Kỳ vọng mới ngành chế biến nông sản tại đất Cảng

"Gáo nước lạnh" từ một dự án lớn

Nhiều năm qua, Hải Phòng đã có hàng loạt cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực như đất đai, tài nguyên, nguồn vốn, khoa học - công nghệ... để đẩy mạnh các hoạt động chế biến nông sản nhưng kết quả chưa như kỳ vọng.

Một trong những nguyên nhân chính là do sản xuất nông nghiệp trên địa bàn Hải Phòng còn manh mún, các vùng sản xuất tập trung lớn và chuyên canh còn ít, người dân còn sản xuất theo phong trào và số hộ làm nông nghiệp còn chiếm tỷ lệ lớn trong dân cư.

Trong số những tên tuổi gây thất vọng lớn với nông dân Đất Cảng, nổi lên "sáng nhất" có lẽ là dự án xây dựng nhà máy chế biến rau củ quả Haphofood ở huyện Tiên Lãng. Dự án này được UBND TP Hải Phòng phê duyệt chủ trương đầu tư ngày 18/4/2019 với diện tích 15,46ha, thuộc danh mục dự án trọng điểm, có vai trò quan trọng trong việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp của thành phố Cảng với tổng giá trị khoảng 1.800 tỷ đồng.

Sau khi được khởi công, người dân đã nghĩ đến tương lai sáng lạn trong việc tiêu thụ nông sản và đặt kỳ vọng lớn vào nhà máy này trong vai trò then chốt để có thể kết nối với các vùng nguyên liệu rau củ quả của khu vực đồng bằng sông Hồng nói riêng và khu vực Bắc bộ nói chung, giúp nông sản dễ dàng thông thương, xuất khẩu đi các nước thông qua cảng Hải Phòng.

Riêng với TP Hải Phòng, nhà máy được kỳ vọng sẽ giải quyết việc làm cho khoảng 1.000 lao động địa phương, sẽ hình thành vùng sản xuất nguyên liệu chuyên canh rau, củ quả tại các huyện Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, An Dương, Kiến Thụy, Thủy Nguyên và An Lão để cung ứng cho nhà máy.

Để thực hiện cam kết với doanh nghiệp về việc cung ứng nguyên liệu cho nhà máy, sau ngày khởi công, UBND TP Hải Phòng đã nhanh chóng triển khai xây dựng đề án “Phát triển sản xuất rau, quả trên địa bàn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Đồng thời ban hành cơ chế hỗ trợ cải tạo đất, chuyển đổi sản xuất, hỗ trợ giống và vật tư thiết yếu, hỗ trợ lãi suất vốn vay phát triển sản xuất, hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật và chứng nhận chất lượng sản phẩm.

Thậm chí nhiều địa phương đã thông tin rộng rãi đến nông dân việc sẽ hỗ trợ tổ chức quản lý sản xuất, thu mua sản phẩm cũng như hỗ trợ hạ tầng vùng sản xuất tập trung với mục tiêu thực hiện tốt cam kết với doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn.

Tuy nhiên, năm 2021, sau thời gian dài " dậm chân tại chỗ", Công ty Haphofood quyết định dừng đầu tư dự án. Điều này chẳng khác nào gáo nước lạnh dội thẳng vào kỳ vọng của người dân Đất Cảng, những cơ chế, tính toán của địa phương về phát triển nông nghiệp, nông thôn liên quan đến dự án cũng phá sản.

Kỳ vọng giai đoạn mới

Sau khi Lavifood lỗi hẹn với người dân Đất Cảng, mọi kỳ vọng liên quan đến tiêu thụ và chế biến nông sản lúc này được người dân tập trung vào một số doanh nghiệp như Công ty Lượng Huệ, Công ty Hiền Lê, Công ty Việt Trường, Công ty mắm Quang Hải, Công ty Thủy sản Hạ Long,…

Thông quan chương trình OCOP và những hỗ trợ nhất định của TP Hải Phòng liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp, nhiều doanh nghiệp được hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, tín dụng,…

Qua đó, những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp có liên quan đến chế biến đã "thức giấc", có thêm động lực để đầu tư nâng cấp máy móc, trang thiết bị kỹ thuật, đưa sản phẩm nâng tầm cao mới.

Đơn cử như tại Công ty Nước mắm Quang Hải, từ một đơn vị sản xuất nước mắm truyền thống với nhiều khó khăn chồng chất, nhất là trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 bùng phát nhưng nhờ có sự đầu tư về kỹ thuật và sự hỗ trợ của TP Hải Phòng, đơn vị này không những vững vàng vượt qua đại dịch mà còn có sự tăng trưởng.

