Năm 2022, Việt Nam xuất khẩu 2,9 triệu tấn gạo Đài Thơm 8.
Lo thiếu gạo thơm
Nhu cầu gạo thơm để xuất khẩu thể hiện rõ ở Philippines - thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam. Tại Hội nghị “Đánh giá kết quả xuất khẩu gạo 2022 và dự báo tình hình xuất khẩu gạo trong năm 2023” do Bộ Công Thương tổ chức tại TP.HCM ngày 21/2, ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, cho biết, trước đây, trong cơ cấu gạo Việt Nam xuất khẩu sang Philippines, chủ yếu là gạo từ 15% đến 25% tấm. Nhưng gần đây, với thị trường Philippines, người ta không còn nhắc tới những loại gạo này nữa, vì Philippines đã chuyển sang mua nhiều gạo thơm.
Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong năm qua, Việt Nam đã xuất khẩu 3,18 triệu tấn gạo sang Philippines. Lượng gạo xuất khẩu sang Philippines lớn như trên mà các thương nhân nước này đã chuyển mạnh sang mua nhiều gạo thơm, đủ cho thấy nhu cầu gạo thơm để xuất khẩu đang lớn như thế nào.
Không chỉ thị trường Philippines, nhiều thị trường khác cũng đang tăng nhu cầu đối với gạo thơm Việt Nam. Cũng theo ông Nguyễn Ngọc Nam, trong năm 2022, trong cơ cấu gạo Việt Nam đi tất cả các thị trường, chỉ riêng gạo thơm Đài Thơm 8 đã đạt 2,9 triệu tấn, tăng gần 1,5 lần so với năm 2021 và chiếm tới 40,78% tổng lượng gạo xuất khẩu. Đây là loại gạo xuất khẩu nhiều nhất trong năm qua.
Một số loại gạo thơm khác cũng tăng mạnh về xuất khẩu như OM5451 đạt 1,2 triệu tấn, tăng 48,5%; tấm thơm đạt 307 nghìn tấn, tăng 68,68%… Thị phần gạo thơm các loại tăng mạnh do sản lượng tăng, giá cạnh tranh và đáp ứng được thị trường tiêu thụ đa dạng của các thị trường nước ngoài.
Sang năm 2023, nhu cầu gạo thơm cho xuất khẩu vẫn đang có xu hướng tăng lên. Vì vậy, mặc dù diện tích sản xuất lúa thơm và các giống lúa đặc sản, chất lượng cao đang chiếm tỷ trọng lớn ở ĐBSCL, nhưng ông Nguyễn Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Lương thực Phương Đông, vẫn bày tỏ nỗi lo ngại về việc có thể thiếu gạo thơm cho xuất khẩu trong thời gian tới. Trong những tháng qua, Phương Đông đã gặp khó khăn trong việc mua gạo thơm phục vụ các đơn hàng xuất khẩu.
Có thể xuất khẩu 7 triệu tấn gạo
Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), dự kiến trong năm nay, tổng sản lượng lúa ở ĐBSCL là 24 triệu tấn, trong đó, khoảng 10,8 triệu tấn dùng cho tiêu dùng nội địa và khoảng 13,2 triệu tấn, tương đương 6,6 triệu tấn gạo hàng hóa phục vụ cho xuất khẩu.
Theo báo cáo tháng 1/2023 của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), dự báo thương mại gạo toàn cầu trong năm 2023 giảm khoảng 4% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu dự báo giảm đồng loạt ở Argentina, Brazil, Campuchia, Trung Quốc, Liên minh Châu Âu, Ấn Độ, Lào, Malaysia, Pakistan, Paraguay, Nga, Senegal, Tanzania, Thổ Nhĩ Kỳ, Uruguay và Mỹ, trong đó, Ấn Độ và Pakistan giảm nhiều nhất (khoảng 2,1 triệu tấn) do sản lượng giảm và chính sách ổn định thị trường nội địa.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định, hoạt động xuất khẩu gạo năm 2023 của Việt Nam nhìn chung tiếp tục thuận lợi vì có nhiều yếu tố hỗ trợ. Trước hết, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, tình trạng hạn hán tại các nước Mỹ, châu Âu, Trung Quốc đang đặt nguồn cung gạo vào tình trạng thiếu hụt. Bên cạnh đó, nước xuất khẩu gạo lớn nhất là Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo tấm và áp dụng thuế 20% với chủng loại gạo trắng.
Ảnh có tính chất minh họa.
Sự quay trở lại của các thị trường truyền thống như: Indonesia, Bangladesh… cũng là những yếu tố tích cực với gạo Việt Nam. Tháng 1/2022, không ghi nhận gạo Việt Nam xuất khẩu sang Indonesia, nhưng đã có 86 nghìn tấn (chủ yếu là gạo trắng cao cấp và gạo thơm) xuất sang nước này trong tháng 1 năm nay.
Việc Trung Quốc mở cửa thị trường sau dịch Covid-19, cũng là một cú “hích” quan trọng. Trong tháng 1/2023, gạo Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 47 nghìn tấn, tăng 13,2% so với cùng kỳ 2022. Dự báo trong năm nay, nhu cầu nhập khẩu gạo Việt Nam vào thị trường Trung Quốc quay trở lại như các năm trước đây.
Ngoài nhu cầu tăng trên thị trường thế giới, chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng được nâng cao, cũng góp phần làm tăng nhu cầu gạo Việt Nam từ các nước nhập khẩu. Cục Xuất nhập khẩu dự báo trong năm nay, xuất khẩu gạo Việt Nam có thể đạt từ 6,5 đến 7 triệu tấn.
Tuy thị trường xuất khẩu được dự báo thuận lợi, nhưng nhiều chuyên gia, doanh nhân ngành gạo cho rằng vẫn cần phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại ở các thị trường trọng điểm, trong đó có thị trường Philippines. Bởi nhiều nước xuất khẩu gạo khác trong khu vực như Thái Lan, Campuchia… cũng đang có những động thái đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường này.
Nhờ thị trường thuận lợi, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng từ những tháng cuối năm 2022 và duy trì ở mức cao trong tháng 1 và tháng 2/2023 Hiện, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Thái Lan và Việt Nam tương đương, ở mức 463-467 USD/tấn. Giá lúa gạo hàng hóa ở ĐBSCL cũng đang có xu hướng tăng lên. Lúa thường tại ruộng hiện ở mức 6.650-6.750 đồng/kg, gạo lứt loại 1 từ 9.950-10.500 đồng/kg...
