Theo Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, quyết định nhập khẩu gạo nói trên được đưa ra sau phiên họp do Tổng thống Joko Widodo chủ trì bàn thảo về đảm bảo lương thực, thực phẩm và công tác chuẩn bị cho kỳ nghỉ lễ hồi giáo Idul Fitri năm 1444H (2023).
Theo Chính phủ Indonesia, lượng gạo dự trữ quốc gia nhập khẩu sẽ được sử dụng vào chương trình bình ổn giá gạo, hỗ trợ gạo cho 21,53 triệu hộ nghèo và sử dụng cho các mục đích khác. Cơ quan hậu cần quốc gia Preum Bulog tiếp tục được chỉ định là đầu mối nhập khẩu gạo, trong đó 500.000 tấn sẽ được thực hiện sớm nhất có thể.
Vừa qua, Indonesia đã quyết định gia tăng lượng gạo thu mua dự trữ lên 2,4 triệu tấn thay vì khoảng 1,2 triệu tấn như hiện nay nhằm đảm bảo an ninh lương thực. Tình hình thu mua gạo dự trữ hiện đang gặp rất nhiều khó khăn mặc dù nước này đang ở vụ thu hoạch chính.
Indonesia có kế hoạch thu mua 70% lượng gạo trong tổng số 2,4 triệu tấn trong vụ thu hoạch chính (từ tháng 2 đến tháng 4). Nhưng đến nay, Preum Bulog mới chỉ thu mua được 60.000 tấn trong khi lượng gạo dự trữ hiện có trong kho (tính đến trước ngày 25/3/2023) chỉ còn vào khoảng 280 nghìn tấn.
Sự khó khăn trong việc thu mua gạo dự trữ ở Indonesia bắt nguồn từ việc nguồn cung nội địa khan hiếm do lượng lúa gạo thu hoạch thấp hơn dự kiến do ảnh hưởng của thời tiết mưa nhiều trong những tháng đầu năm 2023, sự thiếu chính xác về số liệu thống kê diện tích gieo trồng cũng như cơ chế thu mua do nhà nước ấn định giá bất cập, không theo cơ chế thị trường.
Vào ngày 11/3/2023 vừa qua, Indonesia đã tăng giá thu mua lúa của nông dân từ mức 4.200 Rp/kg lên 5.000 Rp/kg và ấn định giá bán lẻ gạo cao nhất (giá điều chỉnh tăng theo từng vùng, trong đó vùng có mức tăng thấp nhất đối với gạo phẩm cấp trung bình có mức giá mới là 10.900 Rp/kg so với mức 9.450 Rp/kg trước đó và giá gạo phẩm chất cao tăng lên 13.900 Rp/kg). Nhưng giá thu mua lúa của nhà nước vẫn thấp hơn giá thu mua của khu vực tư nhân và giá gạo bán lẻ thực tế tại các chợ truyền thống cao hơn giá bán lẻ cao nhất do nhà nước ấn định.
Giá gạo bán lẻ trên thị trường nội địa Indonesia trong tháng 3/2023 vẫn đang có xu hướng gia tăng. Theo thống kê của Trung tâm Thông tin giá lương thực Indonesia, tính từ 1-20/3/2023, giá bán lẻ trung bình đối với gạo phẩm cấp thấp đã tăng thêm 150 Rp/kg tương đương 1,24% lên mức 12.250 Rp/kg; gạo phẩm cấp trung bình tăng thêm 50 rp/kg tương đương 0,38% lên mức 13.200 Rp/kg; gạo phẩm cấp cao ổn định ở mức 14.200-14.700 Rp/kg (tùy theo phẩm cấp).
Thương vụ Việt Nam tại Indonesia cho rằng, để có thể cung ứng với số lượng gạo nhiều nhất cho đợt thu mua tới đây của Indonesia, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần chủ động sớm tiếp cận Preum Bulog để quảng bá sản phẩm của mình.
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, trong 2 tháng đầu năm 2023, Indonesia là thị trường xuất khẩu gạo lớn thứ 3 của Việt Nam sau Philippines và Trung Quốc. Lượng gạo xuất khẩu sang Indonesia trong 2 tháng đầu năm đạt 143.786 tấn, tương đương 67,31triệu USD, tăng mạnh 33,732% về lượng và tăng 30,355% kim ngạch. Indonesia chiếm 16% trong tổng lượng và chiếm 14,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước.