Cầu ngầm tràn nối thị trấn Ba Chẽ với các xã Thanh Lâm, Đạp Thanh, Lương Mông. Ảnh: Nguyễn Thành.
Huyện Ba Chẽ (tỉnh Quảng Ninh) nằm ở cánh cung Bình Liêu - Đông Triều với các dãy núi trùng điệp chạy theo hướng Đông Bắc - Tây Nam, có địa hình dốc, nhiều sông suối tạo thành các thung lũng.
Đăch biệt, sông Ba Chẽ chịu ảnh hưởng từ thủy triều nơi cửa sông nên người dân thường xuyên phải hứng chịu những đợt mưa lũ bất thường. Theo UBND huyện Ba Chẽ, những năm gần đây, mức độ thiệt hại do lũ, lụt gây ra ngày một tăng. Tổng thiệt hại ước tính trong giai đoạn 2008 - 2018 khoảng 246 tỷ đồng. Trong đó, thiệt hại kỷ lục do trận lũ ngày 26/9/2008 gây ra vào khoảng 105 tỉ đồng. Ngoài thiệt hại về vật chất, mưa lũ cũng ảnh hướng đến đời sống tinh thần của người dân.
Hệ thống cảnh báo, dự báo lũ tự động thu thập các thông tin quan trắc trên lưu vực sông Ba Chẽ. Ảnh: Nguyễn Thành.
Trước tình hình đó, UBND huyện Ba Chẽ đã xây dựng hệ thống cảnh báo, dự báo lũ gồm các trạm đo mưa, lũ và phần mềm tin học dễ vận hành, thời gian tính toán nhanh chóng, không yêu cầu nhiều kiến thức chuyên ngành của người sử dụng cũng như không phải thuê, mua các phần mềm dự báo cảnh báo lũ với chi phí lớn nhưng vẫn đảm bảo độ chính xác cao.
Hệ thống được xây dựng bằng cách kết hợp các mô hình thủy văn, thủy lực và mô hình trí tuệ nhân tạo. Cách tiếp cận này cho phép kết hợp sử dụng các tính toán phức tạp của các mô hình thủy văn, thủy lực với những tiến bộ vượt bậc trong công nghệ trí tuệ nhân tạo, phục vụ dự báo lũ.
Đặc biệt, hệ thống có thể dự báo các đợt mưa lũ trước 16 ngày và đưa ra các kịch bản ứng phó với thiên tai dựa trên các mô hình suy diễn trên nền tảng trí tuệ nhân tạo. Các thông tin được hiển thị tại Trung tâm điều hành huyện hoặc tỉnh, đồng thời được chuyển tức thời tới người dân qua hệ thống tin nhắn. Đây chính là sự đột phá trong giải pháp dự báo và phòng chống lụt bão, ứng phó với các thảm họa thiên nhiên hiện nay.
Thêm vào đó, từ đầu năm, UBND huyện Ba Chẽ đã có kế hoạch tổ chức, tuyên truyền tập huấn tới các đơn vị có liên quan và người dân trên địa bàn. Việc ứng dụng công nghệ trong phòng, chống thiên tai giúp nâng cao năng lực ứng phó của con người đối với những thảm họa thiên nhiên ngày càng diễn ra khắc nghiệt.
Ông Khiếu Anh Tú, Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Chẽ, cho biết, hệ thống này sẽ tự động thu thập các thông tin quan trắc trên lưu vực sông Ba Chẽ và các điểm nóng về ngập lụt, truyền dữ liệu liên tục, cập nhật về máy chủ của Trung tâm chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn (PCTT&TKCN) đặt tại trụ sở UBND huyện. Từ đó, tạo lập một hệ thống cơ sở dữ liệu về bản đồ mưa, lũ của huyện Ba Chẽ trên môi trường mạng.
Trạm đo mưa, đo mực nước tại thị trấn Ba Chẽ. Ảnh: Nguyễn Thành.
Đến nay, huyện đã xây dựng, lắp đặt hệ thống thiết bị 7 trạm đo mưa, 5 trạm đo mực nước tại 8 xã, thị trấn; 3 trạm ở các hồ thủy lợi trên địa bàn, mỗi trạm đều có camera giám sát. Đây đều là các điểm xung yếu, hay xảy ra lũ lụt trên lưu vực sông Ba Chẽ.
Khi mực nước vượt ngưỡng dự báo, hệ thống sẽ phát cảnh báo và chuyển tức thời tới cán bộ, người dân. Đây chính là tính năng mới đột phá trong giải pháp dự báo và phòng, chống lụt bão, ứng phó với các thảm họa thiên nhiên hiện nay.
Với 9,5 tỷ đồng đầu tư cho ứng dụng công nghệ hiện đại với nhiệm vụ cảnh báo thiên tai đã góp phần giảm đáng kể thiệt hại do thiên nhiên gây ra.
"Việc có được hệ thống cảnh báo bão lũ bằng công nghệ hiện đại đầu tiên trong tỉnh thực sự là một bước tiến đáng kể về tư duy và nỗ lực phòng, chống thiên tai, bão lũ của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự quan tâm của tỉnh. Từ đó, làm tốt công tác "4 tại chỗ, 3 sẵn sàng" trong phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn", ông Khiếu Anh Tú nhấn mạnh.
