi vì lượng mưa hiện nay rất phức tạp, khó dự đoán, hay xẩy ra tình trạng mưa cục bộ, không dự báo được. Đấy là hiện tượng lạ. Chỗ này mưa chỗ kia không mưa. Bỏ ra mấy trăm tỷ nhưng làm xong mà không tiêu được thì chết dở. Tự nhiên rước nước vào nhà. Các lu chứa nước không thoát được sẽ trở thành nơi loăng quăng, bọ gậy phát triển, tiềm ẩn dịch bệnh sốt xuất huyết. Tai hại hơn, các lu, bể chứa sẽ làm hệ thống nhà cửa xung quanh bị lún, tai hại lắm.

Sau khi bàn bạc, có 2 yếu tố, có tiêu nước được không, có dự báo lượng mưa được không? Do không trả lời được 2 câu hỏi đó cho nên Hà Nội chỉ có phương án tốt nhất là tiêu qua các đường cống, phương án lu, công ty thoát nước không dám làm.

TP HCM cũng phải như vậy. Nếu sử dụng lu thì có dự báo được lượng mưa không? Đến khi mưa xuống mà không dự báo được thì những chiếc lu chứa nước lại trở thành vấn nạn, sẽ ngập úng ở chính ngay chỗ đấy. Đáng lẽ nước chảy đi thì anh lại chứa vào, đến lúc ứ lên thì lại ngập càng phức tạp hơn. Cho nên, theo tôi, phương án dùng lu để tiêu nước cục bộ ở TP HCM là không khả thi.

Trên thế giới có nhiều thành phố sử dụng hình thức xây dựng bể chứa thoát nước, nôm na là sử dụng những chiếc lu khổng lồ đấy, ví dụ Tokyo (Nhật Bản), nhưng những thành phố đấy không phải là TP HCM. Họ ở trên cao và mưa của họ không phải là mưa nhiệt đới như ở mình.