Đó là sự hỗ trợ trong việc đổi mới trang thiết bị để nâng cao chất lượng sản phẩm như đầu tư hệ thống dây chuyền chiết xuất mới giúp tăng năng suất lao động, đầu tư phòng KCS đề quản lý chất lượng sản phẩm. Doanh nghiệp này không những vượt qua được khó khăn mà sản lượng mắm cung ứng cho thị trường vẫn đảm bảo với khoảng 950 nghìn lít nước mắm/năm.

Ông Bùi Đức Vinh, Giám đốc Công ty Quang Hải chia sẻ, trước kia thường định hướng là nước mắm truyền thống nên không đầu tư khoa học công nghệ, nhưng hiện nay nước mắm truyền thống cũng phải xác định được là vừa giữ được cái truyền thống nhưng phải thay đổi chi phí, giá thành và tất cả các chi phí sản xuất có liên quan để tăng sức cạnh tranh.

Đồng thời, cần cân đối chi phí cho khâu chế biến, áp dụng khoa học công nghệ hiện đại vào sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm như: Công nghệ tách muối, nâng cao độ đạm của nước mắm truyền thống, giảm bớt độ mặn.

“Việc áp dụng khoa học kỹ thuật hiện đại vào sản xuất giúp tôi xử lý được 2 vấn đề, thứ nhất là cải thiện độ đạm, cùng độ muối đó nhưng độ đạm cao lên thì mắm ngon hơn. Thứ hai là tách muối, giảm độ mặn mà vẫn giữ nguyên được hương vị và chất của nước mắm truyền thống”, ông Vinh bộc bạch.

Cũng như doanh nghiệp của ông Vinh, với Công ty Lượng Huệ, là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực con giống, chăn nuôi gà, ngoài việc liên kết với khoảng 40 - 50 trang trại để chăn nuôi, đơn vị này cũng là doanh nghiệp hàng đầu ở Hải Phòng đầu tư nhà máy chế biến sản phẩm từ gia cầm theo tiêu chuẩn quốc tế.

Gà sau khi thu mua được chế biến thành các sản phẩm được chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm và chứng nhận HACCP, ISO như: Gà ri mái rớt trứng truyền thống Ogari, gà trống nhú cựa Ogari, gà trống cúng phục vụ riêng cho lễ tết Ogari, gà ri 3 sạch Ogari và gà ác đặc sản…

Sản phẩm được cung cấp cho các đối tác là các bếp ăn, các khu công nghiệp, các siêu thị như Metro, Vinmart, Big C, Aeon, các khu chế xuất… theo các hợp đồng đã được ký kết.

Theo Sở NN-PTNT Hải Phòng, hiện trên địa bàn có hơn 42 cơ sở cơ sở sơ chế, chế biến các sản phẩm có nguồn gốc động vật và 80 cơ sở kinh doanh các sản phẩm có nguồn gốc động vật được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm.

Về cơ bản, các cơ sở sơ chế, chế biến, kinh doanh các sản phẩm có nguồn gốc động vật chủ yếu quy mô nhỏ, quy trình sản xuất đơn giản, trang thiết bị còn thiếu, sản phẩm sản xuất chưa nhiều, hơn nữa công tác bảo quản còn hạn chế nên hiệu quả sản xuất kinh doanh chưa cao.

Với đặc thù là thành phố cảng, có công nghiệp và dịch vụ phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên ở góc độ nhất định, việc quan tâm, đầu tư cho lĩnh vực nông nghiệp của Hải Phòng nhiều khi không được như kỳ vọng, thậm chí nhạt nhòa.

Điều này đã khiến sản xuất nông nghiệp nói chung và lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản ở Hải Phòng những năm qua chưa có sự đột phá, chỉ ở mức "tròn vai", gây lãng phí, dù thực tế tiềm năng và nhu cầu rất lớn.

Tuy vậy, từ những gì đã ghi nhận trong thời gian đây, đặc biệt với những nghị quyết, chương trình, kế hoạch cụ thể đã ban hành, hơn 50% dân số Hải Phòng ở nông thôn và có sản xuất nông nghiệp có thể kỳ vọng vào những đột phá mới trong sản xuất cũng như chế biến sản phẩm nông, lâm, thủy sản.

“Chúng tôi đã có kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện đề án phát triển ngành chế biến của Hải Phòng giai đoạn 2022 - 2030, đưa lĩnh vực này phát triển bền vững, trong đó sẽ có những cơ chế chính sách để thu hút đầu tư, phát triển sản xuất, chế biến, bảo quản sản phẩm nông nghiệp với những công nghệ tiên tiến”, ông Nguyễn Ngọc Tuất – Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hải Phòng cho biết.