Hơn 11 triệu m3 cát có nguồn gốc bất minh

Buông lỏng quản lý

Thanh tra Chính phủ (TCCP) vừa ban hành thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên thời gian từ 2011 -2018.

Theo đó, đối với  việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi, bên cạnh những kết quả đã đạt được, các cơ quan, ban, ngành chức năng tỉnh Hưng Yên còn để xảy ra nhiều tồn tại, hạn chế.

UBND tỉnh Hưng Yên đã chậm sửa  đổi, điều chỉnh Quyết định 372 của tỉnh đã gây khó khăn cho công tác quản lý bến bãi tập kết vật liệu xây dựng hiện nay trên địa bàn tỉnh. Chậm sửa đổi, điều chỉnh Quyết định số 1964 của tỉnh phê duyệt khu vực không đấu giá khai thác khoáng sản đã gây khó khăn cho việc cấp giấy phép, gia hạn cấp giấy phép khai thác cát cho các dự án trên địa bàn tỉnh Hưng Yên...

Tại 7/12 dự án khai thác cát được thanh tra còn tồn tại việc nợ tiền ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường; không xuất trình được đầy đủ báo cáo kết quả quan  trắc định kỳ trong quá trình khai thác; chưa thực hiện tốt việc xử lý bụi trong quá trình tập kết  cát; không thực hiện các biện pháp chống xói lở bờ sông; các chủ đầu tư các dự án khai thác cát đã hết hạn giấy phép nhưng đều chưa cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định...

Cùng đó, UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác cát cho 3 công ty (Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hà Thành UDIC, Công ty cổ phần đầu tư Việt Linh - Hà Nội, Công ty cổ phần đầu tư phát triển Phố Hiến) không qua đấu giá với điều kiện các công ty này chỉ được khai thác, cung cấp nguyên vật liệu phục vụ việc duy tu, sửa chữa các công trình hạ tầng kỹ thuật.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Hưng Yên không có biện pháp để quản lý chặt chẽ việc khai thác, tiêu thụ cát của ba công ty này, dẫn đến các công ty này có thể bán cho các đối tượng khác mà không bị kiểm tra, xử lý triệt để; vi phạm điều kiện để được cấp phép không qua đấu giá.

Thanh tra Chính phủ cũng đánh giá các cơ quan chức năng tỉnh chưa thực hiện nghiêm việc kiểm kê, đánh giá trữ lượng khoáng sản còn lại sau khai thác hằng năm tại các dự án khai thác cát, dẫn đến khó kiểm soát khối lượng khai thác thực tế của doanh nghiệp. Việc kiểm soát về khối lượng khai thác, tiêu thụ cát tại các dự án khai thác được cấp phép, tại các bến bãi tập kết cát chưa được giám sát chặt chẽ, thường xuyên, tiềm ẩn việc thất thoát nguồn thu thuế, phí liên quan hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh.

Công tác phối hợp giữa các ngành, địa phương, các lực lượng chức năng của tỉnh trong kiểm tra, ngăn chặn, xử lý các đối tượng khai thác cát trái phép còn chưa thường xuyên và chưa kịp thời, nhất là việc đấu tranh, xử lý vi phạm trên tuyến đường thủy vẫn còn nhiều hạn chế.

Đáng chú ý, việc vi phạm của các bãi tập kết cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đã kéo dài từ nhiều năm, qua các thời kỳ. UBND tỉnh  Hưng Yên, UBND các huyện đã nhiều lần thanh tra, kiểm tra, nhưng thiếu kiên quyết, thiếu quyết liệt trong chỉ đạo xử lý, trong khi chủ bãi tập kết chưa khắc phục triệt để vi phạm.

Hơn 11 triệu m3 cát nguồn gốc bất minh

Qua kiểm tra 8 dự án khu đô thị, khu công nghiệp, công trình đường giao thông trong thời gian từ 2011-2018, có tổng khối lượng cát đã được sử dụng để san lấp là khoảng 14,5 triệu m3 trong khi đó tổng số cát kê khai nộp thuế của toàn bộ 12/12 dự án khai thác cát được cấp phép chỉ vọn vẹn gần 3,5 triệu m3 (tương đương 23,7% so với nhu cầu đã được sử dụng tại 8 dự án).

Do đó, khối lượng cát còn lại rất lớn (11,051 triệu m3) đã được sử dụng san lấp. Khối lượng cát này được nhiều công ty, cá nhân tại Hưng Yên và một số doanh nghiệp từ các địa phương khác cung cấp, có căn cứ nghi ngờ một phần cát này là cát tặc.

Cùng đó, trong danh sách có ít nhất 35 doanh nghiệp, cá nhân cung cấp cát cho 8 dự án nêu trên, song chỉ có một công ty có giấy phép. Ngoài ra, qua xác minh cho thấy có một lượng lớn cát được thu mua gom trong thời gian dài tại các tàu, thuyền trôi nổi trên sông Hồng. (Ví dụ: 286.601 m3 cát dùng san lấp Khu nhà ở Lạc Hồng Phúc do ông Nguyễn Mạnh Tiến cung cấp; 243.550 m3 cát tại dự án đường nối cao tốc Hà Nội – Hải Phòng với đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình của doanh nghiệp TN XD&TM Mạnh Hùng).

Khối lượng cát được sử dụng san lấp rất lớn, được nhiều công ty, cá nhân cung cấp, có căn cứ nghi ngờ một phần cát này là cát được khai thác trái phép. Do điều kiện thời gian thanh tra chưa thể xác minh cụ thể, TTCP đề nghị UBND tỉnh Hưng Yên có kế hoạch thanh tra nội dung này.

Trên cơ sở kết luận thanh tra nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên nâng cao trách nhiệm của UBND các cấp trong công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh; phân công rõ trách nhiệm giữa các cấp, ngành trong công tác quản lý, thực hiện tốt việc phối hợp giữa các sở, ngành chức năng liên quan cùng cấp huyện, xã để giám sát, kiểm tra, xử lý triệt để khai thác kinh doanh cát, sỏi trái phép.

Thực hiện tốt việc bảo vệ khoáng sản chưa khai thác; đồng thời công khai, minh bạch trong công tác quy hoạch, cấp phép thăm dò, khai thác cát trên địa bàn tỉnh, tạo sự đồng thuận trong nhân dân. Thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong khai thác, vận chuyển, kinh doanh cát trái phép trên địa bàn tỉnh.

Hằng năm, tỉnh có kế hoạch thanh tra việc mua bán cát tại các bến bãi tập kết, kinh doanh; thanh tra việc sử dụng cát tại  các  dự án đô thị, khu công nghiệp, dự án công trình giao thông để làm rõ về nguồn cung cấp cát, giúp công tác phòng ngừa, ngăn chặn khai thác  cát trái phép trên địa bàn. Chỉ đạo Công an tỉnh Hưng Yên xác minh, làm rõ nguồn gốc cát cung cấp tại tám dự án khu đô thị, khu công nghiệp, công trình đường giao thông nêu trong kết luận thanh tra.

Ngoài ra, UBND tỉnh Hưng Yên cần tổ chức thực hiện và chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân qua các thời kỳ để xảy ra các tồn tại, vi phạm trong thực hiện quy hoạch, xây dựng trung tâm thương mại, chuyển đổi chợ và việc chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn tỉnh